Trang Chủ
Toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế quốc tế và tự do hóa thương mại đang là xu thế chung của thế giới. Phù hợp với xu thế đó, Việt Nam tham gia tích cực vào quá trình hợp tác quốc tế và khu vực trên nhiều lĩnh vực. Quá trình đổi mới và hội nhập kinh tế quốc tế, đòi hỏi công tác tư pháp phải đi trước một bước. Công tác tư pháp trong thời gian qua đã góp phần xây dựng hành lang pháp lý lành mạnh, minh bạch, gỡ bỏ rào cản, hoàn thiện thể chế để giải phóng các nguồn lực phát triển đất nước, cải thiện môi trường kinh doanh, tạo điều kiện tối đa cho người dân, doanh nghiệp, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Năm 2016, Ngành Tư pháp đã thực hiện tốt vai trò của mình, chủ động triển khai có hiệu quả những nhiệm vụ được giao, đạt được kết quả tích cực, được Thủ tướng Chính phủ đánh giá cao.
Nhìn lại năm 2016, ngay từ đầu năm, Bộ Tư pháp đã ban hành Chương trình hành động của Ngành Tư pháp trong đó tập trung chỉ đạo 10 nhóm nhiệm vụ lớn và đã đạt được nhiều kết quả, góp phần quan trọng vào các thành tựu chung về kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh và đối ngoại của đất nước. Công tác xây dựng, thẩm định, kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật được xác định là trọng tâm hàng đầu của Bộ, Ngành Tư pháp. Việc xây dựng, hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật tiếp tục được chú trọng đầu tư nguồn lực, với nhiều quy định bảo đảm tốt hơn các quyền con người, quyền công dân, phục vụ tốt hơn yêu cầu của người dân, doanh nghiệp; giảm mạnh tình trạng “nợ đọng” văn bản thuộc thẩm quyền ban hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Bộ Tư pháp đã tham mưu, giúp Chính phủ xây dựng, trình Quốc hội thông qua 02 dự án luật và cho ý kiến vào 03 dự án luật khác. Công tác thẩm định văn bản quy phạm pháp luật được Bộ, Ngành chú trọng, toàn Ngành Tư pháp đã tổ chức thẩm định 11.885 dự thảo văn bản quy phạm pháp luật (tăng 24,7% so với năm 2015), trong đó có 5.298 dự thảo văn bản quy phạm pháp luật do các Sở Tư pháp và 5.417 dự thảo do các Phòng Tư pháp thẩm định; tổ chức pháp chế các bộ, cơ quan ngang bộ đã thẩm định 880 văn bản. Bộ Tư pháp đã thẩm định 291 dự thảo văn bản quy phạm pháp luật và 92 điều ước quốc tế, đặc biệt là Bộ đã đẩy nhanh tiến độ và hoàn thành thẩm định đối với 50/50 nghị định về điều kiện đầu tư kinh doanh theo Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp, với việc đề nghị cắt giảm nhiều thủ tục, giấy phép, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Việc góp ý văn bản quy phạm pháp luật được toàn ngành quan tâm thực hiện, ngày càng đi sâu vào chất lượng, đảm bảo tính khả thi của văn bản.
Bên cạnh đó, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nhất là các văn bản liên quan đến bầu cử đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp được toàn ngành tập trung đẩy mạnh; công tác hòa giải ở cơ sở tạo được điểm nhấn quan trọng qua việc tổ chức thành công cuộc thi Hòa giải viên giỏi lần thứ III. Thi hành án dân sự đạt kết quả cao, vượt chỉ tiêu cả về việc và về tiền; tổ chức thành công các hoạt động kỷ niệm 70 năm Ngày Truyền thống Thi hành án dân sự. Công tác hành chính tư pháp, nhất là áp dụng thí điểm phần mềm đăng ký khai sinh và cấp số định danh cá nhân, gắn với triển khai Luật Hộ tịch bước đầu đạt hiệu quả, kịp thời phục vụ nhân dân. Việc tham gia ý kiến pháp lý đối với các vụ việc, các sự kiện liên quan đến môi trường, đầu tư quốc tế... được thực hiện kịp thời, có chất lượng; hợp tác quốc tế về tư pháp và pháp luật phục vụ tốt việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Bộ, Ngành. Công tác đào tạo, bồi dưỡng, nghiên cứu khoa học tiếp tục đạt nhiều kết quả quan trọng.
Bên cạnh những kết quả đạt được, Bộ Tư pháp đã thẳng thắn nhìn nhận công tác tư pháp vẫn còn những tồn tại, hạn chế như: Còn lúng túng trong triển khai Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 và Nghị định số 34/2016/NĐ-CP ngày 14/5/2016 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, chất lượng một số văn bản quy phạm pháp luật chưa cao, còn có sai sót; nợ đọng văn bản quy định chi tiết thi hành luật, pháp lệnh còn nhiều đặc biệt là thông tư; quản lý xử lý vi phạm hành chính, theo dõi thi hành pháp luật còn nhiều khó khăn, một số quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính và các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật còn chưa phù hợp với thực tiễn, tính khả thi chưa cao, trùng lặp, chồng chéo, chưa xây dựng được cơ sở dữ liệu về xử lý vi phạm pháp luật; phổ biến, giáo dục pháp luật chưa thực sự gắn với trọng tâm về phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Trong công tác thi hành án dân sự, số việc và tiền có điều kiện chưa thi hành xong chuyển kỳ sau còn nhiều, vi phạm pháp luật trong công tác thi hành án dân sự có chiều hướng gia tăng; còn lúng túng trong việc giải quyết hộ tịch có yếu tố nước ngoài khi thực hiện phân cấp theo quy định mới của Luật Hộ tịch; việc thành lập Hội Công chứng viên tại một số địa phương còn chậm so với yêu cầu; việc chuyển đổi mô hình tổ chức hoạt động của các tổ chức hành nghề công chứng còn lúng túng, tiêu chí xét duyệt hồ sơ thành lập Văn phòng công chứng do một số địa phương ban hành chưa phù hợp với quy định; việc triển khai Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý ở một số địa phương còn gặp khó khăn; công tác pháp chế ở nhiều địa phương còn yếu; hiệu quả ứng dụng công nghệ thông tin trong một số lĩnh vực của Bộ, Ngành chưa cao.
Năm 2017 là năm thứ hai triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng, thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 05 năm 2016 - 2020, với nhiều cơ hội và cả những khó khăn, thách thức đối với công tác tư pháp. Trước những cơ hội và thách thức mới, toàn Ngành Tư pháp xác định rõ phương hướng, nhiệm vụ và các giải pháp để triển khai đồng bộ các mặt công tác thuộc chức năng, nhiệm vụ của mình. Ngành Tư pháp đã xác định rõ 09 nhiệm vụ trọng tâm cần tập trung nguồn lực để thực hiện trong năm 2017 đồng thời đã đề ra những giải pháp chủ yếu để thực hiện tốt các nhiệm vụ đó như: (i) Xây dựng các chương trình, kế hoạch công tác cụ thể, có tính khả thi cao, bám sát các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, địa phương. Chỉ đạo quyết liệt việc triển khai thực hiện các kế hoạch công tác ngay từ đầu năm. (ii) Tăng cường công tác phối hợp giữa Bộ với các cơ quan và cấp ủy, chính quyền các cấp trong chỉ đạo, điều hành công tác tư pháp từ trung ương đến địa phương; kịp thời phát hiện, xử lý hoặc báo cáo, xin ý kiến chỉ đạo của cấp trên để có giải pháp tháo gỡ những khó khăn, bất cập trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. (iii) Tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong các cơ quan hành chính nhà nước các cấp; đổi mới lề lối làm việc; nâng cao hiệu quả các cuộc họp, tiếp tục giảm số lượng cuộc họp; khắc phục kịp thời những hạn chế, bất cập, xử lý nghiêm túc các biểu hiện tiêu cực, gây phiền hà, sách nhiễu trong khi giải quyết yêu cầu của người dân nhất là trong các lĩnh vực thi hành án dân sự, hộ tịch, lý lịch tư pháp tại địa phương. (iv) Chú trọng đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, công chức, viên chức, nhất là đối với đội ngũ cán bộ tư pháp ở cơ sở. (v) Phát huy hiệu quả các công cụ quản lý kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm và công tác thi đua - khen thưởng, bảo đảm linh hoạt, kịp thời.
Công tác tư pháp là nhiệm vụ quan trọng vì liên quan trực tiếp đến các quyền, lợi ích hợp pháp của người dân. Tại Hội nghị triển khai công tác tư pháp năm 2017, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã đánh giá cao những kết quả Ngành Tư pháp đạt được trong năm 2016. Thủ tướng cho rằng, công tác tư pháp trong thời gian qua đã có nhiều đổi mới, tập trung nhiều hơn đến việc xây dựng thể chế, đây là nhiệm vụ quan trọng nhất của việc xây dựng Chính phủ kiến tạo, phát triển. Bộ, Ngành Tư pháp đã nỗ lực, tập trung cao cho công tác xây dựng, thẩm định văn bản quy phạm pháp luật, góp phần xây dựng hệ thống pháp luật ngày càng minh bạch, bình đẳng, bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, tạo điều kiện thúc đẩy môi trường đầu tư kinh doanh của đất nước. Thủ tướng cho biết, lần đầu tiên Chính phủ không còn nợ nghị định, văn bản hướng dẫn đối với những luật, pháp lệnh đã có hiệu lực. Trong kết quả đó, có vai trò rất lớn của Bộ Tư pháp. Việc phản ứng chính sách, pháp luật đã được Bộ Tư pháp thực hiện nghiêm túc, hiệu quả, kịp thời. Những quy định trái pháp luật, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân đã bị Bộ Tư pháp “tuýt còi” tương đối kịp thời, được xã hội và người dân hoan nghênh.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, Thủ tướng cũng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại hạn chế của Bộ, Ngành Tư pháp như: Công tác xây dựng pháp luật có nhiều tiến bộ nhưng chất lượng văn bản thiếu tính ổn định, pháp luật thay đổi liên tục gây khó khăn cho người dân, doanh nghiệp; việc lập chương trình xây dựng pháp luật có hiệu quả chưa cao, còn tình trạng thường xuyên xin lùi, xin rút; khi đề xuất xây dựng luật chưa xác định được nội hàm văn bản, gây khó khăn cho công tác soạn thảo; tình trạng thực thi pháp luật chưa nghiêm; thủ tục hành chính rườm rà phức tạp, cản trở sự phát triển; công tác thi hành án có nhiều tiến bộ nhưng dư luận về tiêu cực, nhũng nhiễu vẫn còn; phong cách, kiến thức, trách nhiệm của một số cán bộ Ngành Tư pháp vẫn còn non kém; công tác thẩm định ở một số ngành, địa phương vẫn còn yếu kém, sai sót vẫn còn nhiều.
Về phương hướng, nhiệm vụ trong năm 2017, Thủ tướng nhấn mạnh, phải nhận thức được đất nước đang chuyển sang giai đoạn mới, khoa học công nghệ phát triển rất nhanh; phải tổ chức thực hiện tốt theo tinh thần Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng đề ra: Đẩy mạnh việc hoàn thiện pháp luật gắn với tổ chức thi hành pháp luật, bảo đảm pháp luật vừa là công cụ để Nhà nước quản lý xã hội, vừa là công cụ để nhân dân làm chủ, kiểm tra, giám sát quyền lực nhà nước. Thủ tướng chỉ đạo phải quyết tâm chuyển hướng mạnh mẽ từ Chính phủ mệnh lệnh hành chính sang Chính phủ kiến tạo, phát triển phục vụ người dân, doanh nghiệp. Do đó, chính sách, pháp luật phải chủ động, chuyển hướng kịp thời với mọi sự thay đổi, phát triển của xã hội; phải chú trọng việc xây dựng thể chế, thể chế tốt sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của đất nước, thể chế không tốt sẽ kìm hãm sự phát triển, vì vậy, cần có tư duy mới trong việc xây dựng thể chế. Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh vai trò của Bộ, Ngành Tư pháp trong việc xây dựng thể chế và yêu cầu làm tốt hơn nữa chương trình xây dựng pháp luật, khắc phục tình trạng “nay rút, mai lùi”. Khi xây dựng pháp luật phải quan tâm đến tính ổn định, pháp luật phải có tính dự phòng. Đặc biệt, Thủ tướng chỉ đạo Bộ, Ngành Tư pháp phải làm tốt công tác thẩm định văn bản quy phạm pháp luật, chống lợi ích nhóm trong xây dựng thể chế, không được “cài cắm” vào chính sách những quy định mang lại lợi ích riêng; phải kiểm soát quyền lực khi trao quyền cho cá nhân, tổ chức thực hiện pháp luật; rà soát lại những hạn chế, khó khăn qua thực tế thi hành, chủ động báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Ngành Tư pháp cần làm tốt hơn nữa nhiệm vụ theo dõi, thi hành pháp luật, tham mưu cho Chính phủ, chính quyền các cấp để khắc phục tình trạng “nhờn luật” trong chính bộ máy nhà nước và trong toàn xã hội; chủ động tham mưu về các vấn đề pháp lý đặt ra trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội cũng như trong chỉ đạo, điều hành hàng ngày. Bộ Tư pháp cần tiến hành cải cách thủ tục hành chính mạnh mẽ, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, kết nối mạng dữ liệu trên phạm vi cả nước, bảo đảm công khai, minh bạch, kiên quyết chống nhũng nhiễu, tiêu cực; quản lý, điều hành mạnh mẽ hơn về công tác thi hành án dân sự; tăng cường kỷ luật kỷ cương trong đội ngũ chấp hành viên.
Bên cạnh đó, Thủ tướng yêu cầu phải tái cơ cấu nội bộ Ngành Tư pháp, thực hiện đúng Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII). Các Bộ, ngành, địa phương phải quan tâm kiện toàn tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc cấp tỉnh trong tổng biên chế được giao, trong đó có Ngành Tư pháp, để bảo đảm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Thủ tướng cũng bày tỏ trăn trở với thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức Ngành Tư pháp khi mà Chính phủ đặt ra yêu cầu, nhiệm vụ nặng nề nhưng lại chưa lo được đời sống tốt hơn cho cán bộ, công chức.
Phát biểu đáp từ Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long khẳng định sẽ nghiêm túc tiếp thu những chỉ đạo sâu sắc của Thủ tướng tại Hội nghị và hứa sẽ quán triệt đầy đủ tới cán bộ toàn ngành. Những chỉ đạo của Thủ tướng là nguồn cổ vũ động viên đối với Bộ, Ngành, đồng thời là định hướng công tác của Bộ, Ngành trong năm 2017.
Điểm lại một số kết quả nổi bật và những tồn tại, hạn chế của công tác tư pháp trong năm 2016, xác định năm 2017 là năm then chốt của nhiệm kỳ mới và là năm đầu tiên triển khai các nghị quyết và chủ trương lớn của Quốc hội, Bộ trưởng yêu cầu trong năm 2017, Bộ, Ngành Tư pháp bám sát các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và các nhiệm vụ trọng tâm mà Bộ, Ngành đã đề ra, xóa bỏ rào cản, khắc phục những tồn tại, hạn chế về thể chế để thể chế trở thành động lực phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh, kịp thời xử lý những vấn đề phát sinh trong đời sống xã hội. Bộ trưởng yêu cầu phải tăng cường theo dõi thi hành pháp luật, xử lý các vấn đề pháp lý phát sinh trong bối cảnh hội nhập quốc tế; cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính mà trước hết là thủ tục hành chính trong lĩnh vực của Bộ, Ngành; chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ.
Để thực hiện thắng lợi công tác năm 2017, Bộ trưởng đề nghị các đơn vị thuộc Bộ, lãnh đạo tổ chức pháp chế, Sở Tư pháp sớm ban hành Kế hoạch công tác năm 2017 và chỉ đạo quyết liệt để thực hiện nhiệm vụ ngay từ đầu năm. Bộ trưởng cho rằng, những kết quả mà Bộ, Ngành đã đạt được chỉ là bước khởi đầu trong nhiệm kỳ mới của Chính phủ và vẫn còn chưa đáp ứng được với kỳ vọng của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, Bộ trưởng mong sẽ tiếp tục nhận được sự quan tâm chỉ đạo của Thủ tướng đối với công tác tư pháp và mong các bộ, ngành tiếp tục phối hợp chặt chẽ để Bộ, Ngành Tư pháp thực hiện thắng lợi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước, Chính phủ giao.
Ảnh: Sưu tầm
