Trang Chủ
... Thưa các đồng chí,
Trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực có nhiều diễn biến phức tạp, tác động tiêu cực đến kinh tế - xã hội trong nước, nhưng với sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị, kinh tế - xã hội nước ta năm 2015 và giai đoạn 2011 - 2015 đã có chuyển biến tích cực, thu được nhiều kết quả quan trọng. Đặc biệt năm 2015, chúng ta đã đạt và vượt 13/14 chỉ tiêu kế hoạch, tăng trưởng kinh tế đạt mức cao nhất trong 8 năm lại đây (6,68%). Các đột phá chiến lược, tái cơ cấu nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng được đẩy mạnh và đạt một số kết quả bước đầu; cải cách thể chế, cải cách hành chính, cải cách tư pháp được đẩy mạnh, môi trường kinh doanh được cải thiện đáng kể, quốc phòng, an ninh được tăng cường, trật tự, an toàn xã hội cơ bản được bảo đảm. Công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế đạt nhiều kết quả quan trọng, nâng cao vị thế của nước ta trên trường quốc tế. Trong những kết quả chung về phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong năm qua và cả giai đoạn 2011 - 2015, có sự đóng góp tích cực của Ngành Tư pháp và công tác tư pháp.
Thưa các đồng chí,
Qua theo dõi và nghe Báo cáo tổng kết của Bộ Tư pháp, ý kiến phát biểu, trao đổi, thảo luận của các đồng chí, có thể thấy rằng, công tác tư pháp trong cả nhiệm kỳ 2011 - 2015 và trong năm 2015 nói riêng, đã có nhiều chuyển biến tích cực. Các nhiệm vụ cơ bản được triển khai toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm, bám sát Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ về phát triển kinh tế - xã hội và những chỉ đạo, kết luận của Lãnh đạo Đảng, Quốc hội, Chính phủ về công tác tư pháp thời gian qua. Tôi cơ bản đồng tình và nhấn mạnh một số kết quả nổi bật sau đây:
Thứ nhất, Bộ, Ngành Tư pháp đã tập trung cao độ nguồn lực để cùng cả hệ thống chính trị tổng kết, tham gia xây dựng, trình Quốc hội thông qua Hiến pháp năm 2013 và đến nay, tiếp tục thực hiện vai trò là cơ quan đầu mối giúp Chính phủ, Ủy ban nhân dân các cấp triển khai thi hành Hiến pháp, đạt nhiều kết quả tích cực trên cả 3 nhóm nhiệm vụ lớn, từ việc tuyên truyền, phổ biến đến việc rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung, ban hành mới văn bản quy phạm pháp luật, bảo đảm phù hợp tinh thần và nội dung Hiến pháp mới. Nổi bật hơn cả là đã tham mưu, giúp Chính phủ xây dựng, trình Quốc hội thông qua nhiều đạo luật (38/74 bộ luật, luật do Chính phủ trình theo Kế hoạch triển khai Hiến pháp) để cụ thể hóa các quy định mới, quan trọng của Hiến pháp về thể chế kinh tế thị trường, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, phân công, kiểm soát quyền lực nhà nước; bảo vệ, bảo đảm thực thi quyền con người, quyền công dân, trong đó có nhiều bộ luật, luật lớn, quan trọng như Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Bộ luật Dân sự (sửa đổi), Bộ luật Hình sự (sửa đổi), Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương... Việc tổ chức thành công Ngày Pháp luật trong 3 năm qua với điểm nhấn trong năm 2015 là cuộc thi viết “Tìm hiểu Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” - một đợt sinh hoạt chính trị - pháp lý rộng lớn, đã tạo ra sức lan tỏa, khích lệ người dân tích cực học tập, tìm hiểu, sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật.
Thứ hai, công tác thẩm định tính hợp hiến, hợp pháp của các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật, đặc biệt là các luật, pháp lệnh ngày càng chặt chẽ hơn, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, gắn kết hơn với công tác kiểm soát thủ tục hành chính, kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật và theo dõi thi hành pháp luật. Việc ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có nhiều chuyển biến tích cực; tình trạng nợ đọng nghị định của Chính phủ trong những năm qua tiếp tục giảm mạnh, trong đó năm 2015 giảm nợ đọng xuống mức thấp nhất (4 nghị định).
Thứ ba, công tác thi hành án dân sự về cơ bản đã hoàn thành các chỉ tiêu đề ra, kết quả thi hành án xong về việc, về tiền năm sau cao hơn năm trước; nếu so với năm 2011, năm đầu nhiệm kỳ thì đến nay tăng gần gấp rưỡi về việc và gấp ba lần về tiền; tổ chức bộ máy và đội ngũ công chức các cơ quan thi hành án dân sự đã được kiện toàn một bước quan trọng, số cán bộ, công chức vi phạm kỷ luật bị xử lý có xu hướng giảm; công tác phối hợp với cấp ủy và chính quyền địa phương được chú trọng.
Thứ tư, việc xã hội hóa các hoạt động bổ trợ tư pháp được triển khai theo đúng chủ trương cải cách tư pháp, cải cách hành chính của Đảng, Nhà nước. Các tổ chức hành nghề luật sư, công chứng, bán đấu giá tài sản không ngừng phát triển về quy mô và từng bước trưởng thành hơn về chất lượng, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của xã hội. Việc tổ chức thực hiện thí điểm thành công chế định Thừa phát lại tại 13 tỉnh, thành phố được Quốc hội ghi nhận và cho phép chính thức triển khai trên phạm vi toàn quốc, cùng với việc ra đời của đội ngũ quản tài viên đã đánh dấu một bước phát triển mới của các nghề tư pháp.
Thứ năm, công tác hành chính tư pháp với những lĩnh vực có quan hệ trực tiếp đến đời sống của người dân như hộ tịch, quốc tịch, lý lịch tư pháp, đăng ký giao dịch bảo đảm đã dần đi vào nề nếp, giải quyết tốt hơn nhu cầu của người dân. Trong đó, rất đáng mừng là tình trạng chậm cấp phiếu lý lịch tư pháp bị dư luận, báo chí phản ảnh bấy lâu nay đã cơ bản được giải quyết; việc chuẩn bị triển khai thi hành Luật Hộ tịch (có hiệu lực từ ngày 01/01/2016) cơ bản đã hoàn thành, bảo đảm đồng bộ với việc triển khai Luật Căn cước công dân.
Việc triển khai một số nhiệm vụ mới được giao cho Ngành Tư pháp như kiểm soát thủ tục hành chính, theo dõi kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính cũng đã được triển khai khá đồng bộ, hiệu quả, gắn kết chặt chẽ với quá trình cải cách hành chính, nhất là cải cách thủ tục hành chính tập trung vào các lĩnh vực liên quan trực tiếp tới người dân, doanh nghiệp.
Những kết quả đạt được trong công tác tư pháp năm 2015 và nhất là so với đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII như nêu trên góp phần ngày càng tích cực vào việc thực hiện mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Từ đó, vị trí, vai trò của công tác tư pháp trong đời sống chính trị, kinh tế, xã hội của đất nước tiếp tục được khẳng định, từng bước tạo được niềm tin của cấp ủy, chính quyền các cấp và của Nhân dân. Thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tôi xin trân trọng biểu dương những thành tích mà các đồng chí đã đạt được trong thời gian qua.
Bên cạnh những kết quả đạt được, các đồng chí cũng đã thẳng thắn, khách quan chỉ ra những tồn tại, hạn chế của Ngành, của đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác tư pháp từ trung ương tới địa phương. Tôi không nhắc lại và đề nghị các đồng chí tập trung thảo luận để qua Hội nghị này có thể rút ra kinh nghiệm, làm sâu sắc hơn các bài học để phát huy những kết quả đạt được, tiếp tục đổi mới, tìm ra giải pháp kịp thời tháo gỡ những tồn tại, hạn chế đó.
Thưa các đồng chí,
Đất nước ta đang bước sang giai đoạn phát triển mới, chủ động hội nhập vào một thế giới mà quá trình toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng. Khoa học và công nghệ phát triển rất nhanh, kinh tế thị trường và tiến bộ công bằng xã hội, dân chủ và pháp quyền, hợp tác và đấu tranh vì lợi ích quốc gia, vì hòa bình và phát triển, đồng thời cùng chung tay giải quyết những vấn đề toàn cầu là xu hướng chung. Đặc biệt, việc tham gia thành lập Cộng đồng ASEAN, ký kết các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới với các đối tác lớn, các khối kinh tế toàn cầu, như Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), Liên minh châu Âu, Liên minh kinh tế Á - Âu... tạo ra nhiều cơ hội cho hợp tác cùng phát triển, nhưng cũng đặt ra nhiều khó khăn, thách thức.
Bước vào năm 2016 - năm đầu tiên thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII, Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2016. Tôi cơ bản nhất trí với định hướng nhiệm kỳ 2016 - 2020, nhiệm vụ, giải pháp công tác chủ yếu năm 2016 của Ngành Tư pháp, trong đó nhấn mạnh một số vấn đề cơ bản sau:
Một là: Phát huy những kết quả đã đạt được trong việc triển khai các nhiệm vụ, giải pháp được xác định tại Nghị quyết số 48-NQ/TW của Bộ Chính trị, nhất là nhiệm vụ xây dựng pháp luật để cụ thể hóa Hiến pháp năm 2013, trong nhiệm kỳ tới, tôi đề nghị Ngành Tư pháp, pháp chế các Bộ, ngành tiếp tục tham mưu giúp Quốc hội, Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, bảo đảm thể chế hoá đầy đủ nội dung, tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII, Hiến pháp năm 2013, phấn đấu đến năm 2020, nước ta cơ bản có một hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định theo các nguyên tắc Nhà nước pháp quyền, bảo vệ quyền con người và quyền công dân, phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm sự phát triển bền vững của đất nước.
Đồng thời, một trong những nhiệm vụ trọng tâm xuyên suốt cả nhiệm kỳ tới là chuyển hướng chiến lược từ xây dựng sang hoàn thiện pháp luật gắn với tổ chức thi hành pháp luật, đề cao tinh thần thượng tôn Hiến pháp, pháp luật trong toàn xã hội đã được ghi nhận tại dự thảo Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, tôi đề nghị Bộ, Ngành tiếp tục triển khai đồng bộ các mặt công tác thuộc chức năng, nhiệm vụ của mình, từ việc tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế tổ chức thi hành pháp luật và cải cách tư pháp cho tới quản lý các lĩnh vực hành chính tư pháp, bổ trợ tư pháp, thi hành án dân sự, hành chính, cung cấp dịch vụ công, đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp.
Hai là: Về một số nhiệm vụ trọng tâm năm 2016, tôi đề nghị Bộ Tư pháp, các Ban, Bộ, ngành trung ương, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương:
Thứ nhất: Trên cơ sở Kế hoạch của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về triển khai thi hành Hiến pháp, Bộ Tư pháp cần phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành và các cơ quan của Quốc hội xây dựng và tổ chức thực hiện tốt Chương trình lập pháp của Quốc hội; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan của Quốc hội chỉnh lý, hoàn thiện các dự án luật đã được Quốc hội cho ý kiến, nhất là các dự án luật về bảo vệ, bảo đảm quyền con người, quyền công dân như Luật về hội, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo, Luật Báo chí (sửa đổi), Luật Tiếp cận thông tin... Nâng cao hơn nữa chất lượng công tác thẩm định, kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật gắn với công tác kiểm soát thủ tục hành chính, góp phần bảo đảm tính khả thi, hợp lý, khắc phục tình trạng chính sách, pháp luật được ban hành nhưng khó đi vào cuộc sống, phải tạm dừng hoặc sửa đổi sau một thời gian ngắn có hiệu lực.
Thứ hai: Tập trung nguồn lực triển khai thi hành kịp thời, có hiệu quả các luật có hiệu lực trong năm 2016, trong đó thực hiện tốt những quy định mới của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, tạo bước chuyển cơ bản về quy trình và chất lượng soạn thảo, ban hành văn bản quy phạm pháp luật; chuẩn bị các điều kiện cần thiết để triển khai thi hành Bộ luật Dân sự năm 2015, Bộ luật Hình sự năm 2015 và Nghị quyết của Quốc hội về việc thi hành các Bộ luật này, bảo đảm đồng bộ với việc triển khai thi hành các luật, bộ luật về tố tụng vừa được Quốc hội thông qua trong năm 2015. Tiếp tục tổ chức thực hiện có hiệu quả một số giải pháp tăng cường triển khai thi hành luật, pháp lệnh đã được xác định tại Nghị quyết số 67/2013/QH13 của Quốc hội; kiểm tra, đôn đốc việc xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh, tiến tới chấm dứt tình trạng nợ đọng văn bản, bảo đảm văn bản quy định chi tiết có hiệu lực cùng thời điểm với hiệu lực của luật, pháp lệnh.
Thứ ba: Tăng cường công tác tổ chức thi hành pháp luật, bảo đảm sự gắn kết chặt chẽ, sử dụng có hiệu quả các công cụ phổ biến, giáo dục pháp luật, kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, kiểm soát thủ tục hành chính và theo dõi thi hành pháp luật, góp phần cụ thể hóa một bước chuyển hướng chiến lược sang giai đoạn hoàn thiện pháp luật gắn với tổ chức thi hành pháp luật.
Thứ tư: Đối với công tác thi hành án dân sự, mặc dù những hạn chế, yếu kém trong công tác này đã dần được khắc phục, nhưng phải thẳng thắn nhìn nhận là vẫn còn một số tồn tại, bất cập, nhất là vấn đề giải quyết tình trạng án tồn đọng. Các đồng chí cần tiếp tục quan tâm, chỉ đạo quyết liệt hơn, phấn đấu đạt hoặc vượt các chỉ tiêu được giao trong Nghị quyết của Quốc hội về công tác tư pháp; tiếp tục triển khai nghiêm túc, hiệu quả chế định Thừa phát lại theo tinh thần Nghị quyết số 107/2015/QH13 ngày 27/11/2015 của Quốc hội.
Thứ năm: Tiếp tục tăng cường quản lý nhà nước đối với công tác hành chính tư pháp gắn với đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin, trong đó tập trung vào những lĩnh vực như hộ tịch, chứng thực, lý lịch tư pháp; triển khai thực hiện có hiệu quả Luật Hộ tịch theo hướng hiện đại hóa, chuyên nghiệp hóa công tác đăng ký, thống kê hộ tịch, bảo đảm đồng bộ với Luật căn cước công dân, xây dựng Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử làm nền tảng cho việc xây dựng và hoàn thiện Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Đối với lĩnh vực bổ trợ tư pháp, bên cạnh việc tiếp tục đẩy mạnh xã hội hóa, phát triển về số lượng cần chú trọng nâng cao chất lượng đội ngũ luật sư, trợ giúp viên pháp lý, công chứng viên và các tổ chức hành nghề, bảo đảm ổn định, bền vững, phù hợp với yêu cầu và bước phát triển mới của thực tiễn.
Thứ sáu: Đẩy mạnh việc kiện toàn tổ chức bộ máy và nhân lực Ngành Tư pháp, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của bộ máy cơ quan Tư pháp; tăng cường công tác bồi dưỡng, đào tạo, đào tạo lại, có các chính sách thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ công tác tư pháp. Thực hiện có kết quả Đề án xây dựng Trường Đại học Luật Hà Nội thành trường trọng điểm đào tạo cán bộ về pháp luật và Đề án xây dựng Học viện Tư pháp thành trung tâm lớn đào tạo các chức danh tư pháp, đồng thời, tham gia tích cực với Tòa án nhân dân tối cao trong việc tuyển chọn thẩm phán.
Nhân dịp đầu Xuân 2016, chuẩn bị đón Tết Bình Thân, chúc các đồng chí, các vị đại biểu, toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động Ngành Tư pháp cùng gia đình sức khỏe, hạnh phúc và thành công.
TS. Uông Chu Lưu
