Trang Chủ
Đáng kể nhất là các dự án sửa đổi hai bộ luật đồ sộ được đưa ra xem xét và lấy ý kiến tại Quốc hội lần này là Bộ luật Hình sự và Bộ luật Dân sự. Quá trình xây dựng các bộ luật này đã trải qua nhiều công đoạn khác nhau với sự tham gia, góp ý của đông đảo các nhà nghiên cứu pháp luật, cũng như các ý kiến từ dư luận xã hội và những quan điểm trái chiều nhau cũng không phải là ít. Điển hình như việc giảm án tử hình trong Bộ luật Hình sự, có quan điểm ủng hộ, nêu bật tính nhân văn của điều luật nhưng cũng có ý kiến phản đối, cho rằng phải duy trì để đảm bảo tính răn đe, nghiêm khắc của pháp luật. Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường cũng cho rằng, bỏ hình phạt tử hình đối với tội tham ô tài sản và nhận hối lộ là chưa phù hợp dẫn đến cách hiểu là pháp luật nương tay với các quan chức tham nhũng. Hay như trong Bộ luật Dân sự, việc giới hạn lãi suất cho vay của Ngân hàng sẽ tạo cơ hội cho “tín dụng đen” hoành hành. Một vấn đề nóng bỏng của cuộc sống lại “dội” vào các nhà làm luật, việc cho vay nặng lãi hàng ngày, hàng giờ vẫn diễn ra ở khắp mọi nơi mà chúng ta hầu như bất lực, một phần là do tiếp cận được với ngân hàng đã là khó, vì vậy, có người mơ đến “một trình độ pháp luật cao” của các nước tiến tiến, có đầy đủ sự minh bạch cũng như sự trừng phạt kịp thời của pháp luật.
Nóng nhất vẫn là sự tranh luận về các chế định trong Luật Tạm giữ, tạm giam và nổi lên vấn đề xung quanh “quyền im lặng”. Có ý kiến của đại biểu Quốc hội cho rằng, đây là “diễn biến hòa bình, dung túng tội phạm” hoặc “chống lại nhân dân” và còn bị coi là “sao chép của nước ngoài”,... Những ý kiến đó không những gây nóng nghị trường, mà còn gây bão dư luận xã hội và chắc chắn không tạo ra sự đồng thuận nào cả. Có những vấn đề tưởng như gai góc, nhưng lại đạt được sự đồng ý cao như vấn đề tách sự quản lý nhà giam giữ ra khỏi cơ quan điều tra hoặc việc bồi thường oan sai nên đưa về dưới sự quản lý của một cơ quan độc lập đặt trong Bộ Tư pháp.
Luật Trưng cầu ý dân cũng là một dự luật được nhiều người quan tâm, vì nếu luật này được thông qua sẽ đánh dấu một bước tiến mới trong thực hành dân chủ và hoạt động lập pháp, hiện thực hóa những vấn đề hiến định. Tuy nhiên, cũng có ý kiến phản đối lấy lý do là trình độ dân trí ta còn thấp, dân chủ còn hạn chế,... Tất nhiên, những ý kiến như vậy không được dư luận chấp nhận và không mang tính thuyết phục trong hoạt động xây dựng luật pháp, chỉ khiến người phát biểu phải cải chính, thanh minh.
Trong khi Quốc hội đang sôi động bàn thảo về những điều luật thì ngoài xã hội vẫn diễn ra những sự kiện pháp lý sôi động. Việc oan sai của ông Nguyễn Thanh Chấn dẫn đến việc cấp bách phải điều chỉnh hệ thống pháp luật nhằm giảm thiểu oan sai, thì nay lại có dịp bùng lên việc Nhà nước chấp nhận bồi thường cho ông số tiền 7,2 tỷ đồng. Ai phải trả số tiền này và trách nhiệm bồi thường vật chất của những người gây ra oan sai đến đâu - đó là các vấn đề mà dư luận quan tâm và đòi hỏi pháp luật phải có những quy định rõ trong những trường hợp này. Cũng liên quan đến oan sai, Toà án nhân dân thành phố Buôn Ma Thuật tuyên Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp phải bồi thường gần 3 tỷ đồng cho một công dân bị bắt giam hơn 200 ngày, gây thiệt hại đáng kể đến tinh thần và vật chất của ông ta. Qua một vụ án cụ thể như thế này, đủ thấy pháp luật còn có nhiều lỗ hổng để cho những người thực thi pháp luật lộng hành khi chỉ từ một lá đơn tố cáo nặc danh, mà một giám đốc doanh nghiệp đang ăn nên, làm ra thành khuynh gia, bại sản vì bị cơ quan điều tra bắt giam. Tương tự, một câu hỏi phải có câu trả lời từ hệ thống pháp luật là cơ quan điều tra bắt người, giam giữ, Viện kiểm sát nhân dân chỉ phê chuẩn thôi mà phải bồi thường, cơ quan bắt người, khởi tố sai thì vô can, đó là một nghịch lý khó chấp nhận trong bối cảnh xây dựng Nhà nước pháp quyền.
Kỳ họp Quốc hội lần này sẽ đi vào lịch sử hoạt động lập pháp với những đạo luật mới hoặc sửa đổi được thông qua. Kỳ vọng rằng, những gì đang phát sinh trong thực tế được soi rọi bằng cái nhìn của những nhà hoạt động lập pháp tinh tường sẽ được điều chỉnh bằng những điều luật cụ thể, phù hợp và đi vào cuộc sống.
Khánh An (Ảnh: ST)
