Toàn cảnh phiên họp.

Báo cáo tại phiên họp, Trung tướng Ngô Thị Hoàng Yến, Cục trưởng Cục Hồ sơ nghiệp vụ, Bộ Công an cho biết, qua hơn 14 năm thi hành, Luật Lý lịch tư pháp năm 2009 đã thu được nhiều kết quả đáng ghi nhận, nhận thức của xã hội về ý nghĩa, giá trị của Phiếu lý lịch tư pháp ngày càng được nâng lên; Phiếu lý lịch tư pháp trở thành công cụ pháp lý quan trọng trong quản lý nhà nước, quản lý xã hội góp phần bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân trong việc chứng minh nhân thân tư pháp của bản thân khi tham gia vào các quan hệ pháp lý, dân sự. Bên cạnh những kết quả đạt được, Luật Lý lịch tư pháp năm 2009 còn một số quy định vướng mắc, bất cập về cơ sở pháp lý cần sửa đổi, bổ sung nhằm đảm bảo phù hợp với chủ trương của Đảng, Nhà nước trong quá trình sắp xếp, tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả như: Quy định của về xây dựng, khai thác, sử dụng cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp còn hạn chế; Quy định về thủ tục hành chính, phương thức nộp hồ sơ và trả kết quả yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp chưa thuận tiện, chỉ phù hợp với phương thức trực tiếp; chưa có quy định áp dụng cho trường hợp người yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp chưa đủ 14 tuổi. Những bất cập, hạn chế này đã gây khó khăn cho người yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp.

Trung tướng Ngô Thị Hoàng Yến, Cục trưởng Cục Hồ sơ nghiệp vụ báo cáo tại phiên họp.

Để cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính cấp Phiếu lý lịch tư pháp, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 23/CT-TTg ngày 09/7/2023 về việc đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp; Quyết định số 498/QĐ-TTg ngày 11/6/2024 về Phê duyệt Phương án cắt giảm, đơn giản hóa quy định, thủ tục hành chính liên quan đến Phiếu lý lịch tư pháp. Do đó, việc ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp năm 2009 là thực sự cần thiết, đáp ứng yêu cầu khách quan, khắc phục những vướng mắc, bất cập hiện nay.

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp năm 2009 nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý, tiếp tục đẩy mạnh thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước về công tác lý lịch tư pháp trong giai đoạn hiện nay; ứng dụng hiệu quả khoa học, công nghệ trong công tác quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp hướng tới xây dựng, quản lý, quản trị tập trung hệ thống cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp và đồng bộ với hệ thống dữ liệu quốc gia về dân cư; dự án Luật là cơ sở quan trọng để triển khai thực hiện tiếp nhận yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp toàn trình trên môi trường điện tử, cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi để người dân thực hiện dịch vụ mọi lúc, mọi nơi, góp phần đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, hội nhập quốc tế.

Dự thảo Luật gồm 03 điều, phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của dự thảo Luật cơ bản được giữ nguyên so với Luật Lý lịch tư pháp năm 2009. Bên cạnh đó, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung 26 điều, bãi bỏ 01 điều nhằm đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật, giải quyết những tồn tại, khó khăn hiện nay và đáp ứng yêu cầu công tác quản lý nhà nước về lý lịch tư pháp.

So với Luật Lý lịch tư pháp năm 2009, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung tập trung vào những nội dung cơ bản sau:

Thay đổi nhiệm vụ quản lý nhà nước về lý lịch tư pháp và dịch vụ công cấp Phiếu lý lịch tư pháp từ Bộ Tư pháp sang Bộ Công an

Thực hiện chỉ đạo của Ban chỉ đạo Chính phủ về việc chuyển nhiệm vụ quản lý nhà nước về lý lịch tư pháp và thực hiện dịch vụ công cấp phiếu Lý lịch tư pháp từ Bộ Tư pháp sang Bộ Công an, dự thảo Luật đã sửa đổi các quy định liên quan đến cơ quan có thẩm quyền quản lý nhà nước trong lĩnh vực lý lịch tư pháp, cơ quan quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp và cơ quan có thẩm quyền cấp Phiếu lý lịch tư pháp, cụ thể:

Sửa đổi cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực lý lịch tư pháp: Bộ Công an chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về lý lịch tư pháp. Bộ Tư pháp, Bộ Quốc phòng, Bộ Ngoại giao và các bộ, cơ quan ngang bộ trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm phối hợp với Bộ Công an thực hiện quản lý nhà nước về lý lịch tư pháp.

Sửa đổi cơ quan xây dựng, quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp và cấp Phiếu lý lịch tư pháp từ Bộ Tư pháp sang Bộ Công an: Cục Hồ sơ nghiệp vụ, Bộ Công an là cơ quan có nhiệm vụ xây dựng, xây dựng, quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp và cấp Phiếu lý lịch tư pháp theo thẩm quyền; Công an cấp tỉnh có nhiệm vụ xây dựng, khai thác, sử dụng cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp theo chức năng, nhiệm vụ được giao.

Sửa đổi quy định về thẩm quyền ban hành biểu mẫu, mẫu số lý lịch tư pháp, quy định về thẩm quyền giải quyết khiếu nại: Dự thảo Luật quy định về thẩm quyền, trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ Công an trong việc ban hành các biểu mẫu, mẫu số về lý lịch tư pháp; trình tự cấp Phiếu lý lịch tư pháp; Cục trưởng Cục Hồ sơ nghiệp vụ, Bộ Công an, Giám đốc Công an cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết khiếu nại.

Trên cơ sở rà soát các quy định của pháp luật có liên quan như Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự, Luật Thi hành án hình sự và thực tiễn thi hành hiện nay, dự thảo Luật bổ sung một số nguồn thông tin lý lịch tư pháp về án tích như: Quyết định tổng hợp hình phạt, Quyết định trả tự do cho bị cáo… Đồng thời, dự thảo Luật sửa đổi nội dung “cơ quan có thẩm quyền của Bộ Quốc phòng” bằng “Tòa án quân sự trung ương” để phù hợp với thực tiễn hiện nay.

Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong xây dựng cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp góp phần xây dựng Chính phủ số, thực hiện chuyển đổi số trong hoạt động của Nhà nước

Dự thảo Luật quy định cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp được xây dựng tập trung, thống nhất tại Cục Hồ sơ nghiệp vụ, Bộ Công an. Công an cấp tỉnh có trách nhiệm bổ sung, góp phần làm giàu cho cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp.

Nhằm đẩy mạnh nhiệm vụ số hóa, chia sẻ kết nối cơ sở dữ liệu, hoàn thiện cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp, dự thảo Luật quy định việc cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp được kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu chuyên ngành và các cơ sở dữ liệu khác có liên quan.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung những quy định như: Bổ sung quy định về Phiếu lý lịch tư pháp điện tử; cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp; cắt giảm thời hạn cấp Phiếu lý lịch tư pháp; bổ sung quy định về hồ sơ, thủ tục và thời hạn cấp Phiếu lý lịch tư pháp cho người chưa đủ 14 tuổi; cắt giảm thủ tục hành chính cấp Phiếu lý lịch tư pháp cho cơ quan, tổ chức.

Các đại biểu tham dự góp ý tại phiên họp.

Phát biểu tại phiên họp, các đại biểu tham dự cơ bản thống nhất với dự thảo Luật, tuy nhiên, các đại biểu đã đưa ra một số góp ý để hoàn thiện dự thảo Luật như: (i) Khoản 5 Điều 1 của dự thảo Luật quy định về phí cung cấp thông tin lý lịch tư pháp, đề nghị bổ sung quy định cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội yêu cầu cung cấp Phiếu lý lịch tư pháp để phục vụ công tác không phải nộp lệ phí; (ii) Đề nghị rà soát, sửa đổi, quy định thống nhất các trường thông tin trong cơ sở dữ liệu như số định danh cá nhân hoặc số hộ chiếu, nơi cư trú … và nên thiết kế theo hướng viện dẫn quy định trước để bảo đảm tính thống nhất và tránh lặp lại các quy định giống nhau; (iii) Về quy định cập nhật thông tin lý lịch tư pháp bổ sung, cần bổ sung quy định về thời điểm cập nhật thông tin vào cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp ngay sau khi nhận được thông tin bổ sung; (iv) Về quy định Phiếu lý lịch tư pháp được cấp dưới dạng bản giấy hoặc bản điện tử và có giá trị pháp lý như nhau, cơ quan chủ trì soạn thảo cần quy định cụ thể trường hợp nào cấp Phiếu bản giấy, trường hợp nào cấp bản điện tử để đảm bảo phù hợp với nhu cầu của người đề nghị cấp Phiếu lý lịch tư pháp; (v) Điều 89 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định về xoá án tích đối với pháp nhân thương mại bị kết án, do đó, để đảm bảo thống nhất với quy định của Bộ luật Hình sự và tạo điều kiện thuận lợi cho pháp nhân thương mại bị kết án tham gia các quan hệ giao dịch kinh tế, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, cân nhắc việc quy định về cấp Phiếu lý lịch tư pháp đối với pháp nhân thương mại bị kết án; (vi) Từ thực tiễn cho thấy, tình trạng lạm dụng yêu cầu cá nhân phải nộp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 ngày càng gia tăng, ảnh hưởng đến quyền được pháp luật bảo đảm bí mật cá nhân, vì vậy cần đề xuất quy định liên quan đến Phiếu lý lịch tư pháp số 2 để khắc phục bất cập trong thực tiễn…

Điều chỉnh tiêu chí yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 nhằm bảo mật thông tin về cá nhân của người yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh kết luận phiên họp.

Phát biểu kết luận phiên họp, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh đánh giá cao cơ quan chủ trì soạn thảo trong việc xây dựng dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp năm 2009, Thứ trưởng cơ bản nhất trí với sự cần thiết xây dựng dự án Luật. Bên cạnh đó, Thứ trưởng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, thể chế hóa các kiến nghị liên quan đến cắt giảm, đơn giản hóa quy định, thủ tục hành chính liên quan đến Phiếu lý lịch tư pháp theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Quyết định số 498/QĐ-TTg ngày 11/6/2024.

Về quy định cơ quan quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp, Thứ trưởng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, chỉnh lý các quy định trong dự thảo Luật cũng như các quy định khác có liên quan đến việc quản lý, khai thác cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp để hoàn thiện dự thảo Luật, đảm bảo tính thống nhất trong nội tại văn bản.

Phiếu lý lịch tư pháp bao gồm thông tin về án tích của một cá nhân, đây là những thông tin mang tính riêng tư, có tính nhạy cảm, do đó, dự thảo Luật cần làm rõ quy định trường hợp nào cấp Phiếu lý lịch tư pháp để hỗ trợ xác minh thông tin và việc cấp Phiếu lý lịch tư pháp được thực hiện để phục vụ lĩnh vực công tác nào. Bên cạnh đó, Thứ trưởng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ, điều chỉnh những tiêu chí để yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 nhằm bảo mật thông tin về cá nhân của người yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp.

Về thủ tục yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp, Thứ trưởng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, cân nhắc bổ sung quy định về thủ tục yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp để đảm bảo phù hợp với yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp bản điện tử.

Về nội dung liên quan đến vấn đề xoá án tích đối với pháp nhân thương mại bị kết án, Thứ trưởng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, nghiên cứu việc quy định về cấp Phiếu lý lịch tư pháp đối với pháp nhân thương mại bị kết án để đảm bảo đồng bộ, thống nhất với các quy định khác có liên quan./.