Công tác đăng ký và thống kê hộ tịch trên địa bàn tỉnh quảng bình - khó khăn và giải pháp

Abstract: The paper reflects results in the work of civil registration, statistics in the Quang Binh Province, at the same time, proposes some solutions with a view to implement goals of the National Action Program on civil registration and statistics.

Trong các mục tiêu cụ thể theo Quyết định số 101/QĐ-TTg ngày 23/01/2017 của Thủ tướng Chính phủ đến năm 2024 (Quyết định số 101/QĐ-TTg), số liệu thống kê hàng năm về tỷ lệ khai sinh (có phân loại theo tuổi của mẹ, giới tính của trẻ, khu vực địa lý, đơn vị hành chính) được lấy từ dữ liệu đăng ký hoặc các nguồn dữ liệu hành chính có giá trị khác; bảng tóm tắt các số liệu thống kê hộ tịch về tỷ lệ khai sinh, khai tử sử dụng hệ thống đăng ký hộ tịch như một nguồn cơ bản, công chúng dễ tiếp cận dưới hình thức phiên bản điện tử và trong thời gian là 01 năm. Đến năm 2024, báo cáo số liệu thống kê hộ tịch kịp thời, đầy đủ và chính xác trong 02 năm trước đó, sử dụng dữ liệu từ hệ thống đăng ký hộ tịch như một nguồn căn bản, công chúng dễ tiếp cận.

Để thực hiện được mục tiêu đó, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Bình đã ban hành Quyết định số 3023/QĐ-UBND ngày 30/8/2017 về việc thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện Chương trình hành động quốc gia của Việt Nam về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2017 - 2024 trên địa bàn tỉnh Quảng Bình (sau đây gọi tắt là Ban Chỉ đạo), Sở Tư pháp Quảng Bình - Cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo của tỉnh đã tham mưu Quyết định số 153/QĐ-BCĐ về việc ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động, Quyết định số 152/QĐ-BCĐ về việc thành lập Tổ giúp việc Ban Chỉ đạo thực hiện Chương trình hành động quốc gia của Việt Nam về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2017 - 2024 trên địa bàn tỉnh Quảng Bình, đồng thời, tham mưu Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật tỉnh ban hành Kế hoạch số 1486/KH-HĐPH ngày 21/8/2017 về việc tuyên truyền chuyên sâu pháp luật về hộ tịch.

1. Những kết quả đạt được trong công tác đăng ký và thống kê hộ tịch trên địa bàn tỉnh Quảng Bình trong thời gian qua

Thời gian qua, cùng với việc tiến hành nhiều cách thức tuyên truyền chuyên sâu pháp luật về hộ tịch, cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo đã biên soạn và phát hành 10.000 cuốn sổ tay hướng dẫn nghiệp vụ đăng ký hộ tịch cấp phát cho công chức tư pháp - hộ tịch, phát hành 11.100 cuốn Bản tin Tư pháp, trong đó có nhiều nội dung tuyên truyền, phổ biến Luật Hộ tịch năm 2014 và các văn bản hướng dẫn thi hành; phối hợp với Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh xây dựng Chuyên mục “Pháp luật và đời sống” với nội dung “Tình hình triển khai Luật Hộ tịch năm 2014 trên địa bàn tỉnh” và chuyên mục “Với khán giả xem truyền hình”.  Song song với đó, việc ban hành các bản hướng dẫn nghiệp vụ đăng ký hộ tịch nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện đăng ký hộ tịch tại địa phương đã được Ban Chỉ đạo Chương trình thực hiện thường xuyên.

Để góp phần nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho công chức tư pháp - hộ tịch, Sở Tư pháp đã tổ chức 06 lớp tập huấn nghiệp vụ cho đối tượng là công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã, cấp huyện với 636 lượt người tham dự; Ủy ban nhân dân các huyện, thị xã, thành phố tổ chức 04 lớp tập huấn bồi dưỡng nghiệp vụ cho công chức tư pháp của Phòng Tư pháp và công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã trên địa bàn với hơn 390 người tham dự. Ngoài việc tập huấn nghiệp vụ, để hoàn thiện và phát huy có hiệu quả công tác này, Sở Tư pháp và Ủy ban nhân dân các huyện trên địa bàn tỉnh đã cử công chức phụ trách lĩnh vực hộ tịch tham gia lớp tập huấn chuyên sâu về công tác hộ tịch do Bộ Tư pháp tổ chức tại thành phố Hà Tĩnh.

Hàng năm, Ủy ban nhân dân các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh đều tổ chức rà soát, đánh giá để sắp xếp, bố trí lại công chức đủ năng lực, trình độ chuyên môn, đảm bảo chất lượng để đảm nhận công tác hộ tịch. Tính đến nay, trên địa bàn tỉnh có 08 huyện, thị xã, thành phố và 08/08 Phòng Tư pháp huyện, thị xã, thành phố đã bố trí 08 công chức làm công tác hộ tịch, trong đó có 07 công chức có trình độ Đại học Luật, 01 công chức có trình độ Thạc sỹ Luật. Có 159 xã đã bố trí công chức làm công tác hộ tịch trong đó có 139 công chức có trình độ Cử nhân Luật; 18 công chức có trình độ Trung cấp Luật; 02 công chức có trình độ Trung cấp Kinh tế. Số lượng công chức đạt trình độ chuyên môn theo quy định của Luật Hộ tịch là 157 người, đạt tỷ lệ 98,74%; số công chức chưa đạt trình độ chuyên môn theo quy định của Luật Hộ tịch là 02 người, đạt tỷ lệ 1,26%. Cùng với việc nâng cao năng lực chuyên môn, bố trí cán bộ có đủ năng lực thực hiện công tác này, để thực hiện có hiệu quả Luật Hộ tịch năm 2014 và kế hoạch của Ủy ban nhân dân tỉnh đã đề ra đối với việc triển khai thực hiện Quyết định số 101/QĐ-TTg, các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh đã quan tâm đầu tư trang bị máy vi tính có kết nối mạng internet, máy in phục vụ cho công tác đăng ký hộ tịch. Tại các Phòng Tư pháp cấp huyện, 100% công chức phụ trách tư pháp - hộ tịch được bố trí máy ví tính, máy in có kết nối mạng internet; tại từng xã, phường, thị trấn cũng đã bố trí máy tính riêng cho công chức tư pháp - hộ tịch là 131/159 xã, phường, thị trấn, đạt tỷ lệ 82%; 28 xã còn lại, công chức tư pháp - hộ tịch sử dụng máy tính chung với bộ phận khác như văn phòng hoặc bộ phận tiếp nhận hồ sơ và trả kết quả. Số máy tính của công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã được kết nối mạng internet là 154/159 đơn vị cấp xã, đạt tỷ lệ 97%. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của cơ quan nhà nước nói chung và ứng dụng công nghệ thông tin trong đăng ký và quản lý hộ tịch nói riêng đã được Ủy ban nhân dân tỉnh quan tâm, chỉ đạo triển khai, Ủy ban nhân dân tỉnh đã phê duyệt Kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của cơ quan nhà nước cũng như Đề án “Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc” trên địa bàn, đồng thời chỉ đạo địa phương đầu tư trang bị phương tiện làm việc đạt chuẩn để phần mềm được kết nối, sử dụng có hiệu quả, khai thác tối đa tính năng, nâng cao hiệu quả trong đăng ký, quản lý hộ tịch, chuẩn bị điều kiện kết nối, ứng dụng Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử trên toàn quốc. Hiện nay, các địa phương trên địa bàn đã đầu tư ứng dụng phần mềm công nghệ thông tin trong đăng ký và quản lý hộ tịch tại 159/159 đơn vị cấp xã, 08 đơn vị cấp huyện.

Nhằm kịp thời đánh giá và tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện, Ủy ban nhân dân tỉnh đã chỉ đạo Sở Tư pháp tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra. Năm 2017, đã tiến hành thanh tra đối với 02 đơn vị cấp huyện và 17 đơn vị cấp xã. Trong quá trình thanh tra, các thành viên trong đoàn thanh tra đã tiến hành hướng dẫn, trao đổi, giải đáp trực tiếp khó khăn, vướng mắc của các đơn vị được kiểm tra. Qua công tác thanh tra đã phát hiện những tồn tại, hạn chế, vướng mắc trong quá trình thực hiện việc đăng ký và quản lý hộ tịch và kịp thời chấn chỉnh việc chấp hành nghiêm pháp luật về đăng ký hộ tịch tại các đơn vị, địa phương. Việc khảo sát, đánh giá tình hình đăng ký và thống kê hộ tịch được tiến hành đồng thời, Sở Tư pháp đã phối hợp với Cục Hộ tịch, Quốc tịch, Chứng thực, Bộ Tư pháp thực hiện khảo sát đánh giá tình hình đăng ký và thống kê hộ tịch tại 02 đơn vị hành chính cấp huyện và 02 đơn vị hành chính cấp xã nhằm tháo gỡ những khó khăn vướng mắc trong công tác đăng ký và thống kê hộ tịch trên địa bàn.

2. Một số khó khăn

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác thống kê đăng ký hộ tịch trên địa bàn tỉnh cũng gặp không ít khó khăn nhất định phần nào ảnh hưởng đến công tác này. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 112/159 địa phương cấp xã có 02 công chức tư pháp - hộ tịch, còn lại chỉ có 01 công chức tư pháp - hộ tịch, bên cạnh thực hiện nhiệm vụ đăng ký hộ tịch, công chức tư pháp - hộ tịch còn phải tham mưu giúp Ủy ban nhân dân cùng cấp thực hiện các nhóm nhiệm vụ khác. Việc kiêm nhiệm này đã ảnh hưởng đến chất lượng của công tác đăng ký và thống kê hộ tịch. Bên cạnh đó, đội ngũ công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã cũng thường xuyên thay đổi, không bảo đảm sự ổn định, ảnh hưởng đến công tác chuyên môn. Cùng với đó là cơ sở vật chất phục vụ riêng cho công tác đăng ký, thống kê hộ tịch. Từ năm 2014 đến nay, mặc dù đã triển khai thực hiện kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác đăng ký và thống kê hộ tịch nhưng cơ sở vật chất phục vụ cho công tác đăng ký, quản lý hộ tịch ở cơ sở ở một số địa phương chưa đảm bảo như máy vi tính đã cũ, kết cấu không đồng bộ, không kết nối với mạng internet; một số địa phương chưa thực sự quan tâm đúng mức đến công tác đăng ký và quản lý hộ tịch. Mặt khác, Chương trình hành động quốc gia của Việt Nam về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2017 - 2024 mới bắt đầu triển khai từ năm 2017, hiện nay, việc sử dụng phần mềm dùng chung của Bộ Tư pháp đang thực hiện thí điểm (tỉnh Quảng Bình không nằm trong 04 tỉnh triển khai thí điểm). Vì vậy, việc sử dụng và tích hợp vào phần mềm đăng ký và quản lý hộ tịch dùng chung của Bộ Tư pháp chưa được thực hiện do chưa có sự đồng bộ.

3. Những giải pháp trong thời gian tới

Để triển khai thực hiện có hiệu quả, đồng bộ Chương trình hành động quốc gia của Việt Nam về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2017 - 2024, năm 2018, ngoài việc ban hành kế hoạch thực hiện cần có những giải pháp cụ thể để đạt được những mục tiêu đề ra, đó là:

Một là, tiếp tục chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc sở, ban, ngành và địa phương triển khai thực hiện nhiệm vụ được giao về việc triển khai thực hiện Chương trình hành động quốc gia về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2017 - 2024 theo đúng tiến độ, bảo đảm chất lượng, hiệu quả.

Hai là, tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hộ tịch, Chương trình hành động quốc gia của Việt Nam về đăng ký, thống kê hộ tịch giai đoạn 2017 - 2024 để người dân được tiếp cận pháp luật về quyền, trách nhiệm đăng ký hộ tịch, đồng thời nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa của công tác đăng ký, thống kê hộ tịch của các cơ quan, tổ chức.

Ba là, các cơ quan hữu quan cần chủ động, tích cực tham mưu triển khai thực hiện Đề án Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc, chuẩn hóa phần mềm đăng ký, thống kê hộ tịch dùng chung theo phần mềm của Bộ Tư pháp khi áp dụng đại trà; thực hiện việc hiện đại hóa phương thức thu thập, phân tích, sử dụng số liệu và nguyên nhân tử vong; đào tạo, nâng cao năng lực của cán bộ y tế làm công tác cấp giấy chứng sinh, Giấy báo tử, thu thập, xử lý dữ liệu sinh, tử, nhất là về kỹ năng chẩn đoán, mã hóa nguyên nhân chính gây tử vong theo ICD.

Bốn là, thống kê số liệu hộ tịch hàng năm, công bố công khai bảo đảm đầy đủ, chính xác, thống nhất, kịp thời, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước lẫn nhu cầu sử dụng của cá nhân, tổ chức; rà soát, bố trí đủ số lượng công chức làm công tác hộ tịch tại cơ quan đăng ký, quản lý hộ tịch các cấp trên địa bàn; phối hợp đào tạo, bồi dưỡng công chức làm công tác hộ tịch; nâng cao tỷ lệ đăng ký khai sinh, khai tử, nuôi con nuôi, tỷ lệ xác nhận thông tin về việc ly hôn trong sổ hộ tịch; giảm tỷ lệ tảo hôn, không có kết hôn cận huyết thống.

ĐOÀN KHÁNH HÒA *

* Sở Tư pháp tỉnh Quảng Bình