Trang Chủ
Toàn cảnh phiên họp.
Tham dự phiên họp có đại diện của Ban Nội chính Trung ương, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán nhà nước, Ủy ban Trung ương Mặt trận tổ quốc Việt Nam, Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam, Bộ Nội vụ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn;… và thành viên Ban Soạn thảo, Tổ Biên tập, đại diện một đơn vị thuộc Bộ Tư pháp.
Phát biểu khai mạc, đồng chí Nguyễn Hải Ninh, Bộ trưởng Bộ Tư pháp, Trưởng Ban soạn thảo đã báo cáo về những chủ trương, chính sách, định hướng quan trọng đã đạt được sự đồng thuận, được cơ quan có thẩm quyền cho ý kiến và những nội dung, vấn đề lớn của dự thảo Luật cần tập trung trao đổi, thảo luận.
Đồng chí Trần Anh Đức, Vụ trưởng Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật, đại diện Bộ Tư pháp báo cáo, đánh giá cụ thể kết quả thực tiễn thi hành và những nội dung mới cơ bản của dự thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2020 (Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015). Qua gần 10 năm thi hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, công tác xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội.
Đồng chí Trần Anh Đức, Vụ trưởng Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật phát biểu tại phiên họp.
Tuy nhiên, thực tiễn thi hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 cho thấy còn một số tồn tại, hạn chế trong công tác xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Điều này được thể hiện, tính ổn định và khả năng dự báo của một số luật còn chưa cao nên thường xuyên phải sửa đổi; một số quy định còn mâu thuẫn, chồng chéo dẫn đến khó khăn trong quá trình thực thi, gây thất thoát, lãng phí các nguồn nhân lực. Nhìn chung, chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật chưa đáp ứng yêu cầu của thực tiễn, chưa tạo được môi trường để thúc đẩy sáng tạo, thu hút nguồn lực đầu tư của xã hội; chưa thích ứng và theo kịp những thay đổi nhanh chóng dưới sự tác động mạnh mẽ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Vì vậy, việc sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 là rất cần thiết.
Với tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, phân định rõ thẩm quyền lập pháp và lập quy, luật chỉ quy định những vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội, dự thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi) quy định ngắn gọn theo hướng: (i) chỉ quy định chi tiết trong dự thảo Luật trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội; (ii) đối với các văn bản quy phạm pháp luật liên tịch, văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, chính quyền địa phương, dự thảo Luật chỉ quy định nguyên tắc, loại hình văn bản quy phạm pháp luật mà các chủ thể được phép ban hành và giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định chi tiết trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật liên tịch, Chính phủ quy định chi tiết trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và chính quyền địa phương; (iii) đối với các văn bản quy phạm pháp luật của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tổng Kiểm toán nhà nước, quy định hiện hành tương đối ngắn gọn, quá trình thực hiện không phát sinh khó khăn, vướng mắc. Do đó, dự thảo Luật kế thừa và quy định về quy trình xây dựng, ban hành các loại văn bản này trong Luật này để áp dụng trực tiếp mà không cần thiết phải quy định chi tiết.
Bên cạnh đó, để thuận lợi cho việc theo dõi, áp dụng, dự thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi) tách quy định tại Chương II của Luật hiện hành về thẩm quyền ban hành, nội dung văn bản quy phạm pháp luật để đưa vào quy định ở từng điều của Chương II và Chương III, gắn giữa thẩm quyền hình thức với thẩm quyền nội dung và quy trình xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật của từng chủ thể.
Dự thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi) gồm 08 chương, 84 điều (giảm 09 chương, 89 điều so với Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015).
Trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm về đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, đổi mới mạnh mẽ quy trình xây dựng pháp luật và kết luận của Bộ Chính trị về định hướng đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới, Tờ trình, dự thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi) đã cụ thể hóa 03 chính sách trong Đề nghị xây dựng Luật đã được Chính phủ thông qua, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội 06 vấn đề đổi mới quan trọng, mang tính đột phá về quy trình xây dựng pháp luật, cụ thể: (i) đổi mới việc xây dựng Chương trình lập pháp của Quốc hội; (ii) phân định rõ thẩm quyền lập pháp và lập quy, hoàn thiện quy định về ủy quyền lập pháp; (iii) đổi mới quy trình xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật; (iv) đẩy mạnh phân cấp gắn với tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan chủ trì soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật; (v) cơ chế thu hút rộng rãi sự tham gia của các cơ quan, tổ chức, cá nhân vào quá trình xây dựng pháp luật; (vi) giải thích áp dụng văn bản quy phạm pháp luật.
Ngoài 06 vấn đề lớn trên, dự thảo Luật còn quy định về một số vấn đề như: tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng, kiểm soát quyền lực trong xây dựng và tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật, bổ sung hình thức nghị quyết quy phạm của Chính phủ; bổ sung 01 chương riêng quy định về bảo đảm nguồn lực xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật, tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật.
Đại diện Kiểm toán nhà nước phát biểu tại phiên họp.
Phát biểu, trao đổi tại phiên họp, liên quan đến thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Tổng Kiểm toán nhà nước, đại diện Kiểm toán nhà nước thống nhất việc dự thảo Luật quy định Tổng Kiểm toán nhà nước được ban hành thông tư thay vì quyết định như Luật hiện hành để bảo đảm thống nhất đối với các bộ, ngành và các cơ quan khác. Đại diện Kiểm toán nhà nước cho biết, Luật Kiểm toán nhà nước hiện hành chỉ giao Tổng Kiểm toán nhà nước ban hành về chuẩn mực kiểm toán là văn bản quy phạm pháp luật, trong khi đó quy trình kiểm toán, hồ sơ mẫu biểu cũng là văn bản mang tính quy phạm pháp luật. Chính vì vậy, để cụ thể hơn về vấn đề này, đại diện Kiểm toán nhà nước đề nghị bổ sung vào khoảng 1 Điều 56 dự thảo Luật nội dung “Tổng Kiểm toán nhà nước ban hành thông tư để quy định chuẩn mực kiểm toán, quy trình kiểm toán, hồ sơ mẫu biểu kiểm toán và những vấn đề Luật Kiểm toán nhà nước và luật khác có liên quan giao”. Về trách nhiệm xin ý kiến các cơ quan có thẩm quyền của Đảng, đại diện Kiểm toán nhà nước đề nghị cần xác định rõ hơn về cơ quan ban hành xin ý kiến hay là cơ quan trình xin ý kiến tại điểm d khoản 2 Điều 7 dự thảo Luật.
Đại diện Viện kiểm sát nhân dân tối cao phát biểu tại phiên họp.
Đại diện Viện kiểm sát nhân dân tối cao cho rằng so với yêu cầu thực tế và chỉ đạo mới về đổi mới tư duy xây dựng pháp luật cần phải có những văn bản dưới luật để cụ thể hóa những vấn đề trong luật. Bên cạnh đó, cần cân nhắc kỹ nội dung “Chính phủ có ý kiến thể hiện rõ dự thảo luật, pháp luật, nghị quyết đủ hay không đủ điều kiện trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Trường hợp Chính phủ có ý kiến chưa thống nhất thì cơ quan, tổ chức soạn thảo có trách nhiệm chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo luật, pháp lệnh, nghị quyết, gửi Chính phủ để xin lại ý kiến” tại Điều 40 dự thảo Luật vì đối với các cơ quan khác, không phải Chính phủ, có quyền soạn thảo, trình luật, dự thảo luật, pháp luật, nghị quyết đủ hay không đủ điều kiện là do các cơ quan Quốc hội thẩm tra, không phải Chính phủ, nên Chính phủ không thể có ý kiến thể hiện rõ việc dự thảo luật, pháp lệnh, nghị quyết có đủ điều kiện để trình.
Đại diện Văn phòng Chủ tịch nước phát biểu tại phiên họp.
Cũng tại phiên họp, về công bố lệnh, pháp luật, nghị quyết, đại diện Văn phòng Chủ tịch nước cho biết, quy định tại Điều 50 dự thảo Luật đã bám sát các quy định của Hiến pháp, bảo đảm đúng trình tự và tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan trong việc phối hợp thực hiện. Về xây dựng, ban hành lệnh, quyết định của Chủ tịch nước quy định tại Điều 51 của dự thảo Luật đã được thiết kế gọn, dễ hiểu hơn, bảo đảm đúng quy định về chức năng, nhiệm vụ của Chủ tịch nước theo quy định của Hiến pháp. Trình tự, thủ tục soạn thảo lệnh, quyết định của Chủ tịch nước được quy định linh hoạt hơn, tạo cơ chế mới và dễ tổ chức thực hiện hơn.
Đồng chí Nguyễn Quỳnh Liên, Trưởng Ban Dân chủ, giám sát và phản biện xã hội, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát biểu tại phiên họp.
Liên quan đến vấn đề về ủy quyền lập pháp, theo đồng chí Nguyễn Quỳnh Liên, Trưởng Ban Dân chủ, giám sát và phản biện xã hội, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, trong quá trình thực hiện, tại Điều 11 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, phạm vi ủy quyền quá rộng, vì vậy đồng chí đề nghị quy định về ủy quyền cần thu hẹp hơn. Đại diện Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đề nghị cân nhắc với những vấn đề nào Quốc hội bắt buộc phải quy định trong luật và không ủy quyền. Liên quan đến vấn đề thí điểm, đồng chí cho rằng luật thì cần phải bảo đảm tính ổn định, vì vậy không quy định luật thí điểm, nếu đã thí điểm có nghĩa là chưa có luật quy định, hoặc khác với luật, chỉ khi nào luật không quy định thì mới thí điểm. Đối với Chính phủ thì không quy định nghị định thí điểm vì đã bổ sung nghị quyết quy phạm pháp luật của Chính phủ. Bên cạnh đó, đồng chí cũng đề nghị bố cục lại dự thảo Luật để thể hiện được tính hệ thống của hệ thống văn bản và sự phân cấp thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Ngoài ra, đồng chí đề nghị làm rõ, quy định rõ quy trình thủ tục rút gọn là rút gọn những thủ tục gì, rút gọn từ khâu nào để thuận lợi trong thực hiện triển khai trên thực tế.
Tại phiên họp, các đại biểu tham dự phiên họp cũng góp ý, đề nghị quy định và làm rõ một số nội dung như: thẩm quyền đề nghị xây dựng, giải thích văn bản quy phạm pháp luật; ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện văn bản quy phạm pháp luật; đơn giản hơn nữa quy trình, thủ tục để tạo điều kiện thuận lợi trong xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật; bổ sung điều khoản chuyển tiếp, một số hành vi bị cấm, nguyên tắc văn bản cấp trên được bãi bỏ văn bản cấp dưới; ban hành văn bản quy phạm pháp luật thay thế văn bản quy phạm pháp luật hiện hành khi sửa đổi, bổ sung trên một phần ba tổng số điều về nội dung…
Đồng chí Nguyễn Hải Ninh, Bộ trưởng Bộ Tư pháp kết luận phiên họp.
Kết luận buổi làm việc, đồng chí Nguyễn Hải Ninh, Bộ trưởng Bộ Tư pháp đề nghị Tổ Biên tập cần tiếp thu tối đa các ý kiến góp ý của các đại biểu tại phiên họp. Bên cạnh đó, Bộ trưởng cũng đề nghị Tổ Biên tập cần rà soát, bổ sung đầy đủ cơ sở pháp lý, lưu ý các nghị quyết của Chính phủ về chuyên đề xây dựng pháp luật; cơ sở thực tiễn cần ngắn gọn hơn; bám sát Thông báo số 108-TB/TW ngày 18/11/2024 của Văn phòng Trung ương Đảng về Kết luận của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Ban Cán sự đảng Bộ Tư pháp; những tồn tại, hạn chế cần logic với những giải pháp được đề ra.
Đồng thời, Bộ trưởng nhấn mạnh, xây dựng chính sách đóng vai trò quan trọng, là công đoạn, tiền đề để quy phạm hóa các chính sách và xây dựng luật, do vậy, sáng kiến chính sách phải gắn với chủ thể trình luật; tách biệt quy trình xây dựng chính sách và quy trình dự thảo luật (luật hóa chính sách); đổi mới mạnh mẽ quy trình, thủ tục xây dựng văn bản quy phạm pháp luật và quy trình phải đơn giản, ngắn gọn, linh hoạt; phân biệt, làm rõ quy trình lập pháp, lập quy, quy trình rút gọn và cho thấy thời gian thực hiện trong dự thảo Luật so với quy trình đang thực hiện rút ngắn được bao nhiêu; việc xây dựng, đánh giá tác động của chính sách phải thực chất, cụ thể, rõ ràng. Luật cần quy định những đối tượng phải lấy ý kiến như Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc, cơ quan nhà nước liên quan, tổ chức, hiệp hội, doanh nghiệp, người dân… là đối tượng chịu tác động. Đối với từng nhóm thì hình thức lấy ý kiến phải khác nhau và có giải trình rõ ràng. Đồng thời, dự thảo Luật cần quy định việc chịu trách nhiệm đến cùng của các cơ quan trình dự án luật; tăng cường tính công khai, minh bạch tại dự thảo Luật thông qua việc gắn trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan chủ trì soạn thảo; không để lợi ích nhóm trong xây dựng pháp luật. Đồng thời, dự thảo Luật cần bổ sung thêm nội dung để làm rõ tính hệ thống, thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật; thẩm quyền của Chính phủ trong quy định chi tiết thi hành luật; việc bảo đảm nguồn lực và hướng tới việc tổ chức soạn thảo soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật tập trung, chuyên nghiệp, đồng bộ, thống nhất; điều khoản chuyển tiếp.
Hoàng Trung
