Nghệ An là tỉnh nằm ở vị trí trung tâm vùng Bắc Trung Bộ, là địa phương có lịch sử hình thành và phát triển lâu đời, giàu truyền thống cách mạng và tinh thần hiếu học; có tài nguyên văn hóa phong phú và đặc sắc. Tỉnh có diện tích 16.489,97 km², ở vị trí trung tâm vùng Bắc Trung Bộ của Việt Nam; phía Đông giáp biển, phía Nam giáp tỉnh Hà Tĩnh, phía Bắc giáp tỉnh Thanh Hóa, phía Tây giáp nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào với 468 km đường biên giới trên bộ, bờ biển ở phía Đông dài 82 km. Nghệ An nằm trong hành lang kinh tế Đông - Tây nối liền Myanmar - Thái Lan - Lào - Việt Nam theo Quốc lộ 7 đến Cảng Cửa Lò.

Theo Niên giám thống kê năm 2023, dân số trung bình của tỉnh Nghệ An năm 2022 là 3.419.989 người. Mật độ dân số 207 người/km². Trong đó, dân số thành thị là 530.452 người, chiếm 15,51%; dân số nông thôn là 2.889.537 người, chiếm 84,49%; dân số nam là 1.711.827 người, chiếm 50,05%; dân số nữ là 1.708.162 người, chiếm 49,95%. Trong tỉnh hiện có trên 500.000 đồng bào các dân tộc thiểu số (gồm dân tộc Thái, Thổ, Khơ Mú, H'Mông, Ơ Đu... cùng sinh sống). Năm 2022, lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên của tỉnh Nghệ An là 1.623,1 nghìn người; trong đó lao động nam là 867,7 nghìn người, chiếm 53,46%; lao động nữ là 755,4 nghìn người, chiếm 46,54%; lực lượng lao động ở khu vực thành thị là 252,3 nghìn người, chiếm 15,55%; lực lượng lao động ở nông thôn là 1.370,8 nghìn người, chiếm 84,45%^[1].

Với địa hình và cơ cấu dân số của tỉnh, công tác trợ giúp pháp lý đóng vai trò quan trọng để giúp đỡ pháp luật cho người nghèo, người có công với cách mạng, đồng bào dân tộc thiểu số và các đối tượng khác, góp phần phát huy vai trò của pháp luật trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Chiến lược phát triển trợ giúp pháp lý (ban hành kèm theo Quyết định số 678/QĐ-TTg ngày 10/5/2011 Thủ tướng Chính phủ), Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý (ban hành kèm theo Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 01/6/2015 của Thủ tướng Chính phủ), Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 là những văn bản pháp lý quan trọng về công tác trợ giúp pháp lý, đánh dấu sự phát triển của công tác trợ giúp pháp lý qua từng giai đoạn khác nhau: (i) Giai đoạn 1, từ ngày 01/6/2011 đến ngày 31/5/2015 (triển khai Chiến lược phát triển trợ giúp pháp lý, trước khi Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý có hiệu lực); (ii) Giai đoạn 2, từ khi triển khai Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý đến khi Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 có hiệu lực (từ ngày 01/6/2015 đến ngày 31/12/2017); (iii) Giai đoạn 3, triển khai Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 (từ ngày 01/01/2018 đến ngày 31/12/2024).

Công tác trợ giúp pháp lý được quan tâm và triển khai kịp thời

Căn cứ Quyết định số 678/ QĐ-TTg ngày 10/5/2011 của Thủ Tướng Chính phủ Quyết định phê duyệt Chiến lược phát triển trợ giúp pháp lý đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 và Quyết định số 4413/QĐ-BTP ngày 08/12/2011 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp ban hành Kế hoạch tổng thể triển khai thực hiện Chiến lược phát triển trợ giúp pháp lý đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, hàng năm Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Nghệ An (Trung tâm Trợ giúp pháp lý) đã tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành quyết định triển khai kế hoạch thực hiện trợ giúp pháp lý trên địa bàn tỉnh, trong đó tập trung chủ yếu các hoạt động đảm bảo thực hiện các mục tiêu Chiến lược đề ra.

Để triển khai Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý giai đoạn 2015 - 2025 trên địa bàn tỉnh Nghệ An có hiệu quả, Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn triển khai thực hiện Đề án sau: (i) Kế hoạch triển khai Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý giai đoạn 2015 - 2025 trên địa bàn tỉnh kèm theo Quyết định số 2090/QĐ-UBND ngày 11/5/2016 của Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An; (ii) Kế hoạch số 757/KH-UBND ngày 29/02/2016 của Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An ban hành Kế hoạch trợ giúp pháp lý năm 2016 trên địa bàn tỉnh; (iii) Kế hoạch số 87/KH-UBND ngày 21/02/2017 của Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An ban hành Kế hoạch trợ giúp pháp lý năm 2017 trên địa bàn tỉnh.

Sau khi Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý giai đoạn 2015 - 2025 được ban hành (gọi tắt Đề án đổi mới), Ủy ban nhân dân tỉnh đã chỉ đạo Sở Tư pháp tổ chức quán triệt các nội dung cơ bản của Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 01/6/2015 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý giai đoạn 2015 - 2025 trên địa bàn tỉnh Nghệ An có hiệu quả. Bên cạnh đó, hàng năm tại các đợt tập huấn nghiệp vụ trợ giúp pháp lý, Sở Tư pháp chủ động lồng ghép triển khai nội dung của Đề án.

Để triển khai có hiệu quả Luật Trợ giúp pháp lý và các văn bản hướng dẫn thi hành, ngay từ đầu năm 2018, Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Nghệ An đã kịp thời tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh, Hội đồng phối hợp liên ngành về trợ giúp pháp lý và Sở Tư pháp ban hành những văn bản sau: (i) Kế hoạch trợ giúp pháp lý năm 2018 trên địa bàn tỉnh kèm theo Quyết định số 64/KH-UBND ngày 31/01/2018 của Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An; (ii) Kế hoạch số 82/KH - HĐPHLN ngày 22/01/2018 Kế hoạch hoạt động liên ngành về trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tỉnh Nghệ An năm 2018; (iii) Kế hoạch số 14/KH-TGPL ngày 05/03/2018, Kế hoạch tập huấn Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành, kỹ năng thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý cho người thực hiện trợ giúp pháp lý; (iv) Kế hoạch số 127/KH-TGPL ngày 22/10/2018 Kế hoạch tập huấn Luật Trợ giúp pháp lý, các văn bản hướng dẫn thi hành và Thông tư liên tịch số 10/2018/TTLT ngày 29/6/2018 của BTP-BCA-BQP-BTC-VKSNDTC- TANDTC quy định về phối hợp thực hiện trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng.

Về tổ chức, bộ máy trợ giúp pháp lý tại địa phương

Giai đoạn từ 01/6/2011 đến 31/5/2015, Trung tâm Trợ giúp pháp lý có 01 Giám đốc, 01 Phó giám đốc, 02 phòng nghiệp vụ (Phòng nghiệp vụ 01 và Phòng nghiệp vụ 2), 01 Phòng Hành chính tổng hợp và 03 chi nhánh. Trước khi triển khai Chiến lược trợ giúp pháp lý trung tâm được Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An giao 19 biên chế, biên chế hiện có là 17 người. Sau khi triển khai Chiến lược để tăng cường nguồn nhân lực cho tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý, năm 2012 tại Thông báo số 27/TB-SNV ngày 11/01/2012 của Sở Nội vụ thông báo Trung tâm Trợ giúp pháp lý được giao 23 biên chế và đến tháng 8/2013, tuyển dụng đủ 23 biên chế. Trung tâm Trợ giúp pháp lý có 03 chi nhánh trợ giúp pháp lý được Ủy ban nhân dân tỉnh thành lập từ năm 2008, sau khi triển khai Đề án đổi mới tiếp tục duy trì và hoạt động ổn định.

Để triển khai thực hiện Chiến lược phát triển trợ giúp pháp lý, trong đó chú trọng xây dựng, phát triển mạng lưới hỗ trợ hoạt động trợ giúp pháp lý ở cơ sở, giai đoạn 1, Trung tâm Trợ giúp pháp lý đã thành lập 105 Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý, trong đó: 10 Câu lạc bộ được thành lập từ nguồn kinh phí dự án; 90 Câu lạc bộ được thành lập từ nguồn kinh phí của Chương trình 135; 02 Câu lạc bộ từ Quỹ Trợ giúp pháp lý và 03 Câu lạc bộ từ Chương trình Mục tiêu Quốc gia giảm nghèo. Giai đoạn này do được hỗ trợ kinh phí từ các nguồn nên các câu lạc bộ có số thành viên tham gia tích cực, tổ chức sinh hoạt thường xuyên, sôi nổi, hiệu quả với nhiều hình thức.

Triển khai Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý, Trung tâm Trợ giúp pháp lý đã xây dựng Đề án vị trí việc làm và số người làm việc của Trung tâm giai đoạn 2016 - 2020 được Sở Tư pháp tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 31/QĐ-STP ngày 02/4/2016. Trong giai đoạn này, tổ chức bộ máy Trung tâm Trợ giúp pháp lý giữ nguyên như giai đoạn 1. Tuy nhiên, về biên chế có sự thay đổi năm 2015, 2016 Trung tâm Trợ giúp pháp lý được giao 23 biên chế; năm 2017 được giao 21 biên chế (11 biên chế tại Văn phòng Trung tâm Trợ giúp pháp lý, 10 biên chế tại 03 chi nhánh trợ giúp pháp lý). Đến thời điểm triển khai Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý, các Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý vẫn duy trì số lượng đã thành lập, tuy nhiên, do không có kinh phí hỗ trợ nên các Câu lạc bộ không duy trì hoạt động "cầm chừng" nên hiệu quả không cao.

Khi Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 có hiệu lực, tổ chức bộ máy Trung tâm Trợ giúp pháp lý được rà soát, kiện toàn lại. Trung tâm Trợ giúp pháp lý có 01 Giám đốc; 01 Phó Giám đốc, 01 phòng nghiệp vụ (giảm 01 phòng nghiệp vụ vào năm 2018), 01 Phòng Hành chính tổng hợp và 03 chi nhánh với 21 biên chế hiện có/21 biên chế được giao, trong đó 11 biên chế làm việc tại Văn phòng Trung tâm, 10 biên chế làm việc tại 03 Chi nhánh trợ giúp pháp lý. So với các giai đoạn trước số biên chế của Trung tâm không có sự thay đổi.

Sau khi Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 có hiệu lực thi hành Trung tâm Trợ giúp pháp lý đã tiến hành rà soát hiệu quả hoạt động của 03 chi nhánh trợ giúp pháp lý, quá trình rà soát, đánh giá hiệu quả hoạt động của Chi nhánh đã khẳng định hiệu quả hoạt động của các chi nhánh trợ giúp pháp lý. Do đó, tiếp tục duy trì hoạt động của 03 chi nhánh.

Số lượng Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý sát nhập, giải thể từ khi Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 có hiệu lực thi hành là: 105 Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý. Đến thời điểm hiện tại đã đề nghị giải thể hết 105 Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý.

Nhìn chung, tổ chức bộ máy của Trung tâm Trợ giúp pháp lý qua 03 giai đoạn đã được hoàn thiện, kiện toàn đầy đủ các chức danh, phòng, chi nhánh theo quy định và phát triển ổn định. Tuy nhiên, số lượng biên chế ở giai đoạn 2,3 đã bị cắt giảm 02 người so với giai đoạn 1. Do số lượng biên chế ít, lực lượng trợ giúp viên mỏng và trẻ nên chưa thể đáp ứng nhu cầu trợ giúp pháp lý cho người dân trên địa bàn.

Việc tham gia tố tụng của đội ngũ trợ giúp viên pháp lý ngày càng nâng cao cả về chất lượng và số lượng

Trong giai đoạn 1, Trung tâm Trợ giúp pháp lý và các chi nhánh đã thụ lý và thực hiện 9.490 vụ việc, trong đó: 8.534 vụ việc tư vấn, chiếm 89,9%; 749 vụ việc tham gia tố tụng, chiếm 7,9 %; 207 vụ việc theo hình thức khác, chiếm 2,1%.

Giai đoạn này các hoạt động trợ giúp pháp lý được tổ chức dàn trải với nhiều nội dung trong đó tập trung chủ yếu vào các hoạt động tuyên truyền, giới thiệu các văn bản pháp luật về trợ giúp pháp lý và các văn bản luật khác có liên quan. Hình thức thực hiện là tập huấn, tổ chức các đợt lưu động về cơ sở, sinh hoạt câu lạc bộ trợ giúp pháp lý, lắp đặt Bảng thông tin, hộp tin trợ giúp pháp lý...

Trong giai đoạn 2, để triển khai hiệu quả Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý, với mục tiêu nâng cao chất lượng hoạt động trợ giúp pháp lý, giai đoạn này trung tâm tập trung thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý trong đó chú trọng vụ việc tham gia tố tụng, đặc biệt là trong lĩnh vực tố tụng hình sự, hôn nhân và gia đình, các vụ việc đại diện ngoài tố tụng, tư vấn pháp luật tại trụ sở, tư vấn pháp luật tiền tố tụng. Chỉ thực hiện việc tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật về hoạt động trợ giúp pháp lý.

Tính từ ngày 01/6/2015 đến 31/12/2017, Trung tâm Trợ giúp pháp lý đã thụ lý và thực hiện 3.821 vụ, việc, trong đó 2.636 việc tư vấn, 1.185 vụ việc tham gia tố tụng. Cụ thể: Từ ngày 01/6/2015 đến 31/12/2015 thụ lý và thực hiện 2.508 vụ, việc trong đó 2.209 việc tư vấn chiếm 88%, 299 vụ việc tham gia tố tụng chiếm 12%. Số lượng việc tư vấn cao do các các Câu lạc bộ, cộng tác viên ở các địa bàn gửi đến và tiếp nhận từ các đợt lưu động về cơ sở. Năm 2016, thụ lý và thực hiện 724 vụ, việc trong đó 278 việc tư vấn chiếm 38,3%, 446 vụ việc tham gia tố tụng chiếm 61,6%. Năm 2017, thụ lý và thực hiện 589 vụ việc trong đó 149 việc tư vấn 25,2%, 440 vụ việc tham gia tố tụng 74,7%.

Như vậy, chỉ sau một năm triển khai Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý, số lượng vụ việc tại trung tâm đã có sự chuyển hướng rõ rệt theo đúng định hướng, mục tiêu của Đề án, việc tư vấn pháp luật giảm sâu so với giai đoạn trước, trong khi đó số lượng vụ việc tham gia tố tụng của trợ giúp viên pháp lý và luật sư cộng tác viên tăng cao, ở giai đoạn 1, số lượng vụ việc tham gia tố tụng chỉ chiếm 7,8% nhưng đến năm 2016 số vụ việc tham gia tố tụng chiếm 61,6% và đến hết năm 2017 chiếm 74,7%.

Về đánh giá thẩm định chất lượng vụ việc, căn cứ Thông tư số 02/2013/TT-BTP ngày 05/01/2013 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp ban hành Bộ tiêu chuẩn đánh giá chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý, Lãnh đạo Trung tâm Trợ giúp pháp lý đã chủ động triển khai việc đánh giá chất lượng vụ việc hàng năm tại Văn phòng Trung tâm và các chi nhánh.

Đối với việc tư vấn, chỉ thực hiện đánh giá đối với những vụ việc phức tạp còn những việc tư vấn, hướng dẫn đơn giản tại các cuộc lưu động, sinh hoạt câu lạc bộ... thì không thực hiện đánh giá.

Giai đoạn từ 01/6/2015 đến 31/12/2027 có 1.185 vụ việc tham gia tố tụng thì 100% vụ việc đều được đưa ra đánh giá, trong đó, vụ việc đạt chất lượng tốt chiếm khoảng 31%; vụ việc đạt chất lượng chiếm khoảng 60%; vụ việc không đạt chất lượng chiếm khoảng 9%.

Nguyên nhân những vụ việc không đạt chất lượng do thời gian thực hiện vụ việc chưa kịp thời, không bảo đảm về thời hạn, thời hiệu theo quy định; một số vụ việc không đúng đối tượng được trợ giúp pháp lý và vi phạm hình thức; một số vụ việc kê thời gian thực hiện trùng lặp....

Trong giai đoạn 3, tiếp tục triển khai Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý và Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017, đặc biệt là triển khai có hiệu quả hoạt động tham gia tố tụng, hàng năm, Lãnh đạo Trung tâm Trợ giúp pháp lý đã chỉ đạo thực hiện rà soát đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý, cung cấp danh sách, địa chỉ, cung cấp số điện thoại của trợ giúp viên pháp lý, luật sư ký hợp đồng thực hiện trợ giúp pháp lý cho các cơ quan tố tụng để tạo điều kiện thuận lợi cho việc phối hợp thực hiện trợ giúp pháp lý trong công tác tố tụng nhằm nâng cao số lượng và chất lượng tham gia tố tụng.

Từ ngày 01/01/2018 đến 31/12/2024, Trung tâm Trợ giúp pháp lý thụ lý 8.661 vụ, việc (bình quân mỗi năm thụ lý hơn 1.200 vụ việc), trong đó số việc thực hiện bằng hình thức tư vấn là 1046, chiếm 12,1%, trong khi đó số vụ việc thực hiện bằng hình thức tham gia tố tụng là 7.615, chiếm 87,9%. So với các giai đoạn trước khi Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 có hiệu lực số vụ việc tham gia tố tụng tăng cao hơn nhiều.

Việc đánh giá hiệu quả vụ việc trợ giúp pháp lý tham gia tố tụng được thực hiện theo đúng các tiêu chí hướng dẫn của Công văn số 98/CTGPL-TC& QLCL ngày 16/3/2021 của Cục Trợ giúp pháp lý^[2] và Quyết định số 1179/QĐ - BTP ngày 26/5/2022 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp ban hành Tiêu chí xác định vụ việc trợ giúp pháp lý tham gia tố tụng thành công.

Tính từ ngày 01/01/2018 đến 31/12/2024, Trung tâm Trợ giúp pháp lý tổ chức thực hiện đánh giá 5.354 vụ việc tham gia tố tụng của các trợ giúp viên và luật sư trong đó có 2.506 vụ việc được đánh giá hiệu quả thành công chiếm 46,8%.

Việc tham gia tố tụng của đội ngũ trợ giúp viên pháp lý ngày càng nâng cao cả về chất lượng và số lượng. Từ 01/01/2018 đến 31/10/2024 các trợ giúp viên pháp lý của Trung tâm Trợ giúp pháp lý thực hiện 4.869 vụ việc tham gia tố tụng có 100% trợ giúp viên đạt chỉ tiêu vụ việc, trong đó 80% đạt chỉ tiêu tốt, 20% đạt chỉ tiêu khá. Trong những năm qua, Nghệ An là một trong những tỉnh có số vụ việc tham gia tố tụng và số trợ giúp viên pháp lý có số vụ việc tham gia tố tụng nằm trong Top đầu của cả nước.

Việc quản lý, thẩm định chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý của Trung tâm Trợ giúp pháp lý được theo quy định tại khoản 9 Điều 1 Thông tư số 03/2021/TT-BTP sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 08/2017/TT-BTP ngày 15/11/2017 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp quy định chi tiết một số điều của Luật Trợ giúp pháp lý và hướng dẫn giấy tờ trong hoạt động trợ giúp pháp lý; Thông tư số 12/2018/TT-BTP ngày 28/8/2018 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp hướng dẫn một số hoạt động nghiệp vụ trợ giúp pháp lý và quản lý chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý cụ thể như sau:

Kết quả thực hiện công tác thẩm định chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý của Trung tâm Trợ giúp pháp lý: (i) Tổng số vụ việc trợ giúp pháp lý được thẩm định đến thời điểm báo cáo: 5.354 vụ việc, đảm bảo 100 % vụ việc được thẩm định trước khi thanh toán; (ii) Xếp loại chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý được thẩm định: trên 90% vụ việc được xếp loại tốt.

Hàng năm, Sở Tư pháp tỉnh Nghệ An xây dựng Kế hoạch đánh giá chất lượng vụ việc trong năm, thành lập Tổ đánh giá chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý để tiến hành đánh giá chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý thông qua hồ sơ vụ việc lưu trữ tại Trung tâm Trợ giúp pháp lý cũng như làm việc cơ quan, đơn vị, cá nhân có liên quan.

Số liệu cụ thể như sau: Năm 2022, Tổ đánh giá lấy ngẫu nhiên 115 vụ việc (15%) vụ việc đã hoàn thành của các trợ giúp viên và luật sư có 58 vụ việc được đánh giá hiệu quả, thành công chiếm tỷ lệ 50,4%. Năm 2023, tổ chức đánh giá 95 vụ việc có 53 vụ việc được đánh giá hiệu quả, thành công chiếm 55,7%. Năm 2024 tổ đánh giá thực hiện đánh giá ngẫu nhiên 95 vụ việc thì có 61 vụ việc được đánh giá hiệu quả, thành công chiếm tỷ lệ 64,2%.

Nhìn chung, việc thẩm định, đánh giá chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý được Trung tâm và Sở Tư pháp thực hiện thường xuyên, nghiêm túc dựa trên nguyên tắc tôn trọng, khách quan, chính xác, toàn diện, kịp thời, phù hợp theo các tiêu chí đánh giá, xếp loại chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý. Người được phân công đánh giá chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý tuân thủ theo đúng quy định, trình tự thực hiện và chịu trách nhiệm trước pháp luật về kết quả đánh giá; đưa ra kết luận khách quan, chính xác, toàn diện về chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý. Thông qua việc đánh giá chất lượng vụ việc để đánh giá trình độ, năng lực và mức độ hoàn thành nhiệm vụ của người thực hiện trợ giúp pháp lý, tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý, đề ra các giải pháp nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động trợ giúp pháp lý.

Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thực hiện trợ giúp pháp lý

Ở giai đoạn 1, thực hiện Luật Trợ giúp pháp lý năm 2006 và các văn bản hướng dẫn thi hành, Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An đã bổ nhiệm và cấp thẻ trợ giúp viên pháp lý cho 07 viên chức của Trung tâm Trợ giúp pháp lý. Sau khi thực hiện Chiến lược phát triển trợ giúp pháp lý, hàng năm Trung tâm Trợ giúp pháp lý đều cử các viên chức tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng để được bổ nhiệm trợ giúp viên pháp lý, tăng nguồn lực thực hiện trợ giúp pháp lý. Tính đến ngày 31/5/2015, Trung tâm Trợ giúp pháp lý có 12 trợ giúp viên pháp lý. Số lượng viên chức được cử tham gia bồi dưỡng phát triển nguồn trợ giúp viên pháp lý trong giai đoạn này là 05 viên chức.

Thực hiện Chiến lược trợ giúp pháp lý giai đoạn 2011 - 2020, trong đó chú trọng mục tiêu mở rộng, phát triển mạng lưới hỗ trợ pháp lý từ cơ sở, trung tâm đã huy động lực lượng cộng tác viên lớn gồm những người am hiểu pháp luật, già làng, trưởng bản, cán bộ tư pháp cấp xã, cấp huyện, cán bộ công tác tại các cơ quan tiến hành tố tụng đã nghỉ hưu... tham gia làm cộng tác viên pháp lý. Tính đến hết ngày 31/5/2025, trung tâm đã công nhận, cấp thẻ và ký hợp đồng cộng tác với 505 cộng tác viên (trong đó có 14 cộng tác viên là luật sư).

Từ ngày 01/6/2011 đến 31/5/2025, Trung tâm Trợ giúp pháp lý đã tổ chức 30 đợt tập huấn với 1.818 người tham dự. Nội dung chủ yếu là bồi dưỡng kiến thức pháp luật và kỹ năng nghiệp vụ trợ giúp pháp lý cho đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý và thành viên chủ chốt Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý.

Trong giai đoạn 2, để triển khai hiệu quả các mục tiêu, hoạt động của Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý đặc biệt chú trọng, tập trung thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý trong đó chú trọng vụ việc tham gia tố tụng, Trung tâm Trợ giúp pháp lý tiếp tục cử các viên chức tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng để tạo nguồn bổ nhiệm trợ giúp viên pháp lý, tăng cường nguồn nhân lực thực hiện trợ giúp pháp lý. Từ ngày 01/6/2015 đến 31/12/2017 Trung tâm Trợ giúp pháp lý cử 05 viên chức tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng và có 05 viên chức được bổ nhiệm trợ giúp viên pháp lý, nâng số trợ giúp viên lên 18 người. Tuy nhiên, do 01 trợ giúp viên pháp lý đến tuổi nghỉ hưu, 02 trợ giúp viên chuyển công tác nên đến 31/12/2017, Trung tâm còn lại 15 trợ giúp viên pháp lý. Tính đến ngày 31/12/2017, Trung tâm Trợ giúp pháp lý có 105 cộng tác viên trong đó số cộng tác viên là luật sư 16 người.

Để nâng cao chất lượng chuyên môn nghiệp vụ trong hoạt động trợ giúp pháp lý trung bình mỗi năm, Trung tâm Trợ giúp pháp lý tổ chức từ 02 đến 03 lớp bồi dưỡng kiến thức pháp luật và kỹ năng nghiệp vụ trợ giúp pháp lý cho đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý và cử các trợ giúp viên, luật sư tham gia các lớp tập huấn, bồi dưỡng do Sở Tư pháp, Bộ Tư pháp và các cơ quan liên quan tổ chức.

Giai đoạn 3, triển khai Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017, lãnh đạo Trung tâm Trợ giúp pháp lý tiếp tục cử các viên chức tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, lý luận chính trị, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Tính từ 01/01/2018 đến nay, Trung tâm có thêm 03 viên chức là thạc sỹ; 01 viên chức là chuyên viên chính, 01 viên chức hoàn thành lớp cao cấp chính trị, 5 viên chức hoàn thành lớp trung cấp chính trị, 02 trợ giúp viên được thăng hạng trợ giúp viên pháp lý hạng 2.

Số lượng viên chức được cử tham gia bồi dưỡng phát triển nguồn trợ giúp viên pháp lý 01 viên chức; số lượng trợ giúp viên pháp lý được bổ nhiệm từ khi triển khai Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017: 01 viên chức, nâng tổng số trợ giúp viên pháp lý lên 16 người. Tuy nhiên, đến ngày 01/01/2023 sau 05 năm thực hiện Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 có 01 trợ giúp viên pháp lý chưa có giấy chứng nhận tốt nghiệp đào tạo nghề luật sư và đã đến tuổi nghỉ hưu nên bị miễn nhiệm. Hiện tại, trung tâm có 15 trợ giúp viên pháp lý. Số luật sư ký hợp đồng thực hiện trợ giúp pháp lý là 12 người.

Hàng năm, Trung tâm Trợ giúp pháp lý tổ chức từ 02 - 03 đợt tập huấn, theo đó, 100% số lượng trợ giúp viên pháp lý, luật sư ký hợp đồng thực hiện trợ giúp pháp lý được bồi dưỡng nghiệp vụ để nâng cao chất lượng trong hoạt động trợ giúp pháp lý.

Trong cả 03 giai đoạn, Trung tâm Trợ giúp pháp lý đã tổ chức 38 lớp bồi dưỡng, tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cũng như các kỹ năng trợ giúp pháp lý trong các lĩnh vực tố tụng hình sự, dân sự, hành chính; kỹ năng trợ giúp pháp lý cho người khuyết tật có khó khăn về tài chính; kỹ năng trợ giúp pháp lý cho nạn nhân bạo lực phụ nữ, trẻ em gái... cho đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý. Ngoài ra, Trung tâm Trợ giúp pháp lý còn cử các trợ giúp viên, luật sư ký hợp đồng thực hiện trợ giúp pháp lý, chuyên viên pháp lý tham gia các lớp bồi dưỡng, tập huấn, hội thảo do Sở Tư pháp, Bộ Tư pháp và các cơ quan liên quan tổ chức.

Về huy động lực lượng xã hội tham gia trợ giúp pháp lý

Theo thống kê của Phòng Bổ trợ tư pháp, Sở Tư pháp đến 31/12/2024, trên địa bàn tỉnh Nghệ An có 46 văn phòng luật sư, 28 công ty luật, 31 chi nhánh của các văn phòng luật sư trong và ngoài tỉnh, 02 trung tâm tư vấn pháp luật với hơn 200 luật sư. Tuy nhiên, trong cả 03 giai đoạn thực hiện Chiến lược phát triển trợ giúp pháp lý, Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý và Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 tại Nghệ An chưa có văn phòng, công ty hay trung tâm tư vấn pháp luật nào đăng ký tham gia trợ giúp pháp lý.

Trong những năm tới, khả năng đăng ký tham gia trợ giúp pháp lý của các tổ chức hành nghề luật sư, tổ chức tư vấn pháp luật tại địa phương cũng rất thấp do các văn phòng, tổ chức chủ yếu tập trung vào hoạt động dịch vụ có thu phí. Hiện tại, chỉ có 12 luật sư tham gia ký hợp đồng thực hiện trợ giúp pháp lý với trung tâm và được thanh toán thù lao vụ việc theo quy định.

Mặc dù Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 đã có quy định khuyến khích, huy động các tổ chức hành nghề luật sư, Trung tâm Tư vấn pháp luật tham gia thực hiện trợ giúp pháp lý nhưng chưa quy định cơ chế hỗ trợ kinh phí cho các tổ chức tham gia thực hiện trợ giúp pháp lý, biện pháp cụ thể, thiết thực để huy động mạnh mẽ các tổ chức tham gia thực hiện trợ giúp pháp lý dẫn đến hiệu quả đa dạng hóa nguồn lực thực hiện trợ giúp pháp lý chưa cao, chưa đáp ứng nhu cầu trợ giúp pháp lý.

Công tác truyền thông về trợ giúp pháp lý được thực hiện với nhiều hình thức phong phú và đa dạng

Với mục tiêu phát triển trợ giúp pháp lý ổn định, bền vững, cung ứng dịch vụ trợ giúp pháp lý kịp thời, đầy đủ, có chất lượng cho người dân thuộc diện được trợ giúp pháp lý trên cơ sở phát huy vai trò nòng cốt trong tổ chức thực hiện của Nhà nước, huy động triệt để sự tham gia của các nguồn lực xã hội, sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân, góp phần bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của công dân khi có vướng mắc pháp luật, bảo vệ công lý, công bằng xã hội, tăng hiệu quả thực thi công vụ và ý thức tuân thủ, chấp hành pháp luật, đưa pháp luật vào cuộc sống, Trung tâm Trợ giúp pháp lý chú trọng thực hiện công tác truyền thông, thông qua các hoạt động: Tổ chức 325 đợt trợ giúp pháp lý lưu động về tận thôn, xóm, bản trên địa bàn tỉnh, chủ yếu tập trung tại các huyện nghèo, xã nghèo, xã và thôn bản đặc biệt khó khăn trên địa bàn tỉnh. Theo thống kê, tại các đợt trợ giúp pháp lý lưu động Trung tâm Trợ giúp pháp lý đã tư vấn, hỗ trợ về mặt pháp lý cho 5.183 trường hợp và tuyên truyền pháp luật cho 32.218 lượt người. Thành lập 105 Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý tổ chức sinh hoạt định kỳ và chuyên đề, thông qua các buổi sinh hoạt thực hiện việc thông tin, tư vấn, hướng dẫn thực hiện trợ giúp pháp lý cho người dân. Thực hiện cấp phát Bảng thông tin, hộp tin về trợ giúp pháp lý cho trụ sở 100% các cơ quan tiến hành tố tụng; cấp phát hơn 6.000 tờ gấp pháp luật về trợ giúp pháp lý, xây dựng chuyên mục hỏi đáp về trợ giúp pháp lý phát sóng trên đài phát thanh và truyền hình tỉnh Nghệ An...

Từ khi triển khai Đề án đổi mới đến khi Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 có hiệu lực, công tác truyền thông, thông tin về trợ giúp pháp lý được thực hiện thường xuyên thông qua các hình thức thiết thực có hiệu quả nhằm nâng cao hiểu biết pháp luật và nhận thức về công tác trợ giúp pháp lý trong cán bộ, nhân dân. Cụ thể:

(i) Thông qua việc cấp phát tờ gấp pháp luật, lắp đặt bảng thông tin: Tính từ ngày 01/6/2015 đến ngày 31/12/2017, Trung tâm đã in ấn và phát hành hơn 30.000 tờ gấp pháp luật cung cấp tại các Hộp tin trợ giúp pháp lý và cấp phát đến tận tay người dân trong các đợt trợ giúp pháp lý lưu động, đợt truyền thông, đặc biệt là người dân ở các huyện nghèo, xã nghèo, thôn bản đặc biệt khó khăn. Tại trụ sở các Cơ quan tiến hành tố tụng trên địa bàn tỉnh, các huyện nghèo, xã nghèo và thôn, bản đặc biệt khó khăn đều đã được lắp đặt bảng thông tin và hộp tin về trợ giúp pháp lý.

(ii) Thông qua hoạt động trợ giúp pháp lý lưu động: Từ năm 01/6/2015 - 31/12/2017, Sở Tư pháp đã chỉ đạo Trung tâm Trợ giúp pháp lý phối hợp với Ủy ban nhân dân các huyện, xã thực hiện 161 đợt tuyên truyền kết hợp trong hoạt động trợ giúp pháp lý lưu động. Theo đó, đã tuyên truyền pháp luật cho 14.022 lượt người và trợ giúp pháp lý cá biệt cho 1.592 trường hợp.

(iii) Thông qua hoạt động phát thanh: Trung tâm Trợ giúp pháp lý đã thực hiện biên soạn nội dung tuyên truyền về tổ chức, hoạt động của Trung tâm Trợ giúp pháp lý, từ đó dịch sang tiếng dân tộc Mông và dân tộc Thái để phát trên hệ thống loa phát thanh tại 112 xã nghèo và 279 thôn, xóm, bản đặc biệt khó khăn trên địa bàn tỉnh.

(iv) Thông qua phương tiện thông tin đại chúng: Nhiều bài viết giới thiệu các văn bản pháp luật về trợ giúp pháp lý, thông tin hoạt động của tổ chức trợ giúp pháp lý đăng trên báo Công an Nghệ An, tập san Đời sống và pháp luật, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật, Đài Phát thanh Truyền hình tỉnh….

Từ khi triển khai Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017, hoạt động truyền thông về trợ giúp pháp lý tiếp tục được Trung tâm chú trọng và đẩy mạnh với nhiều hình thức khác nhau như: (i) Thường xuyên viết bài giới thiệu, đăng tải thông tin, chuyên mục về hoạt động trợ giúp pháp lý cổng thông tin điện tử của Sở và trên các phương tiện thông tin đại chúng (báo hình, báo viết, báo nói, báo mạng, đài phát thanh và đài truyền hình của địa phương...): (ii) Biên soạn, in ấn và cung cấp hơn 300 Bảng thông tin, Hộp tin về trợ giúp pháp lý để lắp đặt tại trụ sở Ủy ban nhân dân xã, nhà văn hóa các thôn, bản của các xã đặc biệt khó khăn, trại tạm giam, nhà tạm giữ và trụ sở tiếp dân của các cơ quan tiến hành tố tụng cấp huyện và cấp tỉnh; (iii) Biên soạn, in ấn cấp phát hơn 70.000 tờ gấp và tài liệu pháp luật trợ giúp pháp lý cho các cơ quan tiến hành tố tụng, Ủy ban nhân dân các xã và phát trực tiếp cho người dân thông qua các đợt truyền thông về cơ sở; (iv) Thực hiện việc biên soạn nội dung và in ấn 1.120 băng đĩa và dịch sang tiếng dân tộc Mông, dân tộc Thái nội dung tuyên truyền về tổ chức, hoạt động của Trung tâm Trợ giúp pháp lý; ký hợp đồng phát thanh các băng đĩa đã biên soạn với 298 xã, với hơn 500 thôn, xóm, bản đặc biệt khó khăn trên địa bàn tỉnh; (v) Tổ chức 235 đợt truyền thông về các xã, thôn, bản, truyền thông điểm về trợ giúp pháp lý cho người dân, già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng; thực hiện tiếp nhận thông tin đường dây nóng trợ giúp pháp lý…

Thường xuyên cập nhật, công bố danh sách tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý, người thực hiện trợ giúp pháp lý và các thủ tục trợ giúp pháp lý trên Trang Thông tin điện tử của Sở Tư pháp, trụ sở các cơ quan tiến hành tố tụng, để người dân biết và yêu cầu trợ giúp pháp lý, qua đó thực hiện chủ trương minh bạch hóa thủ tục hành chính của Đảng và Nhà nước trong lĩnh vực trợ giúp pháp lý.

Nhìn chung, công tác truyền thông về trợ giúp pháp lý luôn được quan tâm, chú trọng, chỉ đạo thực hiện. Việc triển khai các hoạt động được thực hiện đồng bộ, đa dạng rộng khắp trên địa bàn tỉnh (từ đồng bằng đến miền núi, vùng sâu, vùng xa) nên bước đầu đã đạt được mục tiêu đề ra, nhiều người dân trên địa bàn tỉnh đã biết đến tổ chức trợ giúp pháp lý và tìm đến Trung tâm Trợ giúp pháp lý khi có nhu cầu, vụ việc trợ giúp pháp lý ngày càng tăng cao, số vụ việc do các cơ quan tiến hành tố tụng chuyển đến cũng ngày một tăng lên.

Nhờ thực hiện tốt công tác truyền thông trên địa bàn tỉnh đã góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động trợ giúp pháp lý nhằm bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý, bình đẳng trước pháp luật và giữ gìn an ninh trật tự, an toàn xã hội tại địa phương.

Khó khăn, vướng mắc

Trung tâm Trợ giúp pháp lý là đơn vị sự nghiệp không có thu, trong nhiều năm nguồn kinh phí nhà nước cấp cho hoạt động trợ giúp pháp lý còn hạn hẹp, chỉ đủ chi trả lương, phụ cấp cho trợ giúp viên có quy định nhưng không được cấp kinh phí thêm mà tự chi trả trong phạm vi ngân sách được cấp theo định mức hàng năm cho viên chức.

Về nguồn nhân lực, biên chế được giao chưa tương xứng với nhiệm vụ được giao do địa bàn rộng, số lượng vụ việc trợ giúp pháp lý trên địa bàn nhiều, nguồn lực người thực hiện trợ giúp pháp lý còn ít, vì vậy chưa đáp ứng đủ nhu cầu về trợ giúp pháp lý của người dân.

Về nguồn lực trợ giúp viên pháp lý, 2/3 số trợ giúp viên là nữ, đang trong giai đoạn nuôi con nhỏ trong khi đặc thù hoạt động tham gia tố tụng thường xuyên di chuyển, đặc biệt là các huyện miền núi vì vậy phần nào ảnh hưởng đến hiệu quả công việc.

Hoạt động trợ giúp pháp lý trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua chưa thực sự thu hút được các nguồn lực xã hội tham gia; luật sư không "mặn mà" với hoạt động trợ giúp pháp lý và cũng chưa huy động được nguồn lực là tổ chức hành nghề luật sư đăng ký tham gia trợ giúp pháp lý nên chưa thể đáp ứng hết nhu cầu trợ giúp pháp lý của người dân trên địa bàn.

Về cơ sở vật chất - trang thiết bị làm việc: Trang thiết bị làm việc còn thiếu thốn, nhiều máy tính được cấp đã lâu thường xuyên bị hư hỏng; Trụ sở làm việc của các Chi nhánh còn chật hẹp, "tạm bợ" ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả công việc.

Quá trình thực hiện trợ giúp pháp lý cho các nhóm đối tượng thuộc diện trợ giúp pháp lý vẫn còn những bất cập, vướng mắc cần tháo gỡ. Một trong những vướng mắc đó là việc quy định chưa đầy đủ, quy định khác nhau giữa các văn bản luật gây khó khăn trong quá trình áp dụng và làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người được trợ giúp pháp lý. Cụ thể, theo khoản 7 Điều 7 Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 thì người khuyết tật, nạn nhân của hành vi mua bán người theo quy định của Luật Phòng, chống mua bán người thuộc đối tượng được trợ giúp pháp lý khi họ là những người có khó khăn về tài chính. Tuy nhiên, căn cứ Luật Phòng, chống mua bán người năm 2011 và Luật Người khuyết tật năm 2010 thì nạn nhân của hành vi mua bán người và người khuyết tật thuộc đối tượng đương nhiên được trợ giúp pháp lý mà không cần có quy định về điều kiện hoặc yêu cầu khác. Tương tự, theo Luật Trợ giúp pháp lý năm 2006, thân nhân của liệt sĩ (cha đẻ, mẹ đẻ, vợ, chồng, con của liệt sĩ và người có công nuôi dưỡng khi liệt sĩ còn nhỏ) được trợ giúp pháp lý miễn phí. Tuy nhiên, tại điểm a khoản 7 Điều 7 Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 lại quy định thân nhân của liệt sĩ được trợ giúp pháp lý miễn phí khi họ thuộc trường hợp có khó khăn về tài chính. Đây là quy định vừa thu hẹp đối tượng được trợ giúp pháp lý là người có công với cách mạng, chưa phù hợp với chính sách đền ơn đáp nghĩa của Đảng và Nhà nước.

Bài học kinh nghiệm

Cần nâng cao vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền; sự hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ của cơ quan có thẩm quyền; sự quan tâm, phối hợp đồng bộ của các cấp, các ngành trong việc chỉ đạo, điều hành thực hiện các chính sách trợ giúp pháp lý miễn phí đối với người nghèo, người dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh.

Tăng cường công tác truyền thông, thông tin về trợ giúp pháp lý cho người dân đặc biệt người dân ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; để mọi người dân, tổ chức biết đến và tiếp cận dịch vụ trợ giúp pháp lý miễn phí; cần lồng ghép hoạt động trợ giúp pháp lý về cơ sở với chương trình, đề án giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, phối hợp với các cơ quan làm công tác xóa đói, giảm nghèo, công tác dân tộc với các tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý; vận động, kêu gọi và có chính sách khuyến khích các tổ chức tư vấn pháp luật, tổ chức hành nghề luật sư tham gia trợ giúp pháp lý; phát triển mạng lưới cộng tác viên cấp xã theo hướng đáp ứng ngày càng cao nhu cầu trợ giúp pháp lý của đối tượng.

Xây dựng mối quan hệ phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tiến hành tố tụng. Tăng cường việc nâng cao năng lực cho người thực hiện trợ giúp pháp lý đổi mới chương trình, phương thức tập huấn, bồi dưỡng cho đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý (tập trung tập huấn các kỹ năng tư vấn pháp luật và tham gia tố tụng); tổ chức tổng kết, rút kinh nghiệm thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý, nhất là kinh nghiệm trong hoạt động tham gia tố tụng của các trợ giúp viên pháp lý.

Kiện toàn bộ máy tổ chức, cơ sở vật chất, bảo đảm nguồn kinh phí và phương tiện làm việc của tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý theo hướng đáp ứng ngày càng hiện đại và kịp thời nhu cầu trợ giúp pháp lý của các đối tượng; bảo đảm số lượng và chất lượng đội ngũ trợ giúp viên pháp lý và luật sư ký hợp đồng thực hiện trợ giúp pháp lý. Quan tâm hơn nữa đến công tác đãi ngộ, bảo đảm các chế độ, chính sách về thu nhập cho đội ngũ viên chức Trung tâm, nhất là đối với viên chức đang công tác tại chi nhánh thuộc địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn để họ yên tâm công tác.

Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý theo Bộ tiêu chuẩn do Bộ Tư pháp ban hành.

Đề xuất, kiến nghị

Đề nghị cơ quan có thẩm quyền sớm nghiên cứu, đề xuất hoàn thiện hệ thống pháp luật về trợ giúp pháp lý trong đó tập trung nguồn lực xây dựng Luật Trợ giúp pháp lý sửa đổi theo hướng lấy người được trợ giúp pháp lý làm trung tâm, bảo đảm tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của người được trợ giúp pháp lý trước pháp luật và tiếp cận công lý trong thời kỳ mới, mở rộng đối tượng được hưởng trợ giúp pháp lý miễn phí. Cần nghiên cứu, xây dựng các chương trình, kế hoạch hoạt động cụ thể bám sát với điều kiện thực tế từng địa phương, có tính khả thi cao và bảo đảm khi triển khai thực hiện đạt hiệu quả, đặt quyền và lợi ích hợp pháp của người được trợ giúp pháp lý làm trung tâm; tổ chức thêm các lớp bồi dưỡng, hướng dẫn, tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng cho người thực hiện trợ giúp pháp lý theo hướng chuyên sâu, nhất là kỹ năng tham gia tố tụng.

Bên cạnh đó, đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý phải thường xuyên học hỏi, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng nghiệp vụ, bảo đảm chất lượng dịch vụ trợ giúp pháp lý tương đương dịch vụ pháp lý trong thị trường dịch vụ pháp lý.

Để nâng cao hiệu quả công tác trợ giúp pháp lý, cần tăng cường sự phối hợp giữa các ngành thành viên, Hội đồng phối hợp liên ngành về trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng ở Trung ương. Đề nghị cơ quan có thẩm quyền có văn bản đôn đốc, chỉ đạo, hướng dẫn các đơn vị thuộc ngành dọc mà mình quản lý triển khai thực hiện có hiệu quả hoạt động phối hợp về trợ giúp pháp lý theo quy định tại Thông tư liên tịch số 10/TTLT-BTP-BCA-BQP-BTC-TANDTC-VKSTC ngày 29/6/2018 quy định về phối hợp thực hiện trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng và hoạt động phối hợp về trợ giúp pháp lý trước, trong và sau khi sáp nhập, thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp. Các cơ quan ban ngành liên quan cần phải vào cuộc thực sự, quan tâm đến quyền được trợ giúp pháp lý để số lượng người dân được thụ hưởng chính sách đãi ngộ của Đảng và Nhà nước ngày càng cao trong thời gian tới.

Cần bảo đảm nguồn kinh phí chi cho các hoạt động trợ giúp pháp lý trong đó tăng kinh phí hỗ trợ cho hoạt động truyền thông để việc triển khai hoạt động truyền thông đạt hiệu quả cao hơn và có cơ chế chính sách huy động các tổ chức hành nghề luật sư đăng ký tham gia trợ giúp pháp lý để nâng cao số lượng vụ việc tham gia tố tụng bằng các quy định bắt buộc.

Ảnh: internet