Bổ sung các quy định để đáp ứng yêu cầu đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số

Toàn cảnh phiên họp

Tham dự phiên họp có sự tham gia của đại diện Vụ Pháp chế, Bộ Khoa học và Công nghệ cùng các đồng chí đại diện Lãnh đạo các đơn vị xây dựng pháp luật thuộc Bộ Tư pháp. 

Theo dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật đã bỏ thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp huyện thay thế bằng thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp xã; sửa đổi quy định Hội đồng nhân dân cấp tỉnh ban hành nghị quyết để quy định về chính sách, biện pháp nhằm phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách, quốc phòng, an ninh ở địa phương; sửa đổi, bổ sung một số quy định để đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới, sáng tạo và chuyển đổi số; đồng thời, sửa đổi, bổ sung một số quy định để thuận lợi hơn trong quá trình triển khai thi hành Luật.

Cụ thể, để bảo đảm không có khoảng trống pháp luật, phù hợp với thẩm quyền của chính quyền cấp tỉnh, cấp xã, dự thảo Luật đã bổ sung nội dung quy định liên quan đến việc xử lý đối với các văn bản của các cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật khi sắp xếp tổ chức, bộ máy. Theo đó: (i) đối với cấp tỉnh ban hành văn bản hành chính để quyết định áp dụng văn bản quy phạm pháp luật của đơn vị hành chính sáp nhập; ban hành văn bản quy phạm pháp luật mới đồng thời bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh trước khi sáp nhập; (ii) đối với cấp huyện, văn bản quy phạm pháp luật do cấp huyện ban hành tiếp tục có hiệu lực trong phạm vi đơn vị hành chính cấp huyện cho đến khi chính quyền địa phương cấp tỉnh bãi bỏ; (iii) đối với cấp xã thì Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp xã ban hành văn bản hành chính để lựa chọn việc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật của đơn vị hành chính cấp xã trước sắp xếp hoặc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật của đơn vị hành chính cấp xã trước sắp xếp. Dự thảo Luật quy định Hội đồng nhân dân cấp xã, Ủy ban nhân dân cấp xã không được quy định hiệu lực trở về trước.  

Dự thảo Luật đã quán triệt, bám sát yêu cầu của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị về tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp (cấp tỉnh, cấp xã), về tổ chức của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên; thể chế hóa quan điểm của Đảng về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và đổi mới tư duy xây dựng pháp luật. Theo đó đã: (i) lược bỏ thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cấp huyện; bổ sung thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cấp xã; (ii) không quy định về trách nhiệm phản biện xã hội, thẩm quyền trình dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết của các tổ chức thành viên của Mặt trận; (iii) bổ sung yêu cầu về đánh giá việc ứng dụng, thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số...; (iv) đối với các điều, khoản trong Luật hiện hành cần sửa đổi về kỹ thuật đã áp dụng kỹ thuật lập pháp hợp lý để sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ các điều, khoản bảo đảm dễ hiểu, dễ theo dõi.  

Bên cạnh đó, dự thảo Luật bổ sung các quy định để đáp ứng yêu cầu về đổi mới, sáng tạo, chuyển đổi số theo Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Cụ thể: (i) bổ sung nội dung đánh giá tác động kinh tế, xã hội phải đánh giá về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; (ii) bổ sung trách nhiệm của Bộ Khoa học và Công nghệ trong việc tham gia thẩm định dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết có nội dung liên quan đến khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; (iii) bổ sung nội dung thẩm định, thẩm tra việc ứng dụng, thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; (iv) bổ sung thành phần hồ sơ “Bản đánh giá thủ tục hành chính, việc ứng dụng, thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; việc phân quyền, phân cấp, bảo đảm bình đẳng giới, chính sách dân tộc, (nếu có)”.

Để tạo thuận lợi cho việc ban hành luật, nghị quyết ngay tại kỳ họp Quốc hội đang diễn ra hoặc kỳ họp gần nhất trong trường hợp cấp bách để giải quyết những vấn đề phát sinh từ thực tiễn mà chưa có trong Chương trình lập pháp hằng năm, dự thảo Luật quy định cơ quan trình được áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn để xây dựng dự án, dự thảo. Cơ quan trình trình dự án, dự thảo để Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét cho ý kiến đồng thời quyết định bổ sung vào dự kiến chương trình kỳ họp Quốc hội, trình Quốc hội xem xét, thông qua. Đồng thời quy định dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thuộc trường hợp phải thực hiện quy trình chính sách thì không phải thực hiện quy trình xây dựng chính sách, nhưng phải đánh giá nêu rõ tác động của chính sách trong bản thuyết minh quy phạm hóa chính sách.

Dự thảo Luật bổ sung trường hợp Báo cáo thẩm định nêu rõ hồ sơ chính sách, dự thảo luật, pháp lệnh, nghị quyết chỉ đủ điều kiện trình Chính phủ sau khi hoàn thiện hồ sơ theo kết luận của báo cáo thẩm định. Quy định này cho phép các cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục hoàn thiện hồ sơ sau khi thẩm định mà không phải thẩm định lại, rút ngắn thời gian hoàn thiện cho cơ quan chủ trì soạn thảo.

Tại buổi làm việc, các đại biểu đã tập trung thảo luận, cho ý kiến góp ý đối với một số nội dung như sự phù hợp của dự thảo Luật với chủ trương, đường lối của Đảng; tính hợp hiến, tính hợp pháp, tính thống nhất của dự thảo Luật với hệ thống pháp luật; quy định biện pháp cụ thể để tổ chức, hướng dẫn thi hành dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Đồng chí Nguyễn Hải Ninh, Bộ trưởng Bộ Tư pháp phát biểu kết luận phiên họp

Kết luận phiên họp, đồng chí Nguyễn Hải Ninh, Bộ trưởng Bộ Tư pháp đề nghị Vụ Công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật phối hợp với các đơn vị xây dựng pháp luật thuộc Bộ khẩn trương nghiên cứu, tiếp thu các ý kiến thẩm tra của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội. Trong đó, Bộ trưởng nhấn mạnh cần phải nghiên cứu thật kỹ việc sửa đổi các quy định không thuộc nhóm sửa đổi quy định phục vụ sắp xếp tổ chức bộ máy và sửa đổi, bổ sung các quy định để đáp ứng yêu cầu đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số./.

Song An