Tích cực tháo gỡ "điểm nghẽn" góp phần khơi thông nguồn lực đất đai

Toàn cảnh Hội thảo.

Hội thảo có sự tham dự của đồng chí Đoàn Thị Thanh Mỹ, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai, Bộ Nông nghiệp và Môi trường; đại diện các đơn vị thuộc Bộ Tư pháp; đại diện các địa phương; các chuyên gia, nhà khoa học uy tín, các nhà kinh tế; đại diện các hiệp hội nghề nghiệp, cộng đồng doanh nghiệp, tổ chức hành nghề luật sư… Hội thảo được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến với 34 điểm cầu tại các địa phương trên cả nước và phát trực tuyến trên nền tảng Cổng Pháp luật quốc gia.

Đồng chí Nguyễn Thanh Ngọc, Thứ trưởng Bộ Tư pháp, Phó Chủ tịch Hội đồng phát biểu khai mạc Hội thảo.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc cho biết, trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, định hướng quan trọng trong việc hoàn thiện thể chế pháp luật nói chung, trong đó có Luật Đất đai năm 2024. Tuy nhiên, qua rà soát, tổng hợp ý kiến từ các địa phương và thực tiễn quản lý nhà nước cho thấy, mặc dù Luật đã được sửa đổi, từng bước hoàn thiện nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc, điểm nghẽn và bất cập; không ít quy định chưa thực sự khơi thông được nguồn lực, nhất là cho phát triển kinh tế - xã hội.

Trong thời gian qua, Bộ Tư pháp đã phối hợp cùng các bộ, ngành, trong đó có Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường tiến hành rà soát, tổng hợp nhiều ý kiến, kiến nghị từ các hiệp hội, doanh nghiệp, tổ chức bất động sản cũng như từ các địa phương trên cả nước. Hiện nay, Chính phủ đã có chỉ đạo bước đầu và báo cáo Bộ Chính trị xin định hướng tiếp tục sửa đổi Luật Đất đai trong thời gian tới.

Ngày 18/9/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chủ trì cuộc họp cho ý kiến về định hướng sửa đổi các luật có liên quan đến việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, khơi thông nguồn lực. Tại cuộc họp, Tổng Bí thư nhấn mạnh một nội dung rất đáng chú ý: Việc sửa đổi Luật Đất đai phải nhận diện đầy đủ, chính xác những khó khăn, vướng mắc trong lĩnh vực đất đai hiện nay; từ đó đưa ra phương án xử lý tổng thể, căn cơ, đồng bộ, tránh manh mún, không để lặp lại tình trạng vừa sửa đổi xong lại tiếp tục phải sửa. Luật Đất đai cần được hoàn thiện theo hướng bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân, đồng thời khắc phục những kẽ hở có thể phát sinh khiếu nại, tranh chấp, tiêu cực. Việc tồn tại nhiều tranh chấp trong lĩnh vực đất đai chính là dấu hiệu cho thấy pháp luật vẫn còn vướng mắc cần được giải quyết tận gốc. Thực hiện quan điểm và định hướng chỉ đạo đó, Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Trung ương, thường trực là Bộ Tư pháp, tổ chức Hội thảo hôm nay nhằm tiếp tục nhận diện một cách sâu sắc những vướng mắc, bất cập và “điểm nghẽn” trong thực tiễn thi hành Luật Đất đai.

Thứ trưởng nhấn mạnh, việc nhận diện “điểm nghẽn” cần được hiểu theo nghĩa cụ thể và đơn giản, tập trung vào ba nhóm vấn đề: Những vướng mắc trong thực thi pháp luật về đất đai như các quy định chưa rõ ràng, còn mâu thuẫn, gây khó khăn trong việc hiểu và áp dụng; những hạn chế trong quy định pháp luật như thực tiễn phát sinh nhiều vấn đề nhưng pháp luật chưa bao quát, hoặc có quy định nhưng chưa đáp ứng kịp thời sự phát triển; những bất cập gồm một số quy định không còn phù hợp, gây cản trở phát triển, tạo kẽ hở cho hành vi lách luật, vi phạm pháp luật về đất đai.

Tại Hội thảo, đồng chí Đoàn Thị Thanh Mỹ, Phó Cục trưởng Cục Đất đai, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, trong 09 tháng đầu năm 2025, thực hiện chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tổ chức triển khai rà soát các quy định của Luật Đất đai năm 2024 và các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật, đồng thời kịp thời đề xuất Chính phủ ban hành Nghị định số 151/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 02 cấp, phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực đất đai. Bên cạnh đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tổ chức thực hiện nhiệm vụ rà soát văn bản quy phạm pháp luật về đất đai phục vụ yêu cầu sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013. Kết quả rà soát đã được tổng hợp trong báo cáo của Chính phủ báo cáo Quốc hội (Báo cáo số 167/BC-CP ngày 04/4/2025), trong đó có kết quả rà soát các văn bản quy phạm pháp luật về đất đai cần sửa đổi và đề xuất Quốc hội cho phép sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương để thực hiện mô hình chính quyền địa phương 02 cấp.

Đồng chí Nguyễn Công Thức, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản tỉnh Bắc Ninh phát biểu tại Hội thảo.

Phát biểu tại Hội thảo, đồng chí Nguyễn Công Thức, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản tỉnh Bắc Ninh cho rằng, hiện nay, việc sử dụng dự toán xây dựng (đã được thẩm tra độc lập) để xác định giá đất gặp nhiều vướng mắc. Bên cạnh đó, việc xác định giá trị quyền sử dụng đất khi giao đất, cho thuê đất vẫn lẫn với tổng mức đầu tư xây dựng, khiến thủ tục hành chính phức tạp và kéo dài. Ngoài ra, Thông báo đất đai hạ tầng kỹ thuật trong dự án bất động sản đủ điều kiện chuyển nhượng cho cá nhân xây dựng nhà ở cũng chưa có hướng dẫn thống nhất, dễ dẫn tới cách hiểu và áp dụng khác nhau. Đại diện Hiệp hội Bất động sản tỉnh Bắc Ninh đưa ra một số đề xuất, kiến nghị Bộ Tư pháp phối hợp cùng các bộ, ngành liên quan như sau: (i) Có hướng dẫn cụ thể, thống nhất về việc sử dụng dự toán xây dựng đã được thẩm tra độc lập trong xác định giá đất theo phương pháp thặng dư; (ii) Tách bạch phần chi phí đầu tư hạ tầng kỹ thuật với nghĩa vụ tài chính đất đai để bảo đảm tính minh bạch; (iii) Sớm công bố định mức, đơn giá còn thiếu, tạo cơ sở pháp lý cho việc xác định giá đất và chi phí đầu tư; (iv) Ban hành văn bản hướng dẫn thống nhất về điều kiện chuyển nhượng quyền sử dụng đất gắn với hạ tầng kỹ thuật trong dự án bất động sản, nhằm giảm bớt thủ tục hành chính, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và nhà đầu tư.

PGS.TS. Nguyễn Quang Tuyến, Trường Đại học Luật Hà Nội phát biểu tại Hội thảo.

Đại biểu phát biểu tại Hội thảo.

Tại Hội thảo, các đại biểu tham dự tập trung trao đổi, thảo luận và đóng góp nhiều ý kiến, kiến nghị nhằm nhận diện rõ những “điểm nghẽn” về chính sách, thể chế và những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thi hành pháp luật về đất đai; đồng thời đề xuất các giải pháp mang tính đột phá để bảo đảm hệ thống pháp luật đất đai được hoàn thiện, đồng bộ, hiệu lực và hiệu quả.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc phát biểu kết luận Hội thảo.

Phát biểu kết luận Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc cho rằng, qua các ý kiến tại Hội thảo, các vấn đề cốt lõi đã được nêu rõ, nhiều ý kiến phát biểu thẳng thắn, tâm huyết, thể hiện mong muốn đóng góp thiết thực cho quá trình xây dựng pháp luật. Những ý kiến góp ý tại Hội thảo là nguồn thông tin quý báu để Bộ Tư pháp, với vai trò cơ quan thường trực của Hội đồng, tiếp tục tiếp thu, tổng hợp, phân loại theo từng nhóm vấn đề, báo cáo Chính phủ và phối hợp cùng các bộ, ngành liên quan tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện pháp luật về đất đai./.