Toàn cảnh buổi làm việc.

Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới” được xây dựng nhằm xác định cơ sở lý luận và thực tiễn để đề xuất các giải pháp hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam theo hướng bảo đảm bao quát đầy đủ các lĩnh vực của đời sống kinh tế, chính trị, xã hội cần điều chỉnh pháp luật, đồng thời tinh gọn, thống nhất, đồng bộ, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định và dễ tiếp cận, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của đất nước trong kỷ nguyên mới, làm tiền đề xây dựng Chiến lược hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Theo đó, Đề án tập trung nghiên cứu cơ sở chính trị, pháp lý, cơ sở khoa học, kinh nghiệm quốc tế, đánh giá thực trạng cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam, từ đó đề xuất, kiến nghị giải pháp hoàn thiện cấu trúc bên trong và cấu trúc bên ngoài của hệ thống pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Đồng chí Nguyễn Văn Cương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp trao đổi tại buổi làm việc.

Phát biểu tại buổi làm việc, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh, đất nước ta đang trong thời kỳ đặc biệt với việc thực hiện cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy; triển khai mô hình chính quyền địa phương 02 cấp, sửa đổi một số điều của Hiến pháp và đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật thông qua việc ban hành Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Bên cạnh đó, Bộ Chính trị cũng đã ban hành nhiều nghị quyết quan trọng khác như: Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/01/2025 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân và mới đây là Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, Nghị quyết số 72-NQ/TW ngày 09/9/2025 về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân… Điều này đòi hỏi công tác xây dựng thể chế, pháp luật phải được đổi mới một cách toàn diện.

Bộ trưởng cũng cho biết, Chính phủ dự kiến trình Quốc hội trong Kỳ họp tới khoảng 50 luật, nghị quyết và có thể còn tiếp tục bổ sung. Do đó, việc ban hành nhiều văn bản pháp luật trong thời gian ngắn là cần thiết nhưng cũng cần bảo đảm tính đồng bộ, tính hệ thống của pháp luật. Với yêu cầu hiện nay, bên cạnh việc sửa đổi từng luật cụ thể, chúng ta cần có cách nhìn toàn diện và một “thiết kế” tổng thể cho hệ thống pháp luật Việt Nam trong bối cảnh mới, xác định rõ những “trụ cột” cần thiết để đáp ứng mục tiêu phát triển đất nước trong 100 năm tới.

Đại biểu trao đổi tại buổi làm việc.

Trao đổi về nội dung dự thảo Đề án, một số đại biểu cho rằng, cấu trúc hệ thống pháp luật cần được tổ chức, sắp xếp theo mô hình kim tự tháp với 05 tầng: Tầng thứ nhất là Hiến pháp - đạo luật có giá trị pháp lý cao nhất; tầng thứ hai là bộ luật và luật; tầng thứ ba là văn bản dưới luật như nghị định, thông tư có giá trị hướng dẫn thi hành và không tạo ra quy phạm mới vượt quá luật; tầng thứ tư là tầng bổ trợ gồm án lệ, tập quán và các nguyên tắc chung được viện dẫn, giải thích để “lấp khoảng trống” trong trường hợp cần thiết; tầng thứ năm là tầng kỹ thuật hiện đại như pháp luật số, pháp luật “máy đọc được”. Đối với tầng thứ năm, đại biểu nhấn mạnh, ở tầng này, mọi văn bản được ban hành đều chứa các thông tin định dạng, ngữ cảnh mà máy có thể hiểu và đọc được, ngoài ra, hệ thống pháp luật cũng được vận hành trên cơ sở là bản đồ số thay vì chồng chéo trên văn bản giấy.

Bên cạnh đó, một số đại biểu cho biết, Đề án đang liệt kê khá đầy đủ các ưu, nhược điểm, tồn tại, hạn chế của cấu trúc hệ thống pháp luật. Tuy nhiên, để bảo đảm tính hệ thống, đại biểu đề nghị bổ sung các tiêu chí để đánh giá như: Tính toàn vẹn (hệ thống pháp luật này đã là một chỉnh thể thống nhất chưa, có luật nào bị tách rời, rời rạc không); tính phân cấp (luật nào trên, luật nào dưới, luật nào phải tuân theo luật nào, luật chuyên ngành phải tuân theo luật chung hay luật chung phải tuân theo luật chuyên ngành...); tính liên kết, tương tác (có sự trùng lặp giữa các luật trong hệ thống pháp luật không, giữa các luật có sự liên kết với nhau không, tính “mở” sự phát triển của khoa học, công nghệ có tác động, ảnh hưởng đến cấu trúc hệ thống pháp luật không)… từ đó xác định rõ được các khuyết điểm và đưa ra biện pháp giải quyết.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh phát biểu kết luận.

Phát biểu kết luận, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh khẳng định, ý kiến đóng góp của các đại biểu tham dự có giá trị tham khảo cao cho Bộ Tư pháp trong việc tư duy về xây dựng Đề án. Trên cơ sở các nội dung được trao đổi tại buổi làm việc, Bộ Tư pháp sẽ tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện Đề án với mong muốn hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật và tiến tới hoàn thiện hệ thống pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới.