Trang Chủ
1. Về kết quả công tác tư pháp năm 2015 và nhiệm kỳ 2011 - 2015
Hội nghị đã thể hiện sự nhất trí cao về đánh giá những kết quả công tác tư pháp năm 2015 và nhiệm kỳ 2011 - 2015 đã đạt được trên các lĩnh vực công tác, cụ thể:
Một là, năm 2015, Bộ Tư pháp cùng với các Bộ, ngành, địa phương tiếp tục thực hiện Kế hoạch của Chính phủ tổ chức triển khai thi hành Hiến pháp 2013. Bộ, Ngành Tư pháp đã tham mưu Chính phủ tổ chức thành công cuộc thi viết “Tìm hiểu Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” với gần 5 triệu bài dự thi, trở thành cuộc thi tìm hiểu pháp luật có số lượng người tham gia đông nhất, với thành phần, đối tượng đa dạng nhất từ trước đến nay. Việc xây dựng các luật, pháp lệnh trực tiếp triển khai thi hành Hiến pháp được các Bộ, ngành quan tâm, tích cực thực hiện.
Nhìn lại nhiệm kỳ 2011 - 2015, Ngành Tư pháp đã hoàn thành tốt việc tham mưu giúp Chính phủ, HĐND, UBND các tỉnh, thành phố tổng kết, nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung Hiến pháp; đồng thời, thực hiện tốt vai trò làm đấu mối giúp Chính phủ triển khai thi hành Hiến pháp, đưa Hiến pháp đi vào cuộc sống.
Hai là, công tác xây dựng pháp luật tiếp tục được các Bộ, ngành, địa phương quan tâm triển khai, bám sát Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội, chương trình, kế hoạch xây dựng văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Bộ, ngành, địa phương. Bộ Tư pháp đã chủ trì xây dựng, giúp Chính phủ trình Quốc hội thông qua 3 bộ luật, luật lớn, quan trọng (Bộ luật Dân sự (sửa đổi), Bộ luật Hình sự (sửa đổi), Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật) và cho ý kiến đối với 2 luật khác, trong đó, lần đầu tiên trong vòng một năm đã tổ chức 2 đợt lấy ý kiến Nhân dân đối với dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi), Bộ luật hình sự (sửa đổi); hoàn thành 9/9 văn bản quy định chi tiết thi hành luật, đạt tỷ lệ 100%.
So với đầu nhiệm kỳ, những chuyển biến tích cực, thể hiện tư duy lập pháp mới trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân, việc triển khai nền nếp công tác thẩm định, kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật, kiểm soát thủ tục hành chính cùng công tác hợp nhất, pháp điển văn bản quy phạm pháp luật đã giúp cho hệ thống pháp luật Việt Nam được định hình một cách rõ nét trên tất cả các lĩnh vực, làm nền tảng cơ sở cho việc tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, từng bước chuyển hướng trọng tâm chiến lược từ xây dựng sang hoàn thiện gắn với tổ chức thi hành pháp luật trong thời gian tới, đáp ứng tốt hơn các nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập quốc tế.
Ba là, việc thực hiện Nghị quyết số 77/2014/QH13 được các Bộ, ngành, địa phương triển khai theo đúng ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, qua đó tháo gỡ một phần vướng mắc trong việc đưa người nghiện ma túy vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Tổ chức, biên chế làm công tác quản lý xử lý vi phạm hành chính tại các Sở Tư pháp từng bước được kiện toàn (44/63 tỉnh, thành phố thành lập được Phòng chuyên môn trực thuộc Sở Tư pháp). Công tác thống kê về xử lý vi phạm hành chính bước đầu đi vào nề nếp, trong năm 2015 có gần 9,5 triệu vụ vi phạm hành chính bị phát hiện, đã ra khoảng 4 triệu quyết định xử phạt với tổng số tiền hơn 7.300 tỷ đồng.
Mặc dù là nhiệm vụ mới, còn gặp nhiều khó khăn, song gần 3 năm qua, Bộ Tư pháp, các Bộ, cơ quan, địa phương đã có nhiều nỗ lực triển khai thi hành Luật XLVPHC, bước đầu góp phần củng cố trật tự hành chính, tăng cường sự phối hợp, kiểm soát của Tòa án đối với hoạt động quản lý hành chính nhà nước.
Bốn là, triển khai Luật sửa đổi, bổ sung Luật Thi hành án dân sự, nhiều văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật đã được ban hành, góp phần hoàn thiện thể chế công tác thi hành án dân sự. Nhiệm kỳ 2011-2015 là giai đoạn đi vào ổn định và phát triển bền vững của công tác thi hành án dân sự. Những kết quả, đóng góp của các cơ quan thi hành án dân sự đã góp phần quan trọng, tích cực vào việc đảm bảo an ninh chính trị và trật tự, an toàn xã hội, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Việc thực hiện thành công thí điểm chế định Thừa phát là điểm tựa quan trọng, tạo động lực nâng cao chất lượng công tác thi hành án dân sự, đồng thời, làm sáng tỏ và đầy đủ hơn ý nghĩa của những nỗ lực cải cách trên cả ba lĩnh vực lập pháp, hành pháp và tư pháp của đất nước. Kết quả thực hiện thí điểm chế định Thừa phát lại đã được Quốc hội ghi nhận và chính thức cho thực hiện trong phạm vi cả nước từ ngày 01/01/2016.
Năm là, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật từng bước gắn kết chặt chẽ hơn với công tác xây dựng, thực thi pháp luật, trong đó đã chú trọng tuyên truyền, phổ biến chính sách mới trong quá trình soạn thảo gắn với những vấn đề dư luận xã hội quan tâm hoặc cần định hướng dư luận để tạo đồng thuận trong xã hội. Đặc biệt, trong 3 năm qua, Ngày Pháp luật Việt Nam đã thực sự trở thành sự kiện chính trị - pháp lý, góp phần nâng cao ý thức của cán bộ, Nhân dân sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật. Công tác hoà giải ở cơ sở đã góp phần quan trọng trong gắn kết cộng đồng dân cư, bảo đảm ổn định trật tự an toàn cơ sở. Tỷ lệ hòa giải thành đạt 78,22% (tăng 1,22% so với năm 2014 và so với đầu nhiệm kỳ).
Sáu là, việc chuẩn bị các điều kiện cần thiết để triển khai thi hành Luật Hộ tịch được thực hiện tích cực, cơ bản đồng bộ với Luật Căn cước công dân. Từ ngày 01/01/2016, đã thí điểm việc kết nối dữ liệu khai sinh từ cơ quan đăng ký hộ tịch với Trung tâm cấp số định danh của Bộ Công an để cấp số định danh cá nhân cho trẻ em khi thực hiện đăng ký khai sinh tại 04 thành phố: Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh.
Công tác lý lịch tư pháp, đăng ký giao dịch bảo đảm đạt nhiều kết quả tích cực, phục vụ tốt hơn yêu cầu của người dân. Việc áp dụng phương thức mới trong việc nhận hồ sơ yêu cầu, trả kết quả cấp Phiếu LLTP thông qua mô hình “Kiềng 3 chân” tại Trung tâm LLTPQG và 30 Sở Tư pháp đã mang lại hiệu quả tích cực. Năm 2015, các Sở Tư pháp đã cấp được trên 300.000 Phiếu LLTP (tăng hơn 2,3 lần so với năm 2011).
Bảy là, việc xã hội hóa, phát triển các nghề trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp cơ bản bám sát các chiến lược, quy hoạch, đề án đổi mới trong lĩnh vực này, đạt được nhiều kết quả cụ thể. So với giai đoạn 2007 - 2010 và đầu nhiệm kỳ, việc xã hội hóa các hoạt động bổ trợ tư pháp trong những năm gần đây được tăng cường, đạt nhiều kết quả tích cực theo hướng gia tăng về quy mô, bước đầu hình thành một số nghề mới, đồng thời, quan tâm phát triển mạnh hơn về chất lượng theo đúng chủ trương, tinh thần cải cách tư pháp, đáp ứng tốt hơn nhu cầu xã hội, góp phần quan trọng bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, ổn định và phát triển kinh tế - xã hội, phù hợp với thông lệ quốc tế.
Tám là, công tác pháp luật quốc tế tiếp tục được triển khai bài bản, Bộ, ngành Tư pháp đã thể hiện vai trò quan trọng trong việc bảo đảm về mặt pháp lý trong các lĩnh vực, hoạt động có liên quan đến pháp luật quốc tế, qua đó nâng cao vị thế của Bộ, Ngành; công tác phối hợp trong giải quyết tranh chấp đầu tư quốc tế giữa các cơ quan nhà nước ở Trung ương và địa phương đã dần đi vào nền nếp. Công tác hợp tác quốc tế về tư pháp và pháp luật không ngừng được thúc đẩy, qua đó phục vụ, hỗ trợ tích cực cho các hoạt động cải cách pháp luật và tư pháp, đóng góp chung vào thành tựu đối ngoại của đất nước năm 2015 và nhiệm kỳ 2011-2015.
Chín là, công tác pháp chế đã được các Bộ, ngành, địa phương quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo tích cực hơn, đạt được nhiều kết quả trên các mặt công tác: xây dựng pháp luật; phổ biến, giáo dục pháp luật; kiểm tra, rà soát VBQPPL; hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp; kiểm soát thủ tục hành chính; bồi thường nhà nước...
2. Kết quả thảo luận, kiến nghị tại Hội nghị
Trong 1 ngày tổ chức Hội nghị, có 18 đại biểu của các Bộ, tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phát biểu, kiến nghị và Thủ trưởng các đơn vị thuộc Bộ trao đổi, giải đáp các nội dung kiến nghị, như:
(i) Về lĩnh vực xây dựng pháp luật, công tác pháp chế: Cần sớm ban hành các văn bản quy định chi tiết Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; việc thành lập các Phòng pháp chế theo Nghị định số 55/2011/NĐ-CP và sửa đổi, bổ sung nghị định này; nghiên cứu để giảm số lượng văn bản quy phạm pháp luật; việc địa phương ban hành thủ tục hành chính...;
(ii) Lĩnh vực hộ tịch, quốc tịch, chứng thực: Tiếp tục hoàn thiện thể chế đăng ký và quản lý hộ tịch; hướng dẫn việc ủy quyền của Ủy ban nhân dân cấp huyện cho Phòng Tư pháp việc thực hiện một số công việc về hộ tịch; chế độ đãi ngộ cho công chức làm công tác hộ tịch; hướng dẫn, tập huấn chuyên sâu hơn về công tác hộ tịch; củng cố đội ngũ cán bộ làm công tác hộ tịch...;
(iii) Lĩnh vực bổ trợ tư pháp: Việc điều chỉnh Quy hoạch phát triển công chứng; quan tâm, tạo điều kiện trong việc thành lập Trường đào tạo luật sư của LĐLSVN; hỗ trợ trong việc xây dựng trụ sở các Đoàn Luật sư; nghiên cứu xây dựng mô hình luật sư công; xây dựng Luật Thừa phát lại; hướng dẫn quy trình, thủ tục thành lập, hợp nhất, chuyển nhượng tổ chức hành nghề công chứng…;
(iv) Lĩnh vực kiểm soát thủ tục hành chính: Sớm công bố thủ tục hành chính trong lĩnh vực hộ tịch; rà soát, đơn giản hóa tục hành chính trong lĩnh vực hộ tịch;
(v) Lĩnh vực về xử lý vi phạm hành chính và theo dõi thi hành pháp luật: Chưa có văn bản hướng dẫn xây dựng cơ sở dữ liệu về xử lý vi phạm hành chính, chưa xây dựng được cơ sở dữ liệu; sớm có hướng dẫn trong thực hiện một số quy định về xử lý vi phạm hành chính, nhất là đối với việc đưa người nghiệm vào cơ sở cai nghiện bắt buộc...;
(vi) Lĩnh vực phổ biến, giáo dục pháp luật: Các đề án về PBGDPL được ban hành nhiều, trùng lặp về đối tượng, nội dung, gây chồng chéo, lãng phí, nhưng lại không được hướng dẫn kịp thời, kiểm tra thường xuyên để tháo gỡ vướng mắc; sớm có tài liệu phổ biến, tuyên truyền, tập huấn BLDS, BLHS...;
(vii) Việc triển khai Bộ luật hình sự, Bộ luật Dân sự: Sớm trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Bộ luật hình sự; tăng cường phối hợp với TANDTC trong tập huấn nghiệp vụ để chuẩn bị triển khai thi hành BLDS, BLHS; đồng thời rà soát, kịp thời ban hành văn bản hướng dẫn tổ chức thi hành 02 bộ luật này...
Đặc biệt, Hội nghị đã nghe ý kiến phát biểu chỉ đạo của đồng chí Uông Chu Lưu, Phó Chủ tịch Quốc hội đối với công tác của toàn Ngành, trong đó Đồng chí đánh giá cao những đóng góp mà Ngành Tư pháp đã đạt được trong nhiệm kỳ vừa qua, được Lãnh đạo Đảng, Nhà nước ghi nhận.
3. Định hướng công tác tư pháp nhiệm kỳ 2016 - 2020
Hội nghị cũng thảo luận, nhất trí với 8 định hướng công tác nhiệm kỳ 2016 - 2020:
Thứ nhất, tiếp tục phát huy vai trò của Bộ, ngành Tư pháp trong việc tham mưu giúp Quốc hội, Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, bảo đảm thể chế hóa đầy đủ nội dung, tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII; các quy định của Hiến pháp năm 2013 với trọng tâm là tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN và xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân. Tiếp tục thực hiện có hiệu quả Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, Kết luận của Bộ Chính trị về tổng kết 10 năm thực hiện Chiến lược này và Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, phấn đấu đến năm 2020, hoàn thành cơ bản nhiệm vụ xây dựng hệ thống pháp luật Việt Nam đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định, dễ tiếp cận với chi phí tuân thủ thấp, phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm sự phát triển bền vững của đất nước. Nghiên cứu, đề xuất bổ sung, phát triển Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật phù hợp với tình hình mới.
Thứ hai, tham mưu cho Chính phủ, chính quyền các cấp thực hiện bước chuyển hướng chiến lược sang giai đoạn hoàn thiện pháp luật gắn với tổ chức thi hành pháp luật, bảo đảm gắn kết giữa công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật. Tăng cường công tác tổ chức thi hành pháp luật, bảo đảm sự gắn kết chặt chẽ, sử dụng có hiệu quả các công cụ phổ biến, giáo dục pháp luật, kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, kiểm soát thủ tục hành chính và theo dõi thi hành pháp luật. Từng bước hoàn thiện các quy định kiểm soát hành vi thực thi công vụ, nhất là với những người có vị trí nắm giữ và thực thi quyền lực nhà nước trong các hoạt động lập pháp, hành pháp và tư pháp; tập trung hoàn thiện, trình Quốc hội Luật Ban hành quyết định hành chính. Tích cực tham gia nghiên cứu, đề xuất việc xây dựng cơ chế bảo vệ hiến pháp theo tinh thần Hiến pháp năm 2013...
Thứ ba, tiếp tục hoàn thiện thể chế về THADS, hành chính, tạo chuyển biến cơ bản, bền vững, thực chất công tác THADS, hành chính; phấn đấu đạt hoặc vượt các chỉ tiêu được giao; hàng năm giảm ít nhất 5% lượng án tồn đọng. Tập trung giải quyết các vụ việc trọng điểm, phức tạp, kéo dài, giải quyết đúng thời hạn các vụ việc khiếu nại, tố cáo của công dân...
Thứ tư, nâng cao chất lượng các dịch vụ công trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp như công chứng, bán đấu giá tài sản, giám định tư pháp, trợ giúp pháp lý, thừa phát lại, quản lý, thanh lý tài sản, đồng thời triển khai thực hiện tốt các chiến lược, quy hoạch, đề án trong các lĩnh vực này, bảo đảm sự phát triển bền vững, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu cải cách tư pháp, hội nhập quốc tế, bảo đảm sự vận hành thông suốt của cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước. Đẩy mạnh việc xã hội hóa các lĩnh vực này theo tinh thần Chiến lược cải cách tư pháp, phấn đấu đến năm 2020 hình thành được mạng lưới dịch vụ pháp lý rộng khắp, thuận tiện, tin cậy cho người dân, doanh nghiệp...
Thứ năm, tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong các lĩnh vực thuộc chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan tư pháp và pháp chế, trong đó tập trung vào những lĩnh vực như hộ tịch, chứng thực, lý lịch tư pháp, bồi thường nhà nước, giao dịch bảo đảm, xử lý vi phạm hành chính, kiểm soát tục hành chính; đưa các lĩnh vực công tác tư pháp thực sự đến gần với người dân, phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dân. Từng bước hiện đại hóa các lĩnh vực công tác này với trọng tâm là xây dựng Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử gắn với việc tổ chức thực hiện Đề án Tổng thể đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân và các cơ sở dữ liệu liên quan đến quản lý dân cư giai đoạn 2013-2020...
Thứ sáu, phát huy vai trò, hiệu quả tham gia của Ngành Tư pháp trong việc xử lý các vấn đề pháp lý phát sinh trong hội nhập quốc tế, đàm phán, ký kết, thực hiện điều ước quốc tế, nhất là hiệp định TPP, Việt Nam - EU, Việt Nam - Liên minh kinh tế Á - Âu cũng như quá trình đấu tranh bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, lợi ích quốc gia phù hợp với luật pháp quốc tế. Chủ động, tích cực thực hiện hiệu quả các hoạt động hợp tác quốc tế về pháp luật và tư pháp phù hợp với chủ trương, định hướng của Đảng, Nhà nước phục vụ hiệu quả cho quá trình cải cách pháp luật, cải cách tư pháp và xây dựng Nhà nước pháp quyền; rà soát, đánh giá việc thực hiện các thoả thuận hợp tác đã ký...
Thứ bảy, đổi mới tổ chức bộ máy và tiếp tục kiện toàn nhân lực ngành Tư pháp phù hợp với Chiến lược phát triển Ngành đến năm 2035 và Đề án vị trí việc làm được phê duyệt, bảo đảm sự gắn kết giữa xây dựng pháp luật với thực thi pháp luật, có sự phân cấp, phân quyền hợp lý giữa Trung ương và địa phương, phát triển một số ngành dọc (như trợ giúp pháp lý, hộ tịch), phấn đấu đến năm 2020 khắc phục cơ bản mâu thuẫn giữa việc tăng cường chức năng, nhiệm vụ với số lượng, đặc biệt là chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác tư pháp và pháp luật. Phấn đấu hoàn thành việc xây dựng Trường Đại học Luật Hà Nội thành trường trọng điểm đào tạo cán bộ về pháp luật vào năm 2020; từng bước mở rộng quy mô đào tạo cử nhân luật với nguồn tuyển sinh là người đã tốt nghiệp đại học chuyên ngành khác. Phấn đấu hoàn thành việc xây dựng Học viện Tư pháp thành trung tâm lớn đào tạo các chức danh tư pháp vào năm 2020 và thực hiện tốt nhiệm vụ đào tạo chung nguồn 3 chức danh thẩm phán, kiểm sát viên và luật sư...
Thứ tám, đẩy mạnh cải cách hành chính gắn với tinh giản biên chế, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ có hiệu quả hoạt động chỉ đạo, điều hành công tác tư pháp, pháp chế, thi hành án dân sự, trọng tâm là cải cách thủ tục hành chính, bảo đảm tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người dân, doanh nghiệp; cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 và 4 đối với những lĩnh vực quản lý của Bộ, Ngành theo tinh thần, nội dung Nghị quyết số 36a/NQ-CP của Chính phủ về Chính phủ điện tử...
Kết luận Hội nghị, đồng chí Hà Hùng Cường, Ủy viên Ban Chấp hành trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cũng tin tưởng rằng, thế hệ Lãnh đạo Bộ kế tiếp sẽ cùng sát cánh với toàn thể cán bộ, công chức, viên chức ngành Tư pháp quyết tâm vượt qua khó khăn, thách thức, tiếp tục đưa các lĩnh vực công tác này đi vào chiều sâu, kế tục xứng đáng sự nghiệp vẻ vang của các thế hệ đi trước trong các lĩnh vực công tác truyền thống của Ngành, đưa công tác tư pháp của đất nước lên tầm cao mới.
ThS. Trần Hoàng Hưng
Ảnh: ST
