Trang Chủ
Toàn cảnh Tọa đàm
Tham dự Tọa đàm có GS.TS. Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Dân chủ và Pháp luật, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội; GS.TS. Lê Hồng Hạnh, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam, Tổng Biên tập Tạp chí Pháp luật và Phát triển; GS.TS. Phan Trung Lý, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban pháp luật của Quốc hội; GS.TS. Hoàng Thị Kim Quế, Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội; TS. Nhị Lê, nguyên Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản; đồng chí Phạm Tuấn Khải, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ; TS. Đinh Văn Minh, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ; PGS.TS. Vũ Văn Phúc, Phó Chủ tịch Hội đồng khoa học các cơ quan Đảng Trung ương… cùng nhiều chuyên gia, nhà khoa học, đại diện các bộ, ban, ngành Trung ương và địa phương.
Phát biểu khai mạc Tọa đàm, đồng chí Nguyễn Thanh Tịnh, Thứ trưởng Bộ Tư pháp cho biết, thời gian vừa qua, Lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã có nhiều bài viết, bài phát biểu quan trọng về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và công tác xây dựng pháp luật. Đặc biệt, tại Phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, Tổng Bí thư đã nêu rõ: “luật chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc, không cần quá dài. Những vấn đề thực tiễn biến động thường xuyên thì giao cho Chính phủ, địa phương quy định để đảm bảo linh hoạt trong điều hành. Tuyệt đối không hành chính hóa hoạt động của Quốc hội, luật hóa các quy định của nghị định và thông tư. Đổi mới quy trình xây dựng tổ chức thực hiện pháp luật, bám sát thực tiễn, đứng trên mảnh đất thực tiễn Việt Nam để xây dựng các quy định pháp luật phù hợp, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, không nóng vội nhưng không cầu toàn để mất thời cơ; lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, chủ thể”. Trong bối cảnh đó, chúng ta cần tiếp tục nghiên cứu, đề xuất các cách làm mới trong xây dựng và hoàn thiện pháp luật nhằm thực hiện thành công các mục tiêu của Đại hội Đảng, mục tiêu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong “kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình” của dân tộc.
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh phát biểu khai mạc Tọa đàm
Xây dựng và hoàn thiện thể chế là một trong ba đột phá chiến lược theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới cũng đưa ra một trong những nhiệm vụ, giải pháp là “tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật và cơ chế tổ chức thực hiện pháp luật nghiêm minh, hiệu quả, bảo đảm yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững”. Thời gian qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, công tác xây dựng pháp luật và hoàn thiện thể chế đạt nhiều kết quả quan trọng. Hệ thống pháp luật nước ta ngày càng hoàn thiện, tập trung thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, góp phần giải quyết các vấn đề phát sinh, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc kìm hãm sự phát triển, tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư, sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, công tác xây dựng pháp luật cũng còn một số tồn tại, hạn chế.
Tại Tọa đàm, các đại biểu đã chia sẻ, nhận diện những thuận lợi, khó khăn, vướng mắc trong công tác xây dựng pháp luật, đặc biệt là vai trò của đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn phát triển của đất nước trong giai đoạn mới. Theo TS. Nhị Lê, nguyên Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, đổi mới tư duy xây dựng pháp luật trong kỷ nguyên mới là chủ đề mới trong bối cảnh mới. Nếu thể chế là khung khổ bảo đảm trật tự cho các quan hệ của con người, định vị cơ chế thực thi và giới hạn cho phép của các quan hệ giữa các nhân tố (cá nhân, tổ chức, giai tầng, quốc gia…) tham gia vào quá trình tương tác; đồng thời, là ý chí chung của cộng đồng xã hội trong việc xác lập trật tự, những nguyên tắc, những ràng buộc và các chuẩn mực, giá trị chung được pháp định hóa thì đổi mới thể chế chính là đổi mới những nguyên tắc được hiện thực hóa bằng cơ chế, pháp luật, hệ chính sách “động lực và đòn bẩy” về phát triển kinh tế, xã hội, hệ thống quy chuẩn về phương thức hành xử, tương tác trong xã hội, được xã hội thừa nhận và quy định thành khế ước. Trong bối cảnh đất nước đang bước vào kỷ nguyên mới, hơn lúc nào hết, Đảng ta phải tiếp tục chủ động hơn và kiên định “nắm chắc” luật pháp để cầm quyền, bảo đảm thống nhất vai trò lãnh đạo, trách nhiệm lịch sử; bảo đảm thượng tôn pháp luật nhằm nâng cao vị thế, vai trò và sức mạnh lãnh đạo của Đảng đối với đất nước thông qua Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Trao đổi tại Tọa đàm, GS.TS. Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Dân chủ và Pháp luật, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho rằng, xây dựng Nhà nước pháp quyền trong kỷ nguyên mới, một mặt phải bảo đảm quyền lập pháp của Quốc hội, mặt khác Quốc hội xem xét, có thể ủy quyền nhiều hơn cho Chính phủ nhưng sự ủy quyền này phải rất chặt chẽ. Quốc hội chỉ ủy quyền cho Chính phủ, không ủy quyền cho Bộ và chính quyền địa phương, hoạt động lập pháp phải đổi mới, phải bảo đảm quyền của Nhân dân, bảo đảm giá trị cốt lõi, không thể ban hành luật một cách “tùy tiện”, cần liên tục đề cao chủ quyền của Nhân dân trong xây dựng Nhà nước pháp quyền.
Các đại biểu tham dự Tọa đàm
Cũng tại Tọa đàm, GS.TS. Phan Trung Lý, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho rằng, cần bước đột phá trong đổi mới tư duy xây dựng pháp luật nói chung và trong từng bộ phận hợp thành công tác xây dựng pháp luật nói riêng; cần xác định tư duy lập pháp, lập quy, tư duy pháp luật. Để làm được những điều này, trước hết phải xác định tư duy về hệ thống pháp luật hiện nay ra sao, mối quan hệ giữa pháp luật Việt Nam với quốc tế như thế nào, cách làm luật như hiện nay đã giải quyết được vấn đề thực tiễn chưa, “điểm nghẽn” trong thể chế là gì, quan hệ giữa hệ thống pháp luật với các quy phạm khác ra sao... Đặc biệt, lập pháp phải thể hiện quyền và ý chí của Nhân dân, nguyên tắc không ủy quyền, đề nghị không tiếp tục ủy quyền trong lập pháp, đồng thời làm rõ phạm vi, thẩm quyền lập pháp.
Trao đổi về những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực thi pháp luật, TS. Đinh Văn Minh, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ cho biết, hiện nay, việc xây dựng một văn bản pháp luật phải trải qua 02 giai đoạn gồm đề xuất chính sách và soạn thảo. Trong khi đó, giai đoạn đề xuất chính sách gồm nhiều công đoạn, mỗi công đoạn lại gồm nhiều công việc đòi hỏi thời gian, nguồn lực thực hiện với những yêu cầu cụ thể để chứng minh sự cần thiết về những vấn đề đang đặt ra và dự kiến các chính sách sẽ được xây dựng trong văn bản quy phạm pháp luật sẽ được ban hành trong thời gian tới. Điều này đã làm cho việc thực hiện một số công việc chỉ mang tính hình thức, chủ yếu là cho đầy đủ thủ tục, tốn nhiều thời gian, công sức. Vì vậy, cần phải nghiên cứu và sửa đổi nội dung này để kịp thời đáp ứng tình hình quản lý, tạo điều kiện cho sự phát triển.
Theo PGS.TS. Vũ Văn Phúc, Phó Chủ tịch Hội đồng Khoa học các cơ quan Đảng Trung ương, trong quá trình hoàn thiện thể chế cần phân tích rõ hơn vai trò lãnh đạo và quản lý của Đảng, không bao biện, làm thay và không “buông lỏng” sự lãnh đạo của Đảng; bảo đảm cao nhất lợi ích của quốc gia, dân tộc; lấy Nhân dân làm gốc, Nhân dân là chủ, bảo đảm lợi ích hợp pháp của Nhân dân; bảo đảm nguyên tắc xây dựng pháp luật chặt chẽ, khoa học, dân chủ. Bên cạnh đó, pháp luật phải tiếp tục khơi thông sự phát triển, thu hút nguồn lực, bảo vệ được cán bộ, tạo sự linh hoạt trong phản ứng chính sách, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền...
Đa số các ý kiến chia sẻ tại Tọa đàm đều được các đại biểu đánh giá cao. Đây sẽ là nguồn cứ liệu quan trọng để Bộ Tư pháp tiếp tục nghiên cứu, đề xuất với các cơ quan có thẩm quyền trong quá trình triển khai thực hiện các ý kiến chỉ đạo của các đồng chí Lãnh đạo Đảng, Nhà nước./.
Thùy Dung
