Toàn cảnh Hội nghị

Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp với trực tuyến với sự tham dự của các chuyên gia, nhà khoa học; đại diện cơ quan, bộ, ban, ngành Trung ương và địa phương; đại diện của 63 Sở Tư pháp và các Cục Thi hành án dân sự trên cả nước.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, đồng chí Nguyễn Hải Ninh, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết, việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp dù ở phạm vi, quy mô nào cũng là một công việc rất hệ trọng. Do vậy, theo chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp phải được tiến hành thận trọng, khách quan, dân chủ, khoa học, hiệu quả với sự tham gia tích cực, đồng bộ của các cơ quan, tổ chức, các chuyên gia, nhà khoa học. Cũng như các cơ quan khác, Bộ Tư pháp được giao nhiệm vụ lấy ý kiến Nhân dân về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp trong thời gian 01 tháng, đồng thời có nhiệm vụ tổng hợp các ý kiến góp ý trình Chính phủ. Trong khuôn khổ Hội nghị này, Bộ trưởng mong các đại biểu góp ý một cách trọng tâm, trọng điểm để cùng với các cơ quan chức năng đóng góp ý kiến trong quá trình hoàn thiện dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Trình bày tóm tắt bản thuyết minh về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, đồng chí Nguyễn Thị Hạnh, Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp cho biết, dự thảo Nghị quyết gồm 02 điều, cụ thể:

(i) Điều 1 gồm 08 khoản sửa đổi, bổ sung một số quy định của Hiến pháp năm 2013 về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội; về đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương: thực hiện chủ trương của Đảng về thu gọn đầu mối, nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ chức trong hệ thống chính trị, Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã đề ra nhiệm vụ nghiên cứu sắp xếp lại các tổ chức chính trị - xã hội, hội quần chúng do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ về trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (đồng bộ với cơ cấu tổ chức Đảng hiện nay). Điều này đòi hỏi phải sắp xếp, tổ chức lại bộ máy tổ chức của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội để thích ứng với tình hình mới, đáp ứng yêu cầu gần dân, sát dân, đại diện, bảo vệ tốt hơn quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân. Trên cơ sở đề xuất của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã đề nghị sửa đổi, bổ sung một số điều liên quan đến Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội.

Đồng chí Nguyễn Thị Hạnh, Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp phát biểu tại Hội nghị

Bên cạnh đó, thực hiện chủ trương sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII (Nghị quyết số 60-NQ/TW) về tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp và kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện từ ngày 01/7/2025, Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã đề nghị sửa đổi, bổ sung một số điều liên quan đến chính quyền địa phương.

(ii) Điều 2 gồm 03 khoản quy định về hiệu lực thi hành và điều khoản chuyển tiếp.

Về hiệu lực thi hành: để tạo cơ sở pháp lý cho việc kiện toàn, sắp xếp về tổ chức, cán bộ, ban hành các văn bản pháp luật có liên quan để thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, đặc biệt là để Chính phủ kịp ban hành văn bản quy định, hướng dẫn, phân định lại nhiệm vụ, quyền hạn của các cấp chính quyền địa phương trong các lĩnh vực quản lý nhà nước khi không còn tổ chức chính quyền cấp huyện, Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã đề nghị xác định thời điểm có hiệu lực thi hành của Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 là từ ngày 01/7/2025.

Về điều khoản chuyển tiếp: Nghị quyết số 60-NQ/TW đã thống nhất khẳng định “đồng ý chủ trương tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp: cấp tỉnh (tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương), cấp xã (xã, phường, đặc khu trực thuộc tỉnh, thành phố); kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện từ ngày 01/7/2025 sau khi Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 (sửa đổi) có hiệu lực thi hành”, vì vậy, trong dự thảo Nghị quyết này cần có quy định để chính thức tuyên bố việc kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện đang có hiện nay trên phạm vi cả nước.

Bên cạnh đó, để kịp thời thể chế hóa Kết luận số 150-KL/TW ngày 14/4/2025 của Bộ Chính trị hướng dẫn xây dựng phương án nhân sự cấp ủy cấp tỉnh thuộc diện hợp nhất, sáp nhập và cấp xã thành lập mới, đề nghị trong dự thảo Nghị quyết cần có điều khoản chuyển tiếp quy định việc chỉ định các chức danh của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân và Trưởng đoàn, Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội để tạo cơ sở pháp lý cho việc kiện toàn tổ chức bộ máy của các cơ quan trong đợt sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã năm 2025 và kiện toàn tổ chức bộ máy của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân nhiệm kỳ 2021 - 2026 khi không còn đơn vị hành chính cấp huyện.

Giới thiệu về phương thức lấy ý kiến Nhân dân trên ứng dụng VneID, đại diện Cục Cảnh sát Quản lý hành chính và trật tự xã hội, Bộ Công an cho biết, để thực hiện góp ý dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, công dân bắt buộc phải có tài khoản VneID định danh mức 2 và thực hiện theo 04 bước sau: bước 1: đăng nhập ứng dụng VneID; bước 2: người dân truy cập vào “Tiện ích lấy ý kiến nhân dân về nội dung sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 trên Ứng dụng VneID”; bước 3: người dân chọn đọc Dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều Hiến pháp năm 2013; bước 4: Người dân thực hiện nhập nội dung góp ý và gửi thông tin. Trên cơ sở các ý kiến góp ý, Bộ Công an sẽ tổng hợp và gửi Bộ Tư pháp xây dựng báo cáo chung của Chính phủ.

Các chuyên gia phát biểu tại Hội nghị

Tại Hội nghị, các đại biểu đều nhất trí với chủ trương sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 để đáp ứng yêu cầu sắp xếp lại hệ thống tổ chức và bộ máy hành chính Nhà nước theo hướng tinh gọn, nâng cao hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Ngoài ra, các đại biểu cũng đã trao đổi, thảo luận một số nội dung của dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, cụ thể:

(i) Cần bám sát quan điểm chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về đổi mới tư duy lập hiến, lập pháp, theo đó, “chỉ quy định những vấn đề có tính nguyên tắc, không quy định quá cụ thể chi tiết” đối với các nội dung tại Điều 9, Điều 10 Hiến pháp năm 2013, cụ thể: chỉ sửa đổi quy định về Mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội, mà không quy định cụ thể tên của 05 tổ chức chính trị - xã hội.

(ii) Để bảo đảm tính kế thừa của Hiến pháp năm 2013, khoản 1 Điều 110 cần nghiên cứu quy định cụ thể các đơn vị hành chính ở dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương gồm xã, phường và đặc khu kinh tế.

Dự thảo Nghị quyết đã sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 110 Hiến pháp năm 2013 theo hướng quy định “việc xác định các loại đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và trình tự, thủ tục thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính do Quốc hội quy định”, theo các đại biểu, nội dung này cần giữ lại việc “lấy ý kiến Nhân dân đối với việc thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính” để bảo đảm phát huy dân chủ trên cơ sở tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân.

(iii) Nghiên cứu chỉnh lý quy định tại khoản 2 Điều 111 để khẳng định rõ mô hình tổ chức chính quyền địa phương gồm 02 cấp là cấp tỉnh và cấp xã, bảo đảm rõ ràng, minh bạch theo đúng tinh thần chỉ đạo của Trung ương.

Ông Tô Văn Hòa, Quyền Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội phát biểu tại Hội nghị

(iv) Nghiên cứu giữ lại quy định về việc đại biểu Hội đồng nhân dân có quyền chất vấn Chánh án Tòa án nhân dân, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tại khoản 2 Điều 115 vì đây là một cơ chế kiểm soát quyền lực nhà nước.

Phát biểu kết luận Hội nghị, đồng chí Nguyễn Hải Ninh, Bộ trưởng Bộ Tư pháp nhấn mạnh, để bảo đảm tiến độ và chất lượng thực hiện nhiệm vụ của Bộ Tư pháp trong việc tổng hợp chung kết quả lấy ý kiến Nhân dân, các ngành, các cấp về dự thảo Nghị quyết, trong thời gian tới, Bộ Tư pháp đề nghị các bộ, ngành và địa phương thực hiện một số nội dung sau:

Một là, các cơ quan, bộ, ngành, địa phương trong quá trình tổ chức lấy ý kiến tuân thủ nghiêm túc sự chỉ đạo của cấp có thẩm quyền; bảo đảm sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng; đề cao trách nhiệm người đứng đầu và sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức; tập trung nguồn lực thích đáng để tổ chức tốt công tác lấy ý kiến; tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền để tạo sự đồng thuận, thống nhất cao; kiên quyết đấu tranh với các luận điệu chống phá, xuyên tạc chủ trương, đường lối của Đảng và pháp luật của Nhà nước trong quá trình tổ chức lấy ý kiến.

Hai là, các cơ quan, bộ, ngành, địa phương bám sát các yêu cầu về đối tượng lấy ý kiến, hình thức lấy ý kiến và tiến độ thực hiện theo Kế hoạch 05/KH-UBDTSĐBSHP ngày 05/5/2025 của Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 về tổ chức lấy ý kiến Nhân dân, các ngành, các cấp về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013. Nội dung lấy ý kiến là toàn bộ dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, trong đó tập trung góp ý vào các nội dung sửa đổi, bổ sung 08 điều khoản, bám sát chủ trương và định hướng về phạm vi sửa đổi, bổ sung Hiến pháp đã được thông qua tại Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII.

Đồng chí Nguyễn Hải Ninh, Bộ trưởng Bộ Tư pháp phát biểu kết luận Hội nghị

Ba là, các cơ quan, bộ, ngành, địa phương tổ chức các hình thức đa dạng, thích hợp, linh hoạt, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin để tạo thuận lợi cho các tầng lớp Nhân dân tham gia góp ý dự thảo Nghị quyết. Chú trọng công tác tuyên truyền, hướng dẫn các cá nhân tham gia góp ý kiến trực tiếp trên ứng dụng VNeID, Cổng thông tin điện tử Quốc hội, Cổng thông tin điện tử Chính phủ hoặc gửi ý kiến bằng văn bản gửi đến các cơ quan có trách nhiệm tổng hợp ý kiến của Nhân dân nêu tại mục III của Kế hoạch số 05/KH-UBDTSĐBSHP.

Bốn là, các cơ quan, bộ, ngành, địa phương thực hiện tổng hợp ý kiến và xây dựng báo cáo kết quả lấy ý kiến theo các hướng dẫn của Bộ Tư pháp, bảo đảm tổng hợp đầy đủ, chính xác, khách quan. Trong quá trình thực hiện tổng hợp ý kiến, nếu các cơ quan, bộ, ngành, địa phương có vướng mắc hoặc có nội dung cần giải đáp thì liên hệ trực tiếp đến Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp để được hướng dẫn cụ thể

Năm là, để bảo đảm tiến độ theo yêu cầu của Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung Hiến pháp và cấp có thẩm quyền, đề nghị các cơ quan, bộ, ngành, địa phương bảo đảm tiến độ hoàn thành Báo cáo tổng hợp kết quả lấy ý kiến và gửi về Bộ Tư pháp châm nhất là ngày 30/5/2025.

Thùy Dung