Pháp luật quốc tế

Bài viết nghiên cứu cơ chế kiểm soát quyền lực tại Hoa Kỳ - quốc gia theo thể chế tổng thống điển hình, với sự phân quyền chặt chẽ giữa các nhánh quyền lực nhà nước; đồng thời, phân tích những ưu điểm, hạn chế và thách thức của cơ chế này trong bối cảnh chính trị - pháp lý và xã hội hiện nay, gồm cả những biến động trong hệ thống chính trị toàn cầu. Trên cơ sở đó, gợi mở một số kinh nghiệm cho Việt Nam nghiên cứu, tiếp thu có chọn lọc để hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực nhà nước, phù hợp với đặc thù chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội.

Bài viết nghiên cứu, phân tích quy định của Hiến pháp Liên bang Nga và các văn bản pháp lý liên quan về vị trí, vai trò của Chính phủ Liên bang trong hoạt động lập pháp tại Nga góp phần cung cấp nguồn tài liệu tham khảo cho Việt Nam nghiên cứu, tiếp thu có chọn lọc trong việc hoàn thiện các quy định của pháp luật về vai trò, thẩm quyền và trách nhiệm Chính phủ trong hoạt động lập pháp.

Tạp chí khoa học nói chung, tạp chí luật học nói riêng đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải tri thức, duy trì chuẩn mực học thuật và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự bùng nổ của công nghệ số, hoạt động của các tạp chí luật học có những thay đổi sâu rộng. Bài viết phân tích xu hướng phát triển nổi bật của các tạp chí luật học trên thế giới hiện nay, gồm: truy cập mở, minh bạch học thuật và phản biện mở, chuyển đổi số, quốc tế hóa và nghiên cứu liên ngành, chỉ số tác động mở rộng; từ đó, liên hệ và gợi mở phương hướng đổi mới hoạt động của các tạp chí luật học ở Việt Nam hiện nay nhằm phù hợp với xu thế phát triển chung của thế giới.

Bài viết đánh giá thực trạng pháp luật về kiểm soát tiếng ồn của Việt Nam, phân tích một số quy định pháp luật về kiểm soát tiếng ồn của Ấn Độ, từ đó rút ra những kinh nghiệm phù hợp góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật về kiểm soát tiếng ồn của Việt Nam.

Kinh tế số hiện đang trở thành trụ cột vững chắc của nền kinh tế toàn cầu, nơi công nghệ và dữ liệu đóng vai trò chủ chốt trong sáng tạo, tăng trưởng và đổi mới. Tuy nhiên, thế giới luôn thay đổi rất nhanh, việc áp dụng các chính sách và quy trình cứng nhắc đôi khi trở thành rào cản cho sự phát triển. Vì vậy, sự ra đời và triển khai chính sách thử nghiệm nhằm hỗ trợ đổi mới sáng tạo là vô cùng cần thiết. Bài viết nghiên cứu, phân tích các quy định và thực tiễn áp dụng chính sách thử nghiệm tại Liên bang Nga, từ đó, rút ra những bài học kinh nghiệm trong xây dựng chính sách này tại Việt Nam.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào công tác quản lý nhà nước và lập pháp đã mang lại hiệu quả vượt trội trong việc xây dựng, ban hành pháp luật tại Nhật Bản. Những bài học kinh nghiệm của Nhật Bản phù hợp để tham khảo và ứng dụng vào tại Việt Nam trong hành trình chuyển đổi số nền hành chính và nâng cao năng lực quản trị công hiện đại trong kỷ nguyyên vươn mình của dân tộc.

Bài viết nghiên cứu kinh nghiệm giải quyết tranh chấp lao động cá nhân thông qua hòa giải viên lao động theo pháp luật Singapore và Trung Quốc với các quy định cụ thể về chủ thể, thẩm quyền, trình tự, thủ tục hòa giải. Đồng thời, phân tích những nội dung chính liên quan đến giải quyết tranh chấp lao động cá nhân thông qua hòa giải viên lao động theo pháp luật Việt Nam. Từ đó, đánh giá, so sánh và đưa ra một số gợi mở, nghiên cứu để Việt Nam tiếp thu có chọn lọc cho việc hoàn thiện pháp luật về giải quyết tranh chấp lao động cá nhân thông qua hòa giải viên lao động.

Với sự phát triển vượt bậc của khoa học và công nghệ, trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng thâm nhập và ảnh hưởng sâu, rộng vào mọi lĩnh vực của cuộc sống. Tuy nhiên, trên thế giới, chưa có sự thống nhất về quy định pháp luật đối với AI và mỗi quốc gia đang có những cách tiếp cận, quan điểm riêng về lĩnh vực này. Vương quốc Anh là một ví dụ điển hình trong việc tiên phong xây dựng các quy định về AI, tuy nhiên, việc xây dựng bộ luật riêng về AI mới được Vương quốc Anh triển khai trong thời gian gần đây. Bài viết phân tích các chiến lược phát triển, dự luật về AI của Vương quốc Anh, từ đó, đề xuất một số nội dung để Việt Nam có thể tham khảo, tiếp thu có chọn lọc trong quá trình xây dựng pháp luật về vấn đề này.

Hiện nay, các tội phạm sử dụng công nghệ cao để thực hiện các hành vi phạm tội diễn ra ngày càng phổ biến. Một trong những công nghệ cao để thực hiện các hành vi phạm tội, nguy hiểm, gây ra thiệt hại lớn cho xã hội được các tội phạm sử dụng nhiều nhất, chính là sử dụng mã độc tống tiền (Ransomware). Vì vậy, việc nghiên cứu, hoàn thiện pháp luật để kịp thời phòng, chống những tác hại của Ransomware là thực sự cần thiết trong bối cảnh hiện nay. Bài viết nghiên cứu kinh nghiệm pháp luật của Hoa Kỳ và Trung Quốc, từ đó, kiến nghị, đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật Việt Nam.

Việt Nam và Ấn Độ đều có khung pháp lý điều chỉnh hoạt động hòa giải thương mại, nhưng có sự khác biệt đáng kể về cơ chế vận hành và thực thi. Bài viết sử dụng phương pháp so sánh luật học để phân tích và đối chiếu quy định pháp luật giữa hai quốc gia, đồng thời, đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện khung pháp luật về hòa giải thương mại tại Việt Nam.

Trên thế giới, nhiều quốc gia đã ghi nhận và thiết lập quy định liên quan đến vấn đề chung sống như vợ chồng, bởi đây là hiện tượng khách quan và phổ biến trong xã hội. Bộ luật Dân sự Pháp đã thiết kế chế định kết đôi dân sự để điều chỉnh mối quan hệ giữa các cặp đôi chung sống với nhau mà không đăng ký kết hôn. Bài viết phân tích chế định kết đôi dân sự ở Pháp, thực trạng chung sống như vợ chồng ở Việt Nam và gợi mở về một số thay đổi của chính sách, pháp luật hôn nhân và gia đình tại Việt Nam.

Hình phạt tiền ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong hệ thống hình phạt của nhiều quốc gia, kể cả Việt Nam và Liên bang Úc, như một biện pháp hiệu quả để xử lý các hành vi phạm tội, đặc biệt là các tội phạm ít nghiêm trọng và tội phạm do pháp nhân thực hiện. Bài viết phân tích quy định pháp luật hình sự về hình phạt tiền của Việt Nam và Liên bang Úc, làm rõ sự khác biệt về đối tượng pháp nhân chịu trách nhiệm, phương pháp xác định mức phạt, các yếu tố Tòa án cân nhắc và cơ chế thi hành; từ đó, rút ra một số kinh nghiệm có giá trị tham khảo đối với Việt Nam.

Nội các Nhật Bản đóng vai trò quan trọng trong quá trình lập pháp với quyền đề xuất hầu hết các dự thảo luật trình lên Quốc hội. Bài viết nghiên cứu, phân tích vị trí, vai trò, thẩm quyền và trách nhiệm của Nội các Nhật Bản trong hoạt động lập pháp, từ sáng kiến đến soạn thảo, đánh giá và thông qua luật. Đồng thời, so sánh với quy trình lập pháp tại Việt Nam, chỉ ra những điểm tương đồng và khác biệt quan trọng. Từ đó, đề xuất các giá trị mà Việt Nam có thể tham khảo nhằm nâng cao vị trí và vai trò của Chính phủ trong quá trình xây dựng pháp luật.

Kiện phái sinh là một cơ chế pháp lý quan trọng nhằm bảo vệ quyền lợi của cổ đông và công ty. Hình thức kiện này đã hình thành từ rất lâu tại Anh và được xây dựng dựa trên nền tảng thông luật. Ở Việt Nam, kiện phái sinh mới chỉ được ghi nhận thông qua các quy định pháp luật trong thời gian gần đây. Bài viết phân tích các quy định pháp lý về hình thức kiện phái sinh tại Vương quốc Anh, đánh giá những ưu điểm, hạn chế của cơ chế này, từ đó đưa ra một số đề xuất nhằm hoàn thiện cơ chế kiện phái sinh, phù hợp với tình hình thực tiễn tại Việt Nam.

Tạp chí Dân chủ và Pháp luật trân trọng giới thiệu bài viết “Kinh nghiệm một số quốc gia về vai trò của Think - tank trong công tác xây dựng pháp luật nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo - Kinh nghiệm một số quốc gia và gợi mở cho Việt Nam” trong ấn phẩm 200 trang “Đổi mới tư duy xây dựng pháp luật để thúc đẩy đổi mới sáng tạo” xuất bản năm 2025.