Quyết tâm nâng cao thứ hạng Chỉ số cải thiện chất lượng các quy định pháp luật của Việt Nam nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới

Toàn cảnh Tọa đàm.

Tham dự Tọa đàm có đại diện các đơn vị thuộc Bộ Tư pháp; đại diện Cục Đổi mới sáng tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ; đại diện Cục Quản lý, Giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí, Bộ Tài chính và một số đơn vị có liên quan.

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, Thứ trưởng Phan Chí Hiếu cho biết, ngày 16/9/2025, Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) đã công bố Báo cáo Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) năm 2025. Trong hệ thống các chỉ số cấu thành GII, "chất lượng các quy định của pháp luật" là một chỉ số thành phần quan trọng, phản ánh mức độ hoàn thiện và hiệu lực của thể chế pháp luật quốc gia. Theo xếp hạng của WIPO, điểm số và thứ hạng của Việt Nam về chỉ số cải thiện chất lượng quy định của pháp luật đã có bước tiến tích cực so với năm trước. Tuy nhiên, so với một số quốc gia trong khu vực, mức cải thiện vẫn còn khiêm tốn. Do đó, Việt Nam cần tiếp tục có các biện pháp cụ thể và đồng bộ nhằm nâng cao chất lượng thể chế pháp luật, từ đó góp phần cải thiện điểm số của chỉ số này trong giai đoạn 2026 và các năm tiếp theo.

Thứ trưởng nhấn mạnh, trong những năm gần đây, dưới sự chỉ đạo sát sao, quyết liệt của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, cùng với sự phối hợp chặt chẽ, tích cực của các bộ, ngành, địa phương, công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật đã có nhiều chuyển biến tích cực. Hệ thống pháp luật Việt Nam ngày càng được hoàn thiện, góp phần thể chế hóa kịp thời các chủ trương, đường lối của Đảng, phục vụ thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, cải thiện môi trường đầu tư - kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dân và doanh nghiệp.

Tuy nhiên, quá trình hoàn thiện thể chế và xây dựng văn bản quy phạm pháp luật còn gặp nhiều khó khăn, thách thức. Một số lĩnh vực còn tồn tại tình trạng chậm ban hành văn bản quy định chi tiết, thiếu sự thống nhất, đồng bộ giữa các quy định, dẫn tới hiệu quả thực thi chưa cao. Bên cạnh đó, công tác rà soát, đánh giá và tổ chức thi hành pháp luật ở một số nơi còn chưa thật sự hiệu quả; khâu tổ chức thực hiện vẫn là điểm nghẽn lớn trong chu trình chính sách - pháp luật.

Theo đánh giá của các tổ chức quốc tế, một số tiêu chí về chất lượng quy định pháp luật của Việt Nam còn hạn chế, chủ yếu do dữ liệu và thông tin cung cấp cho các tổ chức xếp hạng chưa đầy đủ, thiếu cập nhật và chưa phản ánh chính xác tiến bộ của Việt Nam trong cải cách thể chế. Một số chỉ số quốc tế được tính toán dựa trên khảo sát có quy mô nhỏ hoặc trong thời gian ngắn, khiến kết quả chưa phản ánh đúng thực tế.

Thứ trưởng cho rằng, để cải thiện chỉ số này trong thời gian tới, cần tăng cường việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời từ các cơ quan có thẩm quyền cho các tổ chức quốc tế; chủ động phối hợp trong quá trình đánh giá, đối chiếu dữ liệu để bảo đảm kết quả phản ánh đúng mức độ cải cách của Việt Nam. Quan trọng hơn, việc cải thiện chỉ số không chỉ nhằm mục tiêu về xếp hạng quốc tế, mà còn hướng tới nâng cao chất lượng thực chất của hệ thống pháp luật, bảo đảm tính đồng bộ, dễ tiếp cận và hiệu lực thi hành trong đời sống xã hội.

Tại Tọa đàm, bà Nguyễn Thị Phương Mai, đại diện Cục Đổi mới sáng tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ chỉ rõ thực trạng điểm số và thứ hạng của Chỉ số cải thiện chất lượng các quy định pháp luật của Việt Nam trong Chỉ số GII năm 2025. Theo đó, nguyên nhân do số liệu, thông tin mà các chuyên gia, tổ chức quốc tế được cung cấp, khảo sát có độ trễ nhất định về mặt thời gian (từ 01 - 03 năm) nên có thể chưa thật sự phản ánh kịp thời, chính xác chất lượng các quy định pháp luật trong các lĩnh vực được các tổ chức quốc tế đánh giá; việc thêm hay bớt các quốc gia/nền kinh tế được đánh giá có thể ảnh hưởng đến thứ hạng của các nền kinh tế/quốc gia được đánh giá trong đó có Việt Nam. Trong khi đó, việc có bao nhiêu quốc gia/nền kinh tế được đánh giá, xếp hạng chỉ có thể biết được khi WIPO công bố báo cáo, khiến việc kết quả thứ hạng của Việt Nam khó đoán định được trước.

Theo ông Lê Tuấn Phong, Phó Vụ trưởng Vụ Công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, Bộ Tư pháp, Chỉ số cải thiện chất lượng các quy định pháp luật là một chỉ số thành phần của bộ Chỉ số GII. Do đó, nhằm nâng cao điểm số, thứ hạng của Chỉ số cải thiện chất lượng các quy định pháp luật của Việt Nam, ông Lê Tuấn Phong đề xuất một số giải pháp như sau: (i) Hoàn thiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật: Đây là giải pháp bao trùm, nền tảng để bảo đảm xây dựng, ban hành quy định pháp luật có chất lượng, tiến tới hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam. Trong giải pháp này, việc hoàn thiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật là giải pháp cần được xem xét, ưu tiên trước hết, bởi pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật là cơ sở pháp lý, "luật làm luật", hình thành và phát triển hệ thống pháp luật Việt Nam; (ii) Nâng cao chất lượng công tác xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật: Để nâng cao chất lượng các quy định pháp luật, bảo đảm tính ổn định, "sức sống" lâu dài của văn bản quy phạm pháp luật, cần phải chú trọng nâng cao chất lượng trong từng giai đoạn của quy trình xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật, trong đó chuyển hướng trọng tâm trong quy trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật từ khâu soạn thảo sang tập trung vào công tác đánh giá tác động chính sách, đánh giá tác động thủ tục hành chính, lấy ý kiến, thẩm định, thẩm tra đề xuất chính sách, dự án, dự thảo.

Tại Tọa đàm, các đại biểu tham dự đã trao đổi, đóng góp ý kiến về những khó khăn, vướng mắc trong quá trình xây dựng, ban hành và tổ chức thi hành pháp luật; đề xuất giải pháp cụ thể nhằm cải thiện chất lượng các quy định pháp luật.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu phát biểu kết luận Toạ đàm.

Phát biểu kết luận Tọa đàm, Thứ trưởng Phan Chí Hiếu nhấn mạnh, trong thời gian tới cần tiếp tục nâng cao nhận thức về mục đích, ý nghĩa, vai trò và tầm quan trọng của việc cải thiện điểm số, thứ hạng Chỉ số cải thiện chất lượng các quy định pháp luật. Đây không chỉ là yêu cầu về mặt xếp hạng quốc tế mà còn là nhiệm vụ trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả của hệ thống pháp luật, phục vụ tốt hơn yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Thứ trưởng đề nghị các bộ, ngành, địa phương nâng cao tinh thần trách nhiệm, dành sự quan tâm thích đáng cho nhiệm vụ này, coi đây là tiêu chí quan trọng trong công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế. Đồng thời, cần tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong công tác xây dựng pháp luật gắn với tổ chức thi hành pháp luật, tập trung vào việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong hoạt động đầu tư, kinh doanh; tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, minh bạch; thúc đẩy đổi mới sáng tạo; giảm chi phí tuân thủ pháp luật; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng yêu cầu tăng cường công tác đôn đốc, theo dõi và hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương trong việc triển khai các nhiệm vụ, giải pháp nâng cao điểm số và thứ hạng Chỉ số cải thiện chất lượng các quy định pháp luật; chủ động tham mưu tổ chức các hội thảo, tọa đàm, tập huấn chuyên đề để chia sẻ kinh nghiệm, hướng dẫn triển khai thực hiện hiệu quả.

Thứ trưởng cũng nhấn mạnh cần quyết tâm phấn đấu để năm 2026 đạt được sự cải thiện rõ rệt về chất lượng trong đánh giá của các tổ chức quốc tế, qua đó góp phần nâng cao uy tín, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Cùng với đó, phải đẩy mạnh công tác truyền thông về kết quả xây dựng và thực thi pháp luật, giúp lan tỏa những nỗ lực, kết quả tích cực trong công cuộc cải cách thể chế, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam./.