Quy định mới trong thi hành bản án, quyết định hành chính

Thứ nhất, quy định mới về thẩm quyền ra quyết định thi hành bản án, quyết định của Tòa án về vụ án hành chính. Luật Tố tụng hành chính năm 2010 đã quy định giao cho cơ quan thi hành án dân sự (THADS) có trách nhiệm đôn đốc việc thi hành bản án, quyết định về hành chính, nhưng thực tế áp dụng trong thời gian qua đã phát sinh những khó khăn, vướng mắc, không hiệu quả. Để khắc phục điều này, khoản 3 Điều 11 Luật Tố tụng hành chính (sửa đổi) năm 2015 đã quy định: “Quá thời hạn quy định tại khoản 2 Điều này mà người phải thi hành án không thi hành thì người được thi hành án có quyền gửi đơn đến Tòa án đã xét xử sơ thẩm ra quyết định buộc thi hành bản án, quyết định của Tòa án theo quy định tại khoản 1 Điều 312 của Luật”. Với quy định chuyển giao thẩm quyền buộc thi hành án hành chính cho cơ quan Tòa án sẽ khắc phục được cơ bản những tồn tại, hạn chế; đồng thời, phát huy vai trò, trách nhiệm của Tòa án trong thi hành án hành chính để bảo đảm bản án, quyết định của Tòa án về vụ án hành chính được thi hành nghiêm chỉnh, hiệu quả.

Thứ hai, về thời hạn yêu cầu Tòa án ra quyết định buộc thi hành án: Để nâng cao trách nhiệm của đương sự trong việc yêu cầu cơ quan nhà nước giải quyết khi có căn cứ cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm hại, khoản 1 Điều 312 Luật Tố tụng hành chính (sửa đổi) đã bổ sung, cụ thể: “Trong thời hạn 1 năm kể từ ngày hết thời hạn quy định tại điểm b khoản 2 Điều 311 của Luật (là 30 ngày) mà người phải thi hành án không tự nguyện thi hành thì người được thi hành án có quyền gửi đơn kèm theo bản sao bản án, quyết định của Tòa án và tài liệu khác có liên quan đề nghị Tòa án đã xét xử sơ thẩm ra quyết định buộc thi hành bản án, quyết định của Tòa án” (thay vì trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày có yêu cầu bằng văn bản quy định tại khoản 3 Điều 244 Luật Tố tụng hành chính năm 2010, người được thi hành án có quyền gửi đơn đề nghị cơ quan THADS nơi xét xử sơ thẩm đôn đốc việc thi hành bản án, quyết định của Tòa án).

Thứ ba, Luật Tố tụng hành chính (sửa đổi) đã cho ra đời một loại quyết định do cơ quan Tòa án ban hành, đó là “Quyết định buộc thi hành bản án, quyết định” thay vì “văn bản đôn đốc thi hành án” của thủ trưởng cơ quan THADS trước đây. Quyết định này sẽ đảm bảo tính quyền lực nhà nước cao hơn, từ đó đóng góp tích cực cho việc bản án, quyết định của Tòa án phải được nghiêm chỉnh chấp hành theo quy định tại Điều 106 Hiến pháp năm 2013.

Thứ tư, Luật Tố tụng hành chính (sửa đổi) bỏ cơ chế cơ quan THADS ban hành văn bản đôn đốc thi hành án hành chính. Xuất phát từ hạn chế của cơ chế “đôn đốc thi hành án” theo Luật Tố tụng hành chính năm 2010 không có tính khả thi và không hiệu quả, Luật Tố tụng hành chính (sửa đổi) năm 2015  đã bỏ cơ chế “đôn đốc thi hành án hành chính” do cơ quan THADS thực hiện. Thay vào đó, tại khoản 2 Điều 312 của Luật Tố tụng hành chính (sửa đổi) năm 2015 đã quy định: “Quyết định buộc thi hành án phải được gửi cho người phải thi hành án, người được thi hành án, thủ trưởng cơ quan cấp trên trực tiếp của người phải thi hành án và Viện kiểm sát cùng cấp. Thủ trưởng cơ quan cấp trên trực tiếp của người phải thi hành án có trách nhiệm kiểm tra, đôn đốc và xử lý trách nhiệm của người phải thi hành án theo quy định của pháp luật”.

Thứ năm, Luật Tố tụng hành chính (sửa đổi) năm 2015 tiếp tục giao chơ quan THADS nơi Tòa án đã xét xử sơ thẩm có trách nhiệm theo dõi việc thi hành án hành chính theo quyết định của Tòa án, khoản 2 Điều 312 đã quy định: “Quyết định buộc thi hành án cũng phải gửi cho cơ quan THADS nơi Tòa án đã xét xử sơ thẩm để theo dõi việc thi hành án hành chính theo quyết định của Tòa án”. Quy định trên là căn cứ để thời gian tới Ngành THADS sửa đổi, bổ sung các quy định về báo cáo, thống kê, theo dõi việc thi hành án hành chính cho phù hợp.

Việc sửa đổi, bổ sung những quy định về thẩm quyền ra quyết định thi hành bản án, quyết định về hành chính, quyền yêu cầu thi hành án hành chính, trách nhiệm của Tòa án về vụ án hành chính theo Luật Tố tụng hành chính (sửa đổi) năm 2015 hy vọng sẽ khắc phục được những vướng mắc, bất cập trong việc thi hành án hành chính thời gian qua, đảm bảo nâng cao hiệu quả thi hành bản án, quyết định của Tòa án về vụ án hành chính trong thời gian tới.