Chiều ngày 05/12/2025, với đa số đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội thông qua Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi). Luật gồm 05 Chương, 113 Điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2026.
 |
| Ảnh: Quochoi.vn |
Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua quy định nguyên tắc, trình tự, thủ tục thi hành bản án, quyết định, phán quyết theo quy định của pháp luật (sau đây gọi chung là bản án, quyết định); tổ chức, hoạt động của hệ thống thi hành án dân sự, Chấp hành viên, Văn phòng Thi hành án dân sự, Thừa hành viên; quyền, nghĩa vụ của người được thi hành án, người phải thi hành án, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan; nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong thi hành án dân sự.
Luật gồm 05 Chương, 113 Điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2026, trừ các quy định tại khoản 9 Điều 3; Điều 5; điểm g khoản 2 Điều 11; điểm đ khoản 2 Điều 12; khoản 8 và khoản 9 Điều 20; khoản 7 và khoản 8 Điều 21 và khoản 8 Điều 27 có hiệu lực thi hành từ ngày 20/1/2026.
Trước khi Quốc hội biểu quyết thông qua Luật, trình bày Báo cáo tóm tắt một số vấn đề lớn trong giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, về ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong công tác thi hành án, có ý kiến đề nghị quy định rõ giá trị pháp lý của văn bản, dữ liệu điện tử trong thi hành án để các tổ chức tín dụng, ngân hàng không trì hoãn việc cung cấp thông tin hoặc phong tỏa tài khoản khi nhận yêu cầu điện tử.
Tiếp thu ý kiến đại biểu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng quy định rõ văn bản, dữ liệu điện tử ký số có giá trị pháp lý như văn bản giấy. Đồng thời, quy định trách nhiệm của Kho bạc Nhà nước, tổ chức tín dụng... phải thực hiện kịp thời yêu cầu của cơ quan thi hành án dân sự (dù bằng văn bản giấy hay điện tử), khắc phục tình trạng trì hoãn cung cấp thông tin, phong tỏa tài khoản.
Về hệ thống tổ chức thi hành án dân sự, có ý kiến đề nghị quy định mô hình cơ quan thi hành án dân sự theo hướng tổ chức mô hình 2 cấp tại địa phương (cấp tỉnh và khu vực) để tương đồng với mô hình của Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân, thuận lợi cho công tác phối hợp. Một số ý kiến đề nghị bổ sung chức danh tư pháp “Chấp hành viên trưởng” cho Phòng Thi hành án dân sự khu vực.
Về nội dung này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, thực hiện Kết luận số 162-KL/TW ngày 06/6/2025 của Bộ Chính trị, dự thảo Luật quy định hệ thống thi hành án dân sự gồm cơ quan quản lý thi hành án dân sự thuộc Bộ Tư pháp, 34 cơ quan thi hành án dân sự cấp tỉnh và 355 Phòng Thi hành án dân sự khu vực trực thuộc cơ quan thi hành án dân sự cấp tỉnh.
Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã bổ sung chức danh tư pháp “Chấp hành viên trưởng” để bổ nhiệm đối với Trưởng Phòng Thi hành án dân sự khu vực nhằm bảo đảm thống nhất trong việc chỉ đạo và phối hợp liên ngành trong công tác thi hành án dân sự ở địa phương.
Về Văn phòng Thi hành án dân sự, Thừa hành viên và thẩm quyền cưỡng chế thi hành án, nhiều ý kiến đề nghị mở rộng thẩm quyền cho Văn phòng Thi hành án dân sự, Thừa hành viên được áp dụng các biện pháp cưỡng chế thi hành án để nâng cao hiệu quả xã hội hóa thi hành án dân sự.
Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, chủ trương đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động thi hành án dân sự đã được đề ra tại nhiều văn bản của Đảng. Tuy nhiên, cưỡng chế thi hành án là hoạt động mang tính quyền lực nhà nước, tác động trực tiếp đến quyền cơ bản của công dân (tài sản, cư trú...).
Việc trao quyền này cho Văn phòng Thi hành án dân sự là tổ chức ngoài công lập tiềm ẩn rủi ro về an ninh, trật tự nếu không được kiểm soát chặt chẽ. Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội cho phép quy định theo hướng chưa trao quyền cưỡng chế thi hành án toàn diện cho Văn phòng Thi hành án dân sự. Thừa hành viên chỉ có quyền đề nghị cơ quan có thẩm quyền thực hiện phong tỏa tài khoản, tài sản, tạm dừng giao dịch để ngăn chặn tẩu tán tài sản.
Về thời hạn và thủ tục thi hành án, nhiều ý kiến đề nghị rà soát, rút ngắn các thời hạn trong quy trình tổ chức thi hành án để giảm thiểu chi phí, thời gian thi hành án theo tinh thần Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII.
Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo chỉnh lý rút ngắn nhiều thời hạn quan trọng trong quy trình tổ chức thi hành án như thời hạn xác minh điều kiện thi hành án, thời hạn thông báo thi hành án, thời hạn ký hợp đồng khai thác tài sản thi hành án, thời hạn ưu tiên mua tài sản thi hành án….
Ngoài các vấn đề nêu trên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo rà soát, tiếp thu tối đa ý kiến đại biểu Quốc hội để hoàn thiện các quy định về xử lý tài sản đặc thù (tài sản số, tiền ảo), chuyển giao kho vật chứng về Bộ Công an quản lý, trách nhiệm của Viện kiểm sát nhân dân trong kiểm sát thi hành án và nhiều quy định khác của dự thảo Luật.
