Điểm mới và những nội dung nổi bật về bổ nhiệm, khen thưởng, kỷ luật lãnh đạo cơ quan báo chí trong Quy định số 101-QĐ/TW của Ban Bí thư

Sau 15 năm thực hiện Quyết định số 75-QĐ/TW ngày 21/8/2007 của Ban Bí thư về Quy chế bổ nhiệm, miễn nhiệm, khen thưởng, kỷ luật cán bộ lãnh đạo cơ quan báo chí (Quyết định số 75-QĐ/TW), bên cạnh những kết quả đạt được, đã bộc lộ những bất cập, hạn chế, không theo kịp sự phát triển của đời sống báo chí và không đồng bộ với các văn bản mới được ban hành. Do đó, cần có một văn bản mới thay thế, điều chỉnh để phù hợp hơn trong công tác chỉ đạo, quản lý báo chí[1].

Ngày 28/02/2023, Ban Bí thư đã ban hành Quy định số 101-QĐ/TW ngày 28/02/2023 về trách nhiệm, quyền hạn và việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, khen thưởng, kỷ luật lãnh đạo cơ quan báo chí (Quy định số 101-QĐ/TW) thay thế Quyết định số 75-QĐ/TW, trong đó có một số điểm mới và những nội dung cơ bản nổi bật như sau:

1. Về tiêu chuẩn và điều kiện bổ nhiệm lãnh đạo cơ quan báo chí

Lãnh đạo cơ quan báo chí phải có những tiêu chuẩn và điều kiện như:

Thứ nhất, ngoài bảo đảm tiêu chuẩn chung, lãnh đạo cơ quan báo chí cần bảo đảm tiêu chuẩn cụ thể của chức danh bổ nhiệm theo quy định của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền.

Thứ hai, là đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam (không bắt buộc đối với cơ quan báo chí thuộc tổ chức tôn giáo).

Thứ ba, có trình độ lý luận chính trị cao cấp (không bắt buộc đối với cơ quan báo chí thuộc tổ chức tôn giáo).

Thứ tư, tốt nghiệp đại học trở lên. Có chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý nhà nước về báo chí.

Thứ năm, có thời gian hoạt động trong lĩnh vực báo chí, xuất bản ít nhất 02 năm. Trường hợp đặc biệt, do cơ quan chỉ đạo báo chí xem xét, quyết định.

Thứ sáu, có đầy đủ hồ sơ và được cơ quan chức năng có thẩm quyền xác nhận (theo Phụ lục II Quy định số 101-QĐ/TW).

Thứ bảy, bảo đảm điều kiện về độ tuổi.

Điều kiện này được phân tích cụ thể tại phần sau.

Thứ tám, người đứng đầu cơ quan chủ quản báo chí không được kiêm giữ chức vụ lãnh đạo cơ quan báo chí; lãnh đạo cơ quan báo chí này không được kiêm giữ chức vụ lãnh đạo cơ quan báo chí khác.

Với những tiêu chuẩn và điều kiện trên có thể thấy, một trong những điểm mới nổi bật là đã có quy định khác đối với các cơ quan báo chí thuộc tổ chức tôn giáo nhằm khắc phục một số bất cập phát sinh trong thực tiễn. Cụ thể, trước đây, Quyết định số 75-QĐ/TW không có điều khoản quy định khác đối với các cơ quan báo chí thuộc tổ chức tôn giáo. Tuy nhiên, thực tế có trường hợp như tại Thành phố Hồ Chí Minh tồn tại 02 cơ quan báo chí thuộc tổ chức tôn giáo. Do yếu tố đặc thù tôn giáo nên lãnh đạo các cơ quan báo chí này không đáp ứng một số tiêu chuẩn theo Quyết định số 75-QĐ/TW. Do vậy, khi các tổ chức tôn giáo quản lý 02 tờ báo này làm thủ tục xin bổ nhiệm người đứng đầu, lãnh đạo thì Thành phố Hồ Chí Minh phải đề nghị cơ quan chủ quản gửi hồ sơ lên các cơ quan chức năng ở trung ương để thẩm định và làm quy trình bổ nhiệm, mất nhiều thời gian[2].

Bên cạnh đó, theo Quyết định số 75-QĐ/TW, để bổ nhiệm lãnh đạo thì người đó phải có thời gian hoạt động trong lĩnh vực báo chí ít nhất là 03 năm. Quy định số 101-QĐ/TW đã sửa đổi về điều kiện này theo hướng rút ngắn thời gian, cụ thể là có thời gian hoạt động trong lĩnh vực báo chí, xuất bản ít nhất 02 năm.

2. Về độ tuổi bổ nhiệm lãnh đạo cơ quan báo chí

Theo Quyết định số 75-QĐ/TW thì lãnh đạo cơ quan báo chí bổ nhiệm lần đầu không quá 55 tuổi với nam và không quá 50 tuổi với nữ. Qua rà soát, nhiều lãnh đạo cơ quan báo chí trung ương và địa phương sau sắp xếp, quy hoạch có độ tuổi bổ nhiệm lần đầu không đáp ứng được các quy định này. Do đó, việc lựa chọn, bổ nhiệm các nhân sự lãnh đạo cơ quan báo chí đặc thù sau sắp xếp, sáp nhập phải đáp ứng các yêu cầu về độ tuổi theo Quyết định số 75-QĐ/TW cũng gặp khó khăn, khiến các cơ quan báo chí này cũng bị chậm tiến độ theo Đề án sáp nhập cơ quan báo chí của các địa phương và chưa được cấp phép hoạt động[3].

Hiện nay, Quy định số 101-QĐ/TW đã nêu cụ thể từng nhóm đối tượng và độ tuổi mới, cụ thể: (i) Lãnh đạo cơ quan báo chí thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý thực hiện theo quy định của Bộ Chính trị, Ban Bí thư; (ii) Lãnh đạo cơ quan báo chí thuộc cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội phải còn đủ thời gian để công tác ít nhất trọn 01 nhiệm kỳ (60 tháng) trở lên; (iii) Lãnh đạo cơ quan báo chí không thuộc các trường trên thì phải còn đủ thời gian để công tác ít nhất trọn 01 nhiệm kỳ (60 tháng) trở lên và tuổi tối đa giữ chức vụ lãnh đạo không quá 65 tuổi đối với nữ và 67 tuổi đối với nam; trường hợp đặc biệt không quá 70 tuổi, do cơ quan chỉ đạo báo chí xem xét, quyết định.

3. Về số lượng lãnh đạo cơ quan báo chí

Số lượng lãnh đạo cơ quan báo chí thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý thực hiện theo quy định của Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Số lượng lãnh đạo cơ quan báo chí thuộc cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội thực hiện theo quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước và quy chế, quy định của cơ quan chủ quản báo chí. Số lượng lãnh đạo cơ quan báo chí không thuộc các nhóm trên thì mỗi cơ quan báo chí có 01 cấp trưởng và tối đa không quá 03 cấp phó.

4. Về thời hạn giữ chức vụ

Thời hạn bổ nhiệm giữ chức vụ là 05 năm (60 tháng) đối với lãnh đạo cơ quan báo chí.

Điểm đáng chú ý trong quy định mới là người đứng đầu cơ quan báo chí không đảm nhiệm chức vụ quá 02 nhiệm kỳ liên tiếp tại 01 cơ quan báo chí.

5. Về khen thưởng, kỷ luật lãnh đạo cơ quan báo chí

Về khen thưởng, lãnh đạo cơ quan báo chí có thành tích trong hoạt động báo chí và các lĩnh vực khác thì được khen thưởng theo quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước.

Về xử lý kỷ luật đối với lãnh đạo cơ quan báo chí, Quy định số 101-QĐ/TW nêu cụ thể hình thức và mức kỷ luật như:

Một là, nhắc nhở, khiển trách. Lãnh đạo cơ quan báo chí vi phạm một trong các trường hợp sau gây hậu quả ít nghiêm trọng thì có văn bản nghiêm khắc nhắc nhở hoặc kỷ luật khiển trách: (i) Chấp hành không nghiêm sự chỉ đạo của cơ quan chỉ đạo báo chí, cơ quan quản lý báo chí; (ii) Viết bài, duyệt đăng bài, sao chép, phát tán tin, bài, ảnh, thông tin không chính xác; sử dụng các phương tiện thông tin, truyền thông, mạng xã hội và các hội, nhóm, câu lạc bộ, diễn đàn để thông tin không đúng sự thật, không đúng quy định; (iii) Thực hiện không đúng nguyên tắc, quy trình, thủ tục công tác cán bộ trong cơ quan báo chí; bổ nhiệm người không đủ điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định; (iv) Thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý, kiểm tra, giám sát để cán bộ, phóng viên, biên tập viên, người lao động trong cơ quan báo chí, cộng tác viên (có hợp đồng cộng tác viên với cơ quan báo chí) vi phạm pháp luật, đạo đức nghề nghiệp; (v) Để xảy ra mất đoàn kết; có đơn, thư khiếu nại, tố cáo mà không giải quyết hoặc chậm giải quyết để kéo dài quá quy định; (v) Để cơ quan báo chí vi phạm Luật Báo chí và các văn bản quy phạm pháp luật đến mức bị cơ quan có thẩm quyền xử phạt 02 lần trong nhiệm kỳ vì hành vi gây ảnh hưởng nghiêm trọng hoặc thực hiện không đúng tôn chỉ, mục đích ghi trong giấy phép nhưng chưa đến mức độ bị tước quyền sử dụng giấy phép.

Hai là, cảnh cáo, cách chức. Lãnh đạo cơ quan báo chí vi phạm một trong các trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 13 Quy định số 101-QĐ/TW gây hậu quả nghiêm trọng hoặc vi phạm một trong các trường hợp sau thì kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo hoặc cách chức: (i) Các trường hợp đã bị cơ quan có thẩm quyền nhắc nhở từ 02 lần trở lên hoặc bị kỷ luật nhắc nhở, khiển trách mà tái phạm; (ii) Để cơ quan báo chí đăng, phát nội dung thông tin sai lệch chủ trương, quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước; thông tin sai sự thật hoặc không chấp hành chỉ đạo của cơ quan chỉ đạo, cơ quan quản lý về thông tin tình hình quốc tế, gây bất lợi trong quan hệ Việt Nam với các quốc gia và các tổ chức quốc tế; (iii) Viết bài, duyệt đăng, phát tin, bài, ảnh, thông tin không đúng sự thật, không đúng quy định; đe dọa, yêu sách về nội dung bài viết; đăng bài, chia sẻ thông tin trên không gian mạng liên quan đến các địa phương, cơ quan, đơn vị, cá nhân nhằm đe dọa, yêu sách hoặc trục lợi; (iv) Buông lỏng quản lý, ủy quyền, chuyển giao quyền quản lý, điều hành chuyên mục, chương trình, kênh chương trình liên kết trên thực tế cho phóng viên, nhóm phóng viên, văn phòng đại diện, đối tác liên kết để đổi lấy lợi ích; (v) Chỉ đạo cán bộ, phóng viên, biên tập viên, người lao động trong quá trình tác nghiệp vi phạm đạo đức nghề nghiệp, vi phạm pháp luật, bị cơ quan tiến hành tố tụng quyết định khởi tố bị can và chịu bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật tuyên nhà báo, phóng viên đó có tội; (vi) Để cơ quan báo chí vi phạm Luật Báo chí và các văn bản quy phạm pháp luật đến mức bị cơ quan có thẩm quyền xử phạt 02 lần trong nhiệm kỳ vì hành vi gây ảnh hưởng rất nghiêm trọng hoặc thực hiện không đúng tôn chỉ, mục đích ghi trong giấy phép đến mức bị tước quyền sử dụng giấy phép.

Ba là, khai trừ ra khỏi Đảng. Lãnh đạo cơ quan báo chí vi phạm một trong các trường hợp quy định tại khoản 2, khoản 3 Điều 13 Quy định số 101-QĐ/TW gây hậu quả rất nghiêm trọng thì kỷ luật bằng hình thức khai trừ ra khỏi Đảng: (i) Vi phạm khoản 3 Điều 13 Quy định số 101-QĐ/TW mà tái phạm; (ii) Viết bài, duyệt đăng bài về nội dung phủ định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, vai trò lãnh đạo và các nguyên tắc tổ chức, hoạt động của Đảng; (iii) Đưa thông tin xuyên tạc chủ trương, đường lối, quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước; bịa đặt, vu cáo lãnh tụ cách mạng tiền bối và lãnh đạo Đảng, Nhà nước; xuyên tạc lịch sử, độc lập chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ; (iv) Để cơ quan báo chí vi phạm Luật Báo chí và các văn bản quy phạm pháp luật gây ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng./.

Uyên Nhi

Ảnh: Internet