Nâng cao hiệu quả thi hành án dân sự theo yêu cầu của Nghị quyết số 27 của BCH Trung ương

Dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Quốc hội họp toàn thể ở Hội trường.

Nâng cao hiệu quả thi hành án dân sự theo yêu cầu của Nghị quyết số 27 của BCH Trung ương

Trình bày Tờ trình về dự án Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi), thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh sự cần thiết ban hành Luật. Về bố cục, dự thảo Luật gồm 5 chương 118 điều (giảm 4 chương, lược bỏ 30 điều, giữ nguyên 16 điều, sửa đổi hợp nhất 136 điều thành 84 điều, bổ sung 18 điều mới so với Luật thi hành án dân sự hiện hành).

Về những nội dung sửa đổi, hoàn thiện, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nêu rõ:

Thứ nhất, quy định đầy đủ hơn về phạm vi bản án quyết định do cơ quan thi hành án dân sự (THADS) tổ chức thi hành, các nguyên tắc, hành vi bị nghiêm cấm trong THADS.

Thứ hai, hoàn thiện các quy định về quyền, nghĩa vụ của đương sự, của người có quyền và nghĩa vụ có liên quan.

Thứ ba, hoàn thiện tổ chức, hoạt động, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan THADS, Viện kiểm sát nhân dân, Toà án nhân dân; vai trò, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan trong hoạt động THADS.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày Tờ trình về dự án Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi).

Thứ tư, hoàn thiện, sửa đổi nhiều quy định về trình tự, thủ tục nhằm rút ngắn thời gian, giảm thiểu chi phí, nâng cao hiệu quả THADS theo yêu cầu của Nghị quyết số 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương. Đồng thời khắc phục những tồn tại, hạn chế, vướng mắc từ thực tiễn công tác THADS.

Thứ năm, thể chế hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW và Quy định số 183-QĐ/TW của Bộ Chính trị, dự thảo đã bổ sung các quy định về ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong THADS và các điều kiện bảo đảm hoạt động THADS.

Về những nội dung bổ sung, dự thảo Luật bổ sung 18 điều, trong đó đổi tên Văn phòng Thừa phát lại thành Văn phòng THADS; đổi tên Thừa phát lại thành Thừa hành viên ;đồng thời mở rộng phạm vi xã hội hóa của Văn phòng THADS phù hợp với chủ trương xã hội hóa một số hoạt động THADS gắn với cơ chế bảo đảm và lộ trình phù hợp theo Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương...

Tổ chức cơ quan THADS một cấp - bước đột phá quan trọng, phù hợp với chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn bộ máy hệ thống THADS

Nêu quan điểm Báo cáo thẩm tra về dự án Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp (UBPLTP) tán thành sự cần thiết ban hành Luật. Hồ sơ các dự án Luật đã được Chính phủ chuẩn bị công phu, nghiêm túc, đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, quyết định.

Bên cạnh đó, UBPLTP đề nghị cơ quan trình dự án trong quá trình tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội để chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật cần tiếp tục rà soát, bám sát quy định trong các dự thảo luật có liên quan cùng được Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp này và các luật hiện hành khác để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật.

Về nội dung cụ thể của dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, UBPLTP tán thành với phạm vi sửa đổi của dự thảo Luật như đề xuất của Chính phủ.

Liên quan đến quyền, nghĩa vụ của đương sự (các điều 6, 7, 53), nhiều ý kiến tán thành việc quy định cả người được thi hành án và người phải thi hành án đều có nghĩa vụ chịu phí thi hành án. Tuy nhiên, quy định tại khoản 1 Điều 53 của dự thảo Luật chưa loại trừ trường hợp người phải thi hành án đã tự nguyện thi hành nên không bảo đảm nguyên tắc khuyến khích tự nguyện thi hành án. Do đó, đề nghị chỉnh lý khoản này theo hướng loại trừ nghĩa vụ nộp phí thi hành án đối với người đã tự nguyện thi hành. Một số ý kiến khác đề nghị chỉ nên quy định nghĩa vụ nộp phí đối với bên phải thi hành án, không quy định nghĩa vụ này đối với bên được thi hành án nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên thắng kiện.

Về trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân (Điều 14), UBPLTP cơ bản tán thành với quy định về trách nhiệm của các cơ quan liên quan (Kho bạc nhà nước, ngân hàng, công an...) trong việc phối hợp với cơ quan thi hành án dân sự (THADS) tổ chức thi hành án. Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng nội dung của Điều 14 là chưa đầy đủ, bao quát vì chưa quy định trách nhiệm phối hợp của các cơ quan này với Văn phòng THADS. Việc thiếu cơ chế bảo đảm này sẽ không chỉ làm giảm hiệu quả hoạt động của các Văn phòng THADS và Thừa hành viên, mà còn ảnh hưởng đến tính khả thi của chế định xã hội hóa THADS mới được bổ sung vào dự thảo Luật.

Về hệ thống THADS (các điều 17, 18, 19), UBPLTP cơ bản nhất trí với việc tổ chức cơ quan THADS một cấp (cấp tỉnh), đồng thời nhận thấy đây là bước đột phá quan trọng, phù hợp với chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn bộ máy hệ thống THADS, giảm tầng nấc trung gian, tinh giản biên chế, nâng cao hiệu lực chỉ đạo, điều hành, tăng cường tính chuyên nghiệp trong công tác THADS. Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng, dự thảo Luật quy định cơ quan THADS tỉnh, thành phố có Phòng THADS khu vực nhưng không xác định rõ tư cách pháp lý, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan này trong tổ chức THADS, mối quan hệ công tác với TAND khu vực, VKSND khu vực trên địa bàn là chưa thực sự phù hợp với yêu cầu tại Kết luận số 162-KL/TW, có thể dẫn đến vướng mắc trong thực hiện nhiệm vụ THADS. Do đó, đề nghị làm rõ vấn đề này để tiếp tục hoàn thiện quy định về tổ chức, hoạt động của cơ quan THADS.

Liên quan đến Văn phòng THADS và Thừa hành viên (Mục 2 Chương II), UBPLTP cơ bản thống nhất việc luật hóa chế định này (hiện hành là Thừa phát lại), tuy nhiên nhận thấy theo dự thảo Luật, Thừa hành viên không được áp dụng một số biện pháp bảo đảm thi hành án quan trọng (như tạm giữ tài sản, giấy tờ, tạm hoãn xuất cảnh) và không được áp dụng các biện pháp cưỡng chế thi hành án, dẫn đến chưa bảo đảm đầy đủ điều kiện để thực hiện nhiệm vụ tổ chức THADS, có thể ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của Văn phòng THADS và Thừa hành viên. Tổng kết thực tiễn cũng cho thấy, giai đoạn 2009 - 2015 khi Thừa phát lại được quyền áp dụng các biện pháp bảo đảm, biện pháp cưỡng chế như Chấp hành viên đã phát huy tốt hiệu quả trong tổ chức THADS, tuy nhiên từ năm 2020 đến nay Thừa phát lại không còn được giao thẩm quyền này đã hạn chế rất lớn đến kết quả THADS. Một số Hội và Văn phòng Thừa phát lại kiến nghị xem xét vấn đề này nhằm bảo đảm tính khả thi của quy định về xã hội hóa hoạt động THADS.

Bích Ngọc - Cao Hoàng - Vũ Hiếu

(Nguồn: Quochoi.vn)