Tham dự buổi làm việc, về phía Đoàn công tác có sự tham dự của đại diện Bộ Xây dựng, Bộ Nội vụ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp. Về phía địa phương có ông Lê Hồng Minh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La; ông Phan Trọng Tấn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ, ông Vũ Chí Giang, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Phúc, đại diện Lãnh đạo các Sở, ban, ngành có liên quan.
Báo cáo với Đoàn công tác, đại diện các địa phương cho biết, triển khai kế hoạch của Chính phủ, trong thời gian qua, các cấp ủy đảng, chính quyền, các cấp, các ngành tại các địa phương từ cấp tỉnh đến cơ sở đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện quyết liệt các văn bản của Trung ương, của tỉnh về sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2025, trong đó xác định rõ lộ trình, các công việc phải thực hiện trong từng năm, nội dung công việc gắn với chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm và phát huy vai trò chủ động, tích cực của các sở, ban, ngành và UBND cấp huyện, cấp xã liên quan.
Tính đến thời điểm hiện tại, các địa phương đều đã hoàn thành việc xây dựng phương án tổng thể sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã và đang trong quá trình tổ chức lấy ý kiến cử tri. Cùng với đó, UBND các tỉnh đã chỉ đạo UBND cấp huyện, các cơ quan, đơn vị liên quan tổ chức rà soát, lập Đồ án quy hoạch chung xây dựng đô thị, Chương trình phát triển đô thị và Đề án phân loại đô thị đối với các đơn vị hành chính đô thị dự kiến hình thành sau sắp xếp để làm cơ sở cho việc xây dựng và trình hồ sơ Đề án sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2025 của địa phương.
Ông Lê Hồng Minh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La thông tin về tình hình triển khai trên địa bàn Sơn La
Báo cáo với Đoàn công tác, ông Lê Hồng Minh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La cho biết theo Sơn La có 03 ĐVHC cấp xã thuộc diện bắt buộc sắp xếp. Tuy nhiên, tỉnh Sơn La là tỉnh miền núi, các đơn vị hành chính bị chia cắt bởi các núi đá, mật độ dân cư, trình độ phát triển và cơ sở hạ tầng không đồng đều, nhiều đồng bào dân tộc cùng sinh sống,... Việc triển khai lập Đề án phân loại đô thị trình cấp có thẩm quyền phê duyệt trước khi trình hồ sơ Đề án sắp xếp ĐVHC cần phải thực hiện tuần tự, nhiều quy trình, nhiều bước, tốn nhiều thời gian, cần tập trung nguồn lực...
Tại Phú Thọ, có 03 đơn vị cấp huyện, 67 đơn vị cấp xã bắt buộc phải sắp xếp; có 03 huyện và 14 xã thuộc diện bắt buộc sắp xếp nhưng có yếu tố đặc thù nên đề xuất chưa sắp xếp trong giai đoạn 2023 - 2025. Đến nay theo tiến độ đã thực hiện xong lấy ý kiến cử tri, nhiều nơi trên 90% cử tri đồng thuận; một số huyện đã gửi báo cáo về, một số xã lấy ý kiến cử tri lần 2 và quy trình này sẽ thực hiện xong trong tháng 5.
Đối với tỉnh Vĩnh Phúc, có 22 đơn vị hành chính cấp xã thuộc diện bắt buộc sắp xếp 06 ĐVHC cấp xã thuộc diện bắt buộc sắp xếp nhưng có yếu tố đặc thù nên đề xuất không thực hiện sắp xếp. Về khó khăn trong quá trình sắp xếp ĐVHC tại Sơn La là việc sắp xếp cán bộ cấp xã sau khi sắp xếp, đặc biệt đây là số được đào tạo rất cơ bản, năng lực thực tiễn tốt.
Như vậy, trong 03 địa phương khảo sát, Sơn La là một trong những địa phương có số lượng ĐVHC phải sắp xếp ít nhất cả nước còn Phú Thọ và Vĩnh Phúc là địa phương có số lượng ĐVHC thuộc diện bắt buộc thực hiện sắp xếp là tương đối lớn so với các địa phương khác trên toàn quốc.
Theo đánh giá sơ bộ, các đơn vị hành chính đô thị dự kiến hình thành sau sắp xếp cơ bản đáp ứng các tiêu chuẩn về cơ cấu và trình độ phát triển kinh tế - xã hội, loại đô thị đối với thị xã, thị trấn và trình độ phát triển cơ sở hạ tầng đô thị đối với phường. Hiện nay, UBND cấp huyện đang tổ chức triển khai các quy trình lập Đồ án quy hoạch chung xây dựng đô thị, chương trình phát triển đô thị để làm cơ sở cho việc lập Đề án đề nghị công nhận loại đô thị trình cấp có thẩm quyền phê duyệt, đối với một số tiêu chuẩn còn yếu, còn thiếu, UBND huyện đang tập trung nguồn lực để xây dựng và hoàn thiện đảm bảo đáp ứng cơ cấu và trình độ phát triển kinh tế - xã hội và tiêu chuẩn của loại đô thị tương ứng.
Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh tại buổi làm việc với UBND tỉnh Vĩnh Phúc
Tại buổi làm việc, các địa phương đã nêu một số khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện công tác sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2025 như: (1) Về quy trình, thủ tục lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch đô thị làm căn cứ tiến hành đánh giá tiêu chuẩn loại đô thị và tiêu chuẩn trình độ cơ sở hạ tầng đô thị đối với ĐVHC đô thị dự kiến hình thành sau sắp xếp phức tạp, kéo dài ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện sắp xếp; (2) Việc sắp xếp ĐVHC nông thôn vào ĐVHC đô thị để mở rộng đô thị hiện hữu khó đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng đô thị theo quy định do địa phương chưa có sự đầu tư về cơ sở hạ tầng, văn hóa, xã hội theo tiêu chí, tiêu chuẩn của đô thị tương ứng; (3) Do tác động của việc sắp xếp nhiều ĐVHC cấp xã, đồng thời thực hiện chủ trương chính sách tinh giản biên chế tạo ra áp lực lớn, gây khó khăn cho địa phương trong công tác bố trí, giải quyết cán bộ, công chức cấp xã ở ĐVHC mới, vì hầu hết cán bộ, công chức có độ tuổi còn trẻ, trình độ chuyên môn đáp ứng tiêu chuẩn; (4) Sau sắp xếp đơn vị hành chính, một số trụ sở UBND cấp xã, trường học, trạm y tế, nhà văn hóa... là tài sản công sẽ dôi dư, việc chuyển đổi công năng, mục đích sử dụng trụ sở của UBND cấp xã sau sắp xếp, sáp nhập gặp nhiều khó khăn; (5) Các chế độ, chính sách đặc thù đối với người dân, cán bộ, công chức, viên chức ở các ĐVHC cấp xã mới hình thành sau sắp xếp áp dụng chính sách đặc thù cao nhất sẽ tăng chi ngân sách, gây khó khăn cho các địa phương khi cân đối, phân bổ nguồn ngân sách...
Sắp xếp ĐVHC cần lưu ý yếu tố đặc thù, lịch sử, địa lý
Tại buổi làm việc, Đoàn công tác đã trao đổi với địa phương về một số nội dung nêu tại báo cáo, hướng dẫn và giải đáp các khó khăn, vướng mắc trong quá trình sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã. Cùng với đó, đại diện Bộ Nội vụ, Bộ Xây dựng, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tư pháp đề nghị các địa phương thuyết minh, làm rõ thông tin, cơ sở, lý do và các yếu tố đặc thù để đề xuất chưa sắp xếp một số ĐVHC trong Đề án; rà soát lại tất cả các số liệu bảo đảm thống nhất giữa Tờ trình, Đề án, giữa các trang trong Đề án và các bảng, biểu phụ lục kèm theo Đề án bảo đảm thống nhất, chính xác; tổ chức rà soát, lập Đồ án quy hoạch chung xây dựng đô thị, Chương trình phát triển đô thị và Đề án phân loại đô thị đối với các đơn vị hành chính đô thị dự kiến hình thành sau sắp xếp; bổ sung ý kiến cử tri về phương án sắp xếp của tỉnh. Đoàn công tác cũng đề nghị các địa phương bổ sung cụ thể lộ trình sắp xếp, giải quyết cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, trụ sở dôi dư sau sắp xếp ĐVHC theo từng năm theo quy định. Đối với các khó khăn, vướng mắc thuộc thẩm quyền Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đề nghị địa phương tổng hợp, báo cáo các cơ quan xem xét, quyết định theo thẩm quyền.
Bà Nguyễn Thị Hạnh, Vụ trưởng Vụ Pháp luật Hình sự hành chính phát biểu
Thay mặt các địa phương, đồng chí Phan Trọng Tấn, Phó chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ cho rằng việc sắp xếp ĐVHC là chủ trương đúng đắn của Đảng, Chính phủ. Tuy nhiên, để việc sắp xếp ĐVHC được hiệu quả, khả thi, có thể triển khai sau khi được phê duyệt, bên cạnh sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương, sự quyết tâm của các sở, ban, ngành thì cần xét đến yếu tố đặc thù về lịch sử, địa lý, hành chính, an ninh - quốc phòng, kinh tế - xã hội của địa phương, ý kiến và tâm tư, nguyện vọng từ cơ sở. Việc sắp xếp ĐVHC cần thận trọng, có lộ trình, giai đoạn cụ thể và phương án xử lý phù hợp. Vấn đề nữa tài sản trụ sở xã, trường học, trạm y tế, nhà văn hóa… là tài sản công, theo ông Tấn, thực tế không giải quyết được ngay, nóng vội sẽ dẫn đến lãng phí. Trên cơ sở trao đổi tại buổi làm việc, các địa phương sẽ tiếp tục rà soát, nghiên cứu và hoàn thiện Đề án tổng thể, bổ sung các căn cứ, giải trình làm rõ đề xuất các phương án của địa phương.
Theo ông Vũ Chí Giang, Phó Chủ tịch UBND, Vĩnh Phúc là một trong những tỉnh chủ động triển khai công tác sắp xếp ĐVHC theo tinh thần Nghị quyết số 35/2023/UBTVQH15 và chủ trương của Trung ương. Với mong muốn hướng tới xây dựng tỉnh Vĩnh Phúc là đô thị loại 1 và cả tỉnh đều là đô thị nên công tác quy hoạch và sắp xếp ĐVHC đều dược quan tâm, đạt được kết quả đáng ghi nhận và nhận được sự đồng thuận cao của người dân. Đối với các khó khăn, vướng mắc trong công tác bố trí cán bộ, công chức, viên chức sau sắp xếp, tỉnh đã kịp thời có phương án bố trí chế độ, chính sách linh hoạt để giải quyết cho các trường hợp này.
Đảm bảo sự đồng thuận của người dân
Phát biểu kết luận, Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh - Trưởng đoàn công tác liên ngành đánh giá cao sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Lãnh đạo UBND các tỉnh đối với các yêu cầu, nhiệm vụ về thực hiện sắp xếp ĐVHC trên địa bàn tỉnh. Các tỉnh đã kịp thời ban hành Kế hoạch, thành lập tổ công tác, ban chỉ đạo và tổ chức thực hiện nghiêm túc nhiệm vụ được giao. Về cơ bản, các địa phương đã tổ chức triển khai thực hiện nghiêm túc Nghị quyết số 35/2023/UBTVQH15 ngày 12/7/2023 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2030 và các hướng dẫn của Bộ Nội vụ. Đối với các vướng mắc, khó khăn của các địa phương đã nêu tại buổi làm việc, thành viên Đoàn công tác đã có hướng dẫn, giải đáp cụ thể để kịp thời tháo gỡ cho địa phương. Một số đề xuất thuộc thẩm quyền của Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ được Đoàn công tác tổng hợp, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.
Để thực hiện tốt hơn công tác này trong thời gian tới, Thứ trưởng đề nghị các tỉnh bám sát yêu cầu của Nghị quyết số 35/2023/UBTVQH15 trong việc thực hiện sắp xếp ĐVHC trong thời gian tới, bổ sung, hoàn thiện Đề án sắp xếp ĐVHC theo đúng quy trình tự, thủ tục quy định; thực hiện đúng nguyên tắc sắp xếp ĐVHC, đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp phải đạt tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và quy mô dân số theo tiêu chuẩn của đơn vị hành chính và phân loại đơn vị hành chính; việc đặt tên, đổi tên đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp thực hiện theo quy định của pháp luật, bảo đảm đoàn kết dân tộc, phù hợp với các yếu tố lịch sử, truyền thống, văn hóa của địa phương và tôn trọng ý kiến của đa số cử tri; thực hiện sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy của cơ quan, tổ chức sau sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã theo đúng quy định; có chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã phù hợp, đúng quy định.
Về trình tự, thủ tục xây dựng các hồ sơ Đề án, Thứ trưởng lưu ý UBND tỉnh có thể tiến hành đồng thời việc hoàn thiện các điều kiện, tiêu chuẩn (trong đó có trình tự, thủ tục liên quan đến quy hoạch và phân loại, rà soát đánh giá chất lượng đô thị) với việc xây dựng các Đề án sắp xếp, thành lập, điều chỉnh địa giới ĐVHC nhưng khi trình Chính phủ các Đề án này thì cần bảo đảm đã thực hiện đầy đủ các trình tự, thủ tục (lấy ý kiến nhân dân, lấy ý kiến Hội đồng nhân dân các cấp…).
Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh phát biểu kết luận buổi làm việc
Về sắp xếp tổ chức bộ máy, giải quyết chế độ, chính sách đối với đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động dôi dư do sắp xếp ĐVHC và giải quyết trụ sở, tài sản công dôi dư, Thứ trưởng đề nghị UBND tỉnh căn cứ khả năng cân đối ngân sách của địa phương, trình HĐND cùng cấp ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động dôi dư do sắp xếp theo quy định; làm tốt công tác tuyên truyền tới nhân dân, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trên địa bàn, nhất là đối tượng chịu sự tác động để bảo đảm sự đồng thuận của người dân và hệ thống chính trị ở địa phương trong quá trình thực hiện sắp xếp ĐVHC; gắn việc sắp xếp ĐVHC với công tác sắp xếp tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, hiện đại, hiệu lực, hiệu quả và thực hiện tinh giản biên chế theo quy định.
Cần dự kiến phương án giải quyết trụ sở, tài sản công dôi dư sau sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2025 kèm theo Đề án trình Chính phủ, trong đó báo cáo rõ hiện trạng và lộ trình giải quyết; UBND tỉnh chủ động cân đối, bố trí nguồn ngân sách để đầu tư sửa chữa, cải tạo, nâng cấp các trụ sở làm việc được tiếp tục sử dụng phục vụ hoạt động của ĐVHC hình thành sau sắp xếp phù hợp với quy hoạch và điều kiện thực tế của địa phương; có phương án xử lý, sử dụng con dấu của các cơ quan nhà nước, xây dựng phương án vể sắp xếp công việc đối với lực lượng bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở sau khi thực hiện sắp xếp ĐVHC.
Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm tạo sự đồng thuận của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và nhân dân trong việc thực hiện sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã trên địa bàn.
Kịp thời ban hành và tham mưu ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện tại địa phương, quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong việc thực hiện sắp xếp ĐVHC cấp xã giai đoạn 2023 - 2025.
Rà soát, điều chỉnh, bổ sung các quy hoạch của địa phương (bao gồm: Quy hoạch tỉnh, quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn và các quy hoạch khác có liên quan) bảo đảm phù hợp, thống nhất với phương án tổng thể sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2025 và có tính đến việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã của tỉnh giai đoạn 2026 - 2030 để ban hành theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định
Trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện việc sắp xếp ĐVHC theo yêu cầu tại Nghị quyết số 35/2023/UBTVQH15, Thứ trưởng đề nghị các địa phương phối hợp chặt chẽ với Bộ Nội vụ, Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính và các Bộ, ngành có liên quan để được hướng dẫn kịp thời về phương án sắp xếp ĐVHC đô thị, công tác quy hoạch đô thị, sắp xếp lại, xử lý tài sản công…, bảo đảm việc thực hiện sắp xếp ĐVHC hiệu quả, phù hợp, đúng quy định./.
Hiên Lê