Bảo đảm các điều kiện kinh tế để nâng cao chất lượng giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức hành chính

Quá trình giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức hành chính là lĩnh vực hoạt động tinh thần, hướng tới mục đích cung cấp, trang bị những tri thức, hiểu biết pháp luật cho đội ngũ cán bộ này. Hoạt động tinh thần luôn chịu sự tác động, ảnh hưởng của sự phát triển kinh tế và các điều kiện về kinh tế đảm bảo cho hoạt động đó. Ph. Ăngghen đã viết: “Sự phát triển của chính trị, pháp luật, triết học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật... đều dựa trên sự phát triển kinh tế”[1]. Luận điểm này là cơ sở để khẳng định việc nâng cao chất lượng giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức hành chính không thể tách rời sự đảm bảo các điều kiện về kinh tế - xã hội, bao gồm:

Một là, Nhà nước cần quan tâm hơn nữa, dành sự đầu tư kinh phí thỏa đáng cho công tác giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức hành chính

Mọi hoạt động xã hội nói chung chỉ thực sự đi vào chiều sâu, đạt chất lượng, hiệu quả khi nhận được sự quan tâm và đầu tư kinh phí thỏa đáng từ phía Nhà nước. Hoạt động giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức hành chính ở nước ta hiện nay cũng không nằm ngoài quy luật nói trên. Trong những năm qua, Nhà nước dành ưu tiên hàng đầu cho việc bố trí ngân sách giáo dục, bảo đảm tỷ lệ ngân sách nhà nước chi cho giáo dục tăng dần theo yêu cầu phát triển của sự nghiệp giáo dục[2], trong đó có giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức hành chính. Ngân sách nhà nước cấp cho hoạt động này cũng ngày càng tăng. Tuy nhiên, so với yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức hành chính trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam thì sự đầu tư đó còn dàn trải, thiếu trọng tâm, trọng điểm và chưa đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của hoạt động này. Vì vậy, các cấp, các ngành quản lý hành chính cần quan tâm hơn nữa, dành sự đầu tư kinh phí thỏa đáng cho công tác giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức hành chính ở nước ta hiện nay.  

Nguồn kinh phí được đầu tư đầy đủ, đúng hướng giúp các cơ sở giáo dục pháp luật củng cố, nâng cấp cơ sở vật chất, kỹ thuật phục vụ hoạt động giáo dục pháp luật, nâng cấp, xây dựng mới hệ thống giảng đường rộng rãi, thoáng mát, bàn ghế đầy đủ, trang bị các thiết bị truyền thông đa phương tiện phục vụ dạy và học; xây dựng trụ sở, phòng làm việc cho các khoa chuyên môn, các phòng, ban chức năng; xây dựng trung tâm thông tin - thư viện với số đầu sách, báo, tạp chí phong phú, phòng đọc đủ rộng, đáp ứng được nhu cầu học tập, nghiên cứu, tra cứu thông tin; xây dựng, mở rộng ký túc xá đầy đủ tiện nghi, trang thiết bị hiện đại...

Đầu tư kinh phí của Nhà nước là điều kiện thiết yếu để các cơ sở giáo dục pháp luật xây dựng nội dung, chương trình đào tạo pháp luật theo hướng hiện đại, chuẩn hóa cho từng nhóm đối tượng người học; tổ chức các cuộc hội thảo khoa học, nghiên cứu khoa học phục vụ việc củng cố, nâng cấp hệ thống sách giáo khoa, giáo trình, tài liệu tham khảo, dịch thuật các tài liệu nước ngoài, xuất bản các ấn phẩm khác liên quan đến giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức hành chính; giúp các cơ sở giáo dục pháp luật thực hiện tốt hơn chính sách đãi ngộ đối với đội ngũ giảng viên, các chuyên gia pháp luật và các cán bộ quản lý công tác giáo dục cho cán bộ, công chức hành chính, như chế độ lương, phụ cấp trách nhiệm, chi trả thù lao giảng dạy, thù lao cho cán bộ tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật... Đảm bảo cho cán bộ, giảng viên có được nguồn thu nhập xứng đáng với công sức bỏ ra cũng là biện pháp hữu hiệu trong việc phòng ngừa các hiện tượng tiêu cực xảy ra trong giáo dục, như bệnh thành tích, chạy điểm, học hành giả mà bằng cấp thật...

 Trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế trên các lĩnh vực ngày càng sâu rộng, trong đó có giáo dục, đào tạo pháp luật. Kinh phí nhà nước cấp giúp cho việc mở rộng giao lưu, hợp tác quốc tế, trao đổi các đoàn cán bộ, giảng viên giữa các cơ sở giáo dục pháp luật trong và ngoài nước gia tăng hơn về số lượng, đảm bảo về chất lượng. Các nhà giáo dục pháp luật có cơ hội ra nước ngoài để học hỏi kinh nghiệm, nhập khẩu các chương trình, công nghệ giáo dục tiên tiến, hiện đại của nước ngoài; góp phần nâng cao chất lượng giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức hành chính.

Hai là, cải thiện và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đội ngũ cán bộ, công chức hành chính

Theo quan điểm duy vật về lịch sử thì “không phải ý thức của con người quyết định tồn tại của họ, trái lại, tồn tại xã hội của họ quyết định ý thức của họ”[3]. Hoạt động giáo dục pháp luật, suy cho cùng, luôn hướng tới mục đích, mục tiêu là cung cấp, trang bị cho cán bộ, công chức hành chính những kiến thức, hiểu biết pháp luật, làm hình thành và phát triển ý thức pháp luật, đặc biệt là ý thức pháp luật nghề nghiệp cho họ. Ý thức pháp luật được hình thành xuất phát từ những điều kiện kinh tế, vật chất nhất định của xã hội, phản ánh những điều kiện vật chất nhất định và chịu sự chi phối của những điều kiện vật chất đó. Đối với cán bộ, công chức nói chung, nhất là cán bộ, công chức cấp xã, Đảng ta cũng đã chủ trương: “Có chế độ đào tạo, bồi dưỡng, đãi ngộ đối với cán bộ xã, phường, thị trấn”[4]. Luận điểm trên đây chứng minh rằng, muốn nâng cao chất lượng giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức hành chính thì một trong những biện pháp hết sức quan trọng là phải cải thiện và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho họ. Đây là điều kiện tiên quyết để cán bộ, công chức hành chính nâng cao ý thức pháp luật, và như vậy, việc giáo dục pháp luật đối với họ mới có ý nghĩa. Bởi vì, chỉ khi thu nhập được nâng lên, mức sống của bản thân và gia đình được cải thiện thì cán bộ, công chức hành chính mới có thể toàn tâm, toàn ý, tập trung vào công tác chuyên môn, chấp hành kỷ cương, cống hiến tài năng và tâm huyết cho sự nghiệp xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Thực tế cho thấy, nền kinh tế chưa phát triển, thể chế, chính sách kinh tế và pháp luật chưa thông thoáng, tạo điều kiện để cán bộ, công chức hành chính nâng cao thu nhập là một trong những nguyên nhân dẫn tới sự suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống ở một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên. Cùng với đó, những tác động tiêu cực bởi mặt trái của kinh tế thị trường, như chủ nghĩa thực dụng, đề cao sức mạnh của tiền bạc, tư lợi... đang khiến cho một số cán bộ, công chức hành chính phớt lờ các nguyên tắc, quy định của pháp luật, dính líu vào các loại tệ nạn xã hội, tha hóa về đạo đức, thực hiện các hành vi phạm tội như đưa, nhận hối lộ, tham ô tài sản... nhằm thỏa mãn các nhu cầu bất chính. Khi đã quá đam mê với các lợi ích vật chất phi pháp thì những cán bộ, công chức hành chính không còn nghĩ đến việc học tập, nghiên cứu để tiếp nhận, nâng cao kiến thức, hiểu biết pháp luật và phụng sự chuyên môn, nghĩa là không tham gia giáo dục pháp luật. Chính vì vậy, cải thiện và nâng cao đời sống vật chất cho cán bộ, công chức hành chính là một trong những giải pháp bền vững, hiệu quả, là cơ sở nền tảng của giáo dục pháp luật cho đội ngũ cán bộ này.

Đời sống vật chất của cán bộ, công chức hành chính chỉ có thể được cải thiện và nâng cao khi các chế độ, chính sách đãi ngộ của Nhà nước đảm bảo được sự ổn định cuộc sống của họ. Chẳng hạn, các chủ trương, chính sách của Nhà nước về cải cách chế độ, tiền lương, điều chỉnh mức phụ cấp, chính sách ưu đãi đối với cán bộ, công chức hành chính... đều là những vấn đề có liên quan trực tiếp đến lợi ích vật chất của cán bộ, công chức hành chính. Trên thực tế, Nhà nước ta từ lâu đã quan tâm đến chế độ đãi ngộ đối với cán bộ, công chức hành chính, nhất là công chức cấp xã. Đảng và Nhà nước ta chủ trương rằng, cán bộ chuyên trách xã, phường, thị trấn “có chế độ làm việc và được hưởng chính sách về cơ bản như cán bộ, công chức nhà nước... ”. Chủ trương này đã thành hiện thực, các chế độ đãi ngộ của Nhà nước ta đã từng bước cải thiện và nâng cao đời sống vật chất cho đội ngũ cán bộ, công chức hành chính các cấp. Tuy nhiên, phải thừa nhận rằng, do tác động của khủng hoảng kinh tế thế giới và so với mặt bằng giá cả sinh hoạt chung trong xã hội cũng như thời gian công sức mà cán bộ, công chức hành chính phải bỏ ra thì sự đãi ngộ đó là chưa tương xứng (như tại tỉnh Kontum, thiếu nhất là cán bộ tư pháp cấp xã, có xã diện tích rộng bằng tỉnh Thái Bình nhưng chỉ có một cán bộ làm công tác tư pháp). Khối lượng công việc trên một địa bàn rộng lớn như vậy đòi hỏi người cán bộ tư pháp cơ sở phải nỗ lực tối đa và phải có chế độ đãi ngộ thỏa đáng thì mới khuyến khích được lòng nhiệt tình công tác của họ. Đã có những cán bộ, công chức hành chính, ngay cả ở thành phố lớn phải bỏ việc nhà nước để ra kinh doanh, làm nghề tự do.

Đời sống tinh thần của cán bộ, công chức hành chính cũng có ý nghĩa rất quan trọng đối với công tác chuyên môn, nghiệp vụ, rèn luyện bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức nghề nghiệp và đối với việc tiếp thu tri thức, hiểu biết pháp luật của đội ngũ cán bộ này trong quá trình tham gia vào công tác giáo dục pháp luật. Khi cán bộ, công chức có một đời sống tinh thần lành mạnh, trong sáng và phong phú thì đó là điều kiện thuận lợi cho hoạt động giao tiếp xã hội, nâng cao trình độ nhận thức, hiểu biết về các lĩnh vực xã hội, phục vụ tốt hơn cho hoạt động chuyên môn, nhiệt tình, hăng hái hơn trong việc tham gia giáo dục pháp luật. Vì vậy, Nhà nước và các cấp, các ngành cũng cần quan tâm, đầu tư nhiều hơn cho việc cải thiện, nâng cao đời sống tinh thần cho cán bộ, công chức hành chính. Để làm được điều này, cần hiện thực hóa các vấn đề sau:

Thứ nhất, Nhà nước, các cấp, các ngành cần thường xuyên cung cấp các loại tài liệu về pháp luật, các văn bản pháp luật mới, đặc biệt là Công báo nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam cho cán bộ, công chức hành chính, tạo thuận lợi cho họ trong việc cập nhật thông tin pháp luật. Công báo là phương tiện truyền thông đăng tải một cách sớm nhất các loại chính sách, văn bản pháp luật mới của nhà nước nên nó đáp ứng được nhanh nhất nhu cầu cập nhật thông tin pháp luật của cán bộ, công chức hành chính. Trên thực tế, nhu cầu này đã được đáp ứng từ lâu, ngay cả đối với cán bộ, công chức cấp xã; tuy nhiên, đối tượng được tiếp nhận vẫn hạn chế, không kịp thời đối với các vùng sâu, vùng xa. Ngoài ra, bên cạnh các chính sách, văn bản pháp luật của Nhà nước, còn có các văn bản pháp quy do các cấp chính quyền địa phương ban hành. Do đó, cần phải thiết lập một cơ chế thông tin sao cho các văn bản pháp quy đó đến được với đội ngũ cán bộ, công chức hành chính ở địa phương một cách nhanh chóng nhất để họ có thể kịp thời triển khai trong đời sống hành chính.

Thứ hai, cung cấp miễn phí các loại báo (Báo Nhân dân, Báo Pháp luật Việt Nam...), các loại tạp chí khoa học chuyên ngành, các báo địa phương cho cán bộ, công chức hành chính tùy theo từng cấp, từng ngành. Các loại báo giúp họ nắm bắt kịp thời các thông tin kinh tế, chính trị, pháp luật, văn hóa, xã hội đang diễn ra hàng ngày, hàng giờ trên cả nước cũng như ở địa phương, làm phong phú thêm cho họ tri thức, hiểu biết xã hội. Các loại tạp chí khoa học giúp cán bộ, công chức hành chính hiểu sâu thêm kiến thức lý luận và thực tiễn về các lĩnh vực luật thuộc chuyên ngành mà họ đang đảm nhiệm, phục vụ thiết thực cho việc giải quyết công việc chuyên môn. Báo chí là món ăn tinh thần không thể thiếu đối với cán bộ, công chức hành chính. Chẳng hạn, đối với cán bộ, công chức Ngành Tư pháp các cấp thì cung cấp cho họ Báo Pháp luật Việt Nam và Tạp chí Dân chủ và Pháp luật...

Thứ ba, tạo điều kiện để cán bộ, công chức hành chính được đi du lịch, tham quan các danh lam thắng cảnh, tìm hiểu các di tích lịch sử văn hóa các vùng, các miền của đất nước. Tổ chức các hoạt động văn hóa - văn nghệ, thể dục thể thao; giao lưu, học hỏi kinh nghiệm giữa cán bộ, công chức hành chính các ngành, các địa phương... Những hoạt động đó góp phần làm phong phú đời sống tinh thần, giảm thiểu stress, tạo tâm lý hưng phấn, thoải mái cho cán bộ, công chức hành chính hoàn thành tốt nhiệm vụ chuyên môn cũng như tích cực tham gia vào quá trình giáo dục pháp luật.