Trang Chủ
Toàn cảnh phiên họp.
Tại phiên họp thẩm định, đại diện Bộ Nội vụ báo cáo, sau gần 10 năm thực hiện, Luật Tổ chức Chính phủ năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2019 (Luật Tổ chức Chính phủ) đã đạt được những kết quả nhất định nhưng cũng bộc lộ một số hạn chế, bất cập cần nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung cho phù hợp như:
Hiến pháp năm 2013 quy định Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất, cơ quan thực hiện quyền hành pháp, cơ quan chấp hành của Quốc hội. Tuy nhiên, các quy định về thẩm quyền, trách nhiệm của Chính phủ có tính nguyên tắc trong mối quan hệ với các cơ quan thực hiện quyền lập pháp, tư pháp tại Luật Tổ chức Chính phủ còn chưa đủ rõ; đặc biệt, các nội dung về kiểm soát quyền lực giữa cơ quan hành pháp với cơ quan lập pháp và cơ quan tư pháp.
Về phân công, phối hợp trong thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn và sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, vẫn còn tình trạng phân quyền trực tiếp cho các bộ, ngành ngay trong các luật chuyên ngành (qua rà soát cho thấy, hiện có 177/257 luật đang quy định cụ thể chức năng, nhiệm vụ của bộ, ngành; đặc biệt, sau khi có Nghị quyết số 56/2017/QH14 ngày 24/11/2017 của Quốc hội về việc tiếp tục cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, vẫn có 90 luật quy định chức năng, nhiệm vụ của bộ, ngành); trong đó, có quy định một số bộ, ngành cùng tham gia quản lý về một ngành, lĩnh vực, vừa chưa bảo đảm sự thống nhất quản lý của Chính phủ theo quy định của Luật Tổ chức Chính phủ, vừa thiếu nhất quán trong việc thực hiện nguyên tắc một việc chỉ giao cho một cơ quan chủ trì, chịu trách nhiệm chính. Điều này làm phát sinh sự giao thoa, chồng chéo trong phân công nhiệm vụ, dẫn đến nhiều việc phải dồn lên Thủ tướng Chính phủ quyết định hoặc phải thành lập nhiều Ban Chỉ đạo liên ngành để giải quyết.
Đại diện Bộ Nội vụ phát biểu tại phiên họp.
Phân cấp giữa Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ với các bộ, ngành; giữa Chính phủ, các bộ, ngành với chính quyền địa phương còn nhiều hạn chế, bất cập; đặc biệt, quy định Thủ tướng Chính phủ phải quyết định nhiều vấn đề cụ thể, thiếu đồng bộ về thẩm quyền quyết định và các nguồn lực, điều kiện bảo đảm thực hiện. Chính vì vậy, Luật chưa phát huy được tối đa tiềm năng, lợi thế, nguồn lực, tính chủ động, sáng tạo của các địa phương, nhất là các địa phương tự bảo đảm ngân sách và có vị trí, vai trò động lực trong phát triển kinh tế - xã hội của vùng.
Về bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật: (i) các nguyên tắc phân định thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ chưa được quy định cụ thể trong Luật Tổ chức Chính phủ, dẫn đến việc xác định nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ giữa các luật chuyên ngành với Luật Tổ chức Chính phủ còn thiếu nhất quán, chưa đồng bộ, thống nhất; (ii) Luật Tổ chức Chính phủ chưa có quy định cụ thể về nguyên tắc tổ chức bộ đa ngành, đa lĩnh vực; (iii) quy định về cơ quan thuộc Chính phủ trong Luật Tổ chức Chính phủ chưa được hoàn thiện đồng bộ với các luật chuyên ngành.
Vì vậy, trên cơ sở kết quả nghiên cứu, tổng kết, đánh giá 40 năm đổi mới và các định hướng lớn trong dự thảo Văn kiện Đại hội lần thứ XIV của Đảng, với các mục tiêu, định hướng phát triển trong “kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của đất nước”, việc nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức Chính phủ là cần thiết. Việc sửa đổi Luật sẽ hoàn thiện các quy định về nguyên tắc tổ chức, hoạt động của Chính phủ; nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các thành viên Chính phủ, từ đó tạo cơ sở pháp lý cho việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy hành chính nhà nước hiệu lực, hiệu quả; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; thúc đẩy Chính phủ kiến tạo theo yêu cầu xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) gồm 05 chương, 31 điều. So với Luật hiện hành giảm 02 chương, giảm 19 điều và có 03 mục mới. Việc giảm số lượng chương, điều so với Luật hiện hành để thực hiện đúng chỉ đạo của Bộ Chính trị về yêu cầu xây dựng hệ thống pháp luật theo hướng xây dựng luật khung, theo đó, Luật chỉ quy định những nội dung cơ bản, quan trọng có tính nguyên tắc để bảo đảm tính ổn định lâu dài, hạn chế việc phải sửa đổi, bổ sung.
Tại phiên họp, các thành viên Hội đồng thẩm định đã cho ý kiến về nội dung dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) như: cần có quy định rõ ràng về thẩm quyền của Chính phủ, làm cơ sở để Chính phủ sửa đổi các luật chuyên ngành cho phù hợp; cần làm rõ mối quan hệ giữa Chính phủ với Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và chính quyền địa phương; cân nhắc vị trí, quyền hạn của các thành viên Chính phủ khác (Phó Thủ tướng, Bộ trưởng...) để bảo đảm sự phân công hợp lý; xác định rõ ràng các nguyên tắc phân cấp, phân quyền giữa trung ương và địa phương, giữa các cơ quan trong hệ thống chính quyền nhà nước, xác định rõ nội dung nào có thể phân cấp, phân quyền, ủy quyền, trách nhiệm của cơ quan cấp trên với cơ quan phân cấp như thế nào; nghiên cứu đẩy mạnh việc kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp theo quy định tại Hiến pháp năm 2013; làm rõ thẩm quyền, trách nhiệm của từng cơ quan, từng cấp, tránh tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn; có cơ chế kiểm soát quyền lực hiệu quả giữa Chính phủ, Quốc hội và cơ quan tư pháp; làm rõ cơ chế phân công, ủy quyền giữa Thủ tướng Chính phủ và các Bộ trưởng; cần có định hướng và giải pháp cụ thể để đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của Chính phủ; đổi mới phương thức hoạt động, tăng cường phối hợp giữa các cơ quan trong Chính phủ…
Đồng chí Đặng Hoàng Oanh, Thứ trưởng Bộ Tư pháp phát biểu kết luận phiên họp thẩm định.
Kết luận phiên họp, đồng chí Đặng Hoàng Oanh, Thứ trưởng Bộ Tư pháp đánh giá việc sửa đổi Luật Tổ chức Chính phủ là cần thiết. Bên cạnh đó, Thứ trưởng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cần bảo đảm cơ sở pháp lý của việc phân cấp, phân quyền, ủy quyền; đồng thời, quy định rõ khái niệm; trách nhiệm chủ thể giao, nhận phân cấp, phân quyền, ủy quyền; phạm vi, hình thức văn bản khi thực hiện phân cấp, phân quyền và ủy quyền…
Hoàng Trung
