Trang Chủ
1. Vị trí, chức năng, nhiệm vụ của Dân quân tự vệ
Chỉ thị số 16-CT/TW ngày 05/10/2002 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng Dân quân tự vệ và lực lượng Dự bị động viên trong hình mới (Chỉ thị số 16-CT/TW) đã chỉ rõ “lực lượng Dân quân tự vệ và lực lượng Dự bị động viên là bộ phận trong lực lượng vũ trang của Đảng. Xây dựng lực lượng Dân quân tự vệ và lực lượng Dự bị động viên là nội dung quan trọng trong đường lối quân sự của Đảng, là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, của cả hệ thống chính trị”. Theo đó, để tiếp tục nâng cao chất lượng tổng hợp của Dân quân tự vệ và quân nhân dự bị đáp ứng yêu cầu về nhiệm vụ quốc phòng, an ninh trong tình hình mới, góp phần nâng cao hiệu quả của hệ thống chính trị ở cơ sở xã, phường, thị trấn theo tinh thần Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 (khóa IX), Ban Bí thư yêu cầu cấp ủy, chính quyền các cấp, các ngành thực hiện tốt một số nội dung chính như: tăng cường sự lãnh đạo tập trung thống nhất của cấp ủy đảng địa phương, cơ quan, đơn vị đối với lực lượng Dân quân tự vệ và lực lượng Dự bị động viên; xây dựng lực lượng Dân quân tự vệ vững mạnh trước hết về chính trị, được tổ chức chặt chẽ; kiện toàn Ban chỉ huy quân sự xã, phường, thị trấn, cơ sở tự vệ đủ về số lượng, cán bộ có phẩm chất đạo đức và chuyên môn giỏi…
Để tiếp tục thực hiện tốt Chỉ thị số 16-CT/TW, tại Kết luận số 41-KL/TW ngày 31/3/2009 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 16-CT/TW, Ban Bí thư yêu cầu các cấp ủy, tổ chức đảng cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện một số nội dung sau: tăng cường tuyên truyền, giáo dục làm cho cán bộ, đảng viên và Nhân dân nhận thức sâu sắc hơn nữa về vị trí, vai trò của lực lượng Dân quân tự vệ, lực lượng Dự bị động viên trong tình hình mới; nâng cao chất lượng tổng hợp của lực lượng Dân tự vệ và lực lượng Dự bị động viên; làm tốt công tác bồi dưỡng, phát triển đảng viên trong lực lượng Dân quân tự vệ; Ủy ban nhân dân các cấp tiếp tục xây dựng hoàn chỉnh đề án và tổ chức xây dựng lực lượng Dân quân tự vệ theo hướng tổ chức lực lượng hợp lý, chất lượng tốt, lấy xây dựng về chất lượng chính trị là chính, tổ chức biên chế tinh gọn, chặt chẽ…
Về vị trí, chức năng, nhiệm vụ của Dân quân tự vệ, được quy định từ Pháp lệnh về Dân quân tự vệ năm 1996, Pháp lệnh về Dân quân tự vệ năm 2004, Luật Dân quân tự vệ năm 2009 và đến nay là Luật Dân quân tự vệ năm 2019. Cụ thể, theo Luật Dân quân tự vệ năm 2019, Dân quân tự vệ có vị trí, chức năng là thành phần của lực lượng vũ trang nhân dân; là lực lượng bảo vệ Đảng, chính quyền, tính mạng, tài sản của Nhân dân, tài sản của cơ quan, tổ chức ở địa phương, cơ sở; làm nòng cốt cùng toàn dân đánh giặc ở địa phương, cơ sở khi có chiến tranh. Nhiệm vụ của Dân quân tự vệ gồm: (i) sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu và phục vụ chiến đấu bảo vệ địa phương, cơ sở, cơ quan, tổ chức; (ii) phối hợp với các đơn vị Quân đội nhân dân, Công an nhân dân và lực lượng khác trên địa bàn bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia, hải đảo, vùng biển, vùng trời Việt Nam; tham gia xây dựng nền quốc phòng toàn dân, khu vực phòng thủ, bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật theo quy định của pháp luật; (iii) thực hiện nhiệm vụ huấn luyện quân sự, giáo dục chính trị, pháp luật, hội thi, hội thao, diễn tập; (iv) tham gia thực hiện các biện pháp về chiến tranh thông tin, chiến tranh không gian mạng theo quy định của pháp luật, quyết định của cấp có thẩm quyền; (v) phòng, chống, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố, thiên tai, dịch bệnh, cháy, nổ; tìm kiếm, cứu nạn, cứu hộ; bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường và nhiệm vụ phòng thủ dân sự khác theo quy định của pháp luật; (vi) tuyên truyền, vận động Nhân dân thực hiện đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về quốc phòng, an ninh; tham gia xây dựng địa phương, cơ sở vững mạnh toàn diện, thực hiện chính sách xã hội; (vii) thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật.
2. Thành tích xuất sắc của Dân quân tự vệ trong kháng chiến và trong công cuộc xây dựng, phát triển đất nước
Từ khi ra đời, lực lượng Dân quân tự vệ đã gắn liền với sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từ năm 1935 đến năm 1945, các đội tự vệ ở cả nông thôn và thành thị ra đời, làm nòng cốt cho quần chúng thực hiện khởi nghĩa vũ trang, tiến hành chiến tranh du kích, xây dựng và mở rộng các căn cứ địa cách mạng. Tháng 8/1945, Dân quân tự vệ đã cùng toàn dân thực hiện thắng lợi cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Sau ngày 02/9/1945, Dân quân tự vệ - một trong ba thứ quân của lực lượng vũ trang nhân dân - được tổ chức rộng khắp trên cả nước, thực sự là công cụ bảo vệ chính quyền cách mạng non trẻ, bảo vệ thành quả cách mạng.
Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, Dân quân tự vệ đã từng bước được thống nhất về tổ chức, do các xã đội, huyện đội, tỉnh đội chỉ đạo, chỉ huy và đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của cấp ủy đảng các cấp. Mặc dù chỉ được trang bị các loại vũ khí thô sơ, tự tạo, phải đương đầu với quân đội viễn chinh được trang bị hiện đại, nhưng lực lượng Dân quân tự vệ đã cùng Nhân dân xây dựng làng xã chiến đấu, kiên cường bám đất, bám dân, tiêu hao quân địch, phá tề, trừ gian; tích cực phối hợp với bộ đội chống địch càn quét, bao vây. Bằng nhiều cách đánh mưu trí, linh hoạt và sáng tạo, Dân quân tự vệ đã bức hàng, bức rút nhiều đồn bốt địch, mở rộng các khu căn cứ du kích; thực hiện kiềm chế, căng kéo lực lượng, buộc địch phải phân tán đối phó, tạo điều kiện và góp phần cùng bộ đội chủ lực tiến hành nhiều chiến dịch lớn, giành thắng lợi quyết định trong chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Dân quân tự vệ miền Bắc đã phát triển rộng khắp đến từng thôn, xã, công, nông trường, nhà máy, xí nghiệp; được trang bị nhiều loại vũ khí tương đối hiện đại, hình thành mạng lưới bắn máy bay tầm thấp của địch, bắn rơi nhiều máy bay, bắt sống nhiều phi công Mỹ, tiêu diệt hàng chục toán biệt kích, bắn chìm và bắn cháy nhiều tàu chiến địch. Lực lượng Dân quân tự vệ đã làm tốt công tác phòng không nhân dân ở cơ sở, xây dựng nhiều công trình phòng tránh, khắc phục hậu quả đánh phá của địch, tiến hành rà phá bom mìn, thủy lôi, chống phong tỏa bằng đường biển,... Đã có hàng chục triệu lượt người được huy động tham gia bảo đảm giao thông, phục vụ chiến đấu, phòng tránh sơ tán, khắc phục hậu quả chiến tranh, chi viện sức người, sức của có hiệu quả cho chiến trường miền Nam.
Dân quân, du kích ở miền Nam đã anh dũng đánh địch bằng mọi thứ vũ khí, vận dụng nhiều hình thức tác chiến phong phú, sáng tạo trên khắp ba vùng chiến lược; kết hợp chặt chẽ đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang, thực hiện bám trụ kiên cường, tạo thế xen kẽ, cài răng lược với địch, buộc địch phải phân tán lực lượng để đối phó. Trong cuộc Tổng tiến công mùa Xuân năm 1975, dân quân, du kích cùng bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và toàn dân miền Nam tiến công và nổi dậy đồng loạt, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
Sau đại thắng mùa Xuân năm 1975, lực lượng Dân quân tự vệ đã được huy động tham gia xây dựng tuyến phòng thủ biên giới; trực tiếp chiến đấu, phối hợp và phục vụ bộ đội chiến đấu trong cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc ở biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc. Nhiều đơn vị Dân quân tự vệ đã đạt được thành tích xuất sắc, tiêu diệt nhiều sinh lực địch, bảo vệ Nhân dân tại các làng xã, công, nông trường, xí nghiệp; phối hợp với Quân đội nhân dân kiên cường chiến đấu, đánh bại cuộc tiến công của địch, góp phần quan trọng vào thắng lợi của các cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc.
Thực hiện chủ trương, đường lối xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân bảo vệ Tổ quốc, Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng Tham mưu đã kịp thời ban hành các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo về công tác quốc phòng, quân sự nói chung, công tác Dân quân tự vệ nói riêng ngày càng đồng bộ, thống nhất, phù hợp với sự biến đổi, phát triển của thực tiễn. Lực lượng Dân quân tự vệ được chăm lo xây dựng ngày càng “vững mạnh, rộng khắp” với cơ cấu thành phần hợp lý; tổ chức biên chế chặt chẽ, chất lượng chính trị cao, sẵn sàng chiến đấu tốt, hoạt động có hiệu quả.
Lực lượng Dân quân tự vệ tham gia hoạt động phối hợp chặt chẽ với Bộ đội Biên phòng, Công an và các lực lượng khác bảo vệ vững chắc chủ quyền an ninh, biên giới quốc gia; chủ động ngăn chặn, làm thất bại mọi âm mưu “diễn biến hòa bình”, “bạo loạn lật đổ” của các thế lực thù địch đối với cách mạng Việt Nam. Cùng Bộ đội Biên phòng, Hải quân xua đuổi các tàu, thuyền nước ngoài xâm nhập chủ quyền và quyền chủ quyền vùng biển Việt Nam; tuần tra canh gác bảo vệ an toàn các mục tiêu, bảo đảm an ninh, trật tự các ngày lễ tết và các ngày diễn ra các sự kiện chính trị quan trọng của đất nước và địa phương. Đồng thời, Dân quân tự vệ là lực lượng nòng cốt trong phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, tìm kiếm, cứu nạn, bảo vệ và phòng, chống cháy rừng. Đặc biệt, trong phòng, chống dịch Covid-19, Dân quân tự vệ đã tham gia phối hợp hoạt động với các lực lượng trong tuần tra đường mòn, lối mở ngăn chặn người nhập cảnh trái phép vào Việt Nam, trực tại nhiều chốt kiểm dịch.
Trải qua 90 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Dân quân tự vệ luôn đoàn kết thống nhất, trung thành với Tổ quốc, với Nhân dân, với sự nghiệp cách mạng của Đảng; chiến đấu kiên cường, mưu trí, dũng cảm; lao động, học tập, công tác hiệu quả, sáng tạo, lập nhiều chiến công to lớn. Lực lượng Dân quân tự vệ đã được Đảng, Nhà nước trao tặng Huân chương Sao Vàng năm 2015, nhiều tổ chức, cá nhân được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân” và những phần thưởng cao quý khác.
Uyên Nhi tổng hợp
(Ảnh: Internet)
Bài viết sử dụng nguồn:
1. Cổng thông tin điện tử Bộ Quốc phòng, Lịch sử hình thành và phát triển của Dân quân tự vệ:
https://mod.gov.vn/home/intro/detail?1dmy¤t=true&urile=wcm%3Apath%3A/mod/sa-mod-site/sa-qdndvn/sa-qdndvn-dqtv/sa-qdndvn-dqtv-gt/lich-su-hinh-thanh-va-phat-trien-cua-dan-quan-tu-ve.
2. Trang Thông tin điện tử xã Cẩm Tú, huyện Cẩm Thủy, tỉnh Thanh Hóa:
https://camtu.camthuy.thanhhoa.gov.vn/web/trang-chu/tt-pho-bien-phap-luat/lich-su-truyen-thong-89-nam-dan-quan-tu-ve-viet-nam-28-3-1935-28-3-2024.html.
