Trong những năm gần đây, tình hình tội phạm cướp tài sản nói chung, tội phạm cướp tài sản trên các tuyến giao thông nói riêng có nhiều diễn biến phức tạp. Nghiêm trọng nhất phải kể đến các vụ cướp tài sản xảy ra trên tuyến Quốc lộ 1A đoạn đi qua các tỉnh, thành phố phía Bắc. Theo báo cáo của Cục Cảnh sát hình sự - Bộ Công an, từ năm 2006 đến hết năm 2015, trên tuyến Quốc lộ 1A đoạn đi qua các tỉnh phía Bắc đã xảy ra 766 vụ cướp tài sản, làm 35 người chết, 393 người bị thương, thiệt hại về tài sản lên tới hàng trăm tỉ đồng… Theo dự báo trong thời gian tới, loại tội phạm này tiếp tục gia tăng về tính chất, mức độ nguy hiểm với phương thức, thủ đoạn ngày càng manh động, liều lĩnh. Trước thực trạng đó, lực lượng cảnh sát hình sự công an các tỉnh, thành phố phía Bắc đã tiến hành nhiều biện pháp khác nhau để phòng ngừa, ngăn chặn có hiệu quả tội phạm cướp tài sản xảy ra trên tuyến quốc lộ này, một trong số đó là tăng cường sự phối hợp giữa lực lượng cảnh sát hình sự với các lực lượng khác trong phòng ngừa tội phạm. Mối quan hệ này được thể hiện qua các nội dung sau đây:
Thứ nhất, phối hợp trong công tác vận động quần chúng tham gia phòng, chống tội phạm
Thực tế cho thấy, để quần chúng tham gia tích cực vào hoạt động này thì lực lượng cảnh sát hình sự phải chủ động phối hợp với cảnh sát giao thông, cảnh sát khu vực, cảnh sát trật tự, công an xây dựng phong trào và phụ trách xã về an ninh trật tự... đồng thời, tùy theo chức năng của mình, các lực lượng phối hợp với các ngành, tổ chức xã hội để tuyên truyền, giáo dục quần chúng ý thức phòng ngừa tội phạm nói chung, tội phạm cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A nói riêng. Hình thức tuyên truyền thường được áp dụng là phát tờ rơi và xây dựng các bản tin có nội dung chuyên biệt về phòng, chống tội phạm cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A, được phát thanh tại các điểm dừng, đỗ trên tuyến hoặc cung cấp cho các cơ quan thông tấn, báo chí để nâng cao tinh thần cảnh giác cho người dân.
Thứ hai, phối hợp trong trao đổi thông tin phục vụ phòng ngừa tội phạm
Trong thời gian từ năm 2006 đến hết năm 2015, lực lượng cảnh sát hình sự đã được các lực lượng nghiệp vụ tích cực trao đổi thông tin về tình hình, hoạt động của các loại đối tượng và các thông tin phục vụ cho công tác phòng ngừa tội phạm cướp tài sản. Thông tin về đối tượng là nhóm thông tin chủ yếu được các lực lượng trao đổi với tần suất nhiều nhất và có giá trị cao. Trong 10 năm có 4.166 thông tin của lực lượng cảnh sát giao thông, cảnh sát trật tự, cảnh sát khu vực, công an phụ trách phong trào quần chúng bảo vệ an ninh trật tự và các lực lượng nghiệp vụ khác cung cấp các thông tin trực tiếp về các đối tượng có hành vi cướp, cướp giật tài sản hoặc có các biểu hiện cụ thể của hành vi cướp, cướp giật tài sản của người khác trên tuyến Quốc lộ 1A. Với những thông tin thu được, lực lượng cảnh sát hình sự công an các tỉnh, thành phố phía Bắc đã có những biện pháp nhằm chủ động kịp thời ngăn chặn không để tội phạm cướp tài sản diễn ra trên tuyến Quốc lộ 1A. Ngoài ra, các lực lượng còn trao đổi thông tin về địa bàn hoạt động của đối tượng, thông tin về thời gian hoạt động của các đối tượng, thông tin về công cụ, phương tiện hoặc các thông tin khác như các mối quan hệ, diễn biến, hoạt động của đối tượng, thông tin phản ánh về các nguyên nhân, điều kiện của tội phạm trên tuyến quốc lộ này cũng được các lực lượng nghiệp vụ phản ánh kịp thời với lực lượng cảnh sát hình sự để phục vụ công tác phòng ngừa tội phạm cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A.
Thứ ba, phối hợp trong hoạt động tuần tra, kiểm soát trên các tuyến giao thông
Trong 10 năm qua, lực lượng cảnh sát hình sự công an các tỉnh, thành phố phía Bắc đã phối hợp với các lực lượng nghiệp vụ tiến hành tuần tra, kiểm soát 1.023 lượt trên tuyến Quốc lộ 1A. Kết quả hoạt động tuần tra, kiểm soát đã phát hiện 2.038 vụ việc vi phạm hành chính về an ninh trật tự. Lực lượng cảnh sát hình sự đã chủ động phối hợp với các lực lượng chức năng tiến hành xử lý. Ngoài ra, trong quá trình tuần tra, kiểm soát, các đoàn công tác còn phát hiện 88 vụ phạm tội với nhiều tội danh khác nhau như: Cướp tài sản, cướp giật tài sản, gây rối trật tự công cộng, chống người thi hành công vụ... Trong tổng số 88 vụ phạm tội được phát hiện thì có 22 vụ cướp tài sản. Điều đáng lưu ý là các vụ án cướp tài sản được phát hiện bởi các tổ công tác phối hợp giữa cảnh sát hình sự với các lực lượng nghiệp vụ là hoạt động tuần tra, kiểm soát được thực hiện với kế hoạch cụ thể. Các thông tin ban đầu phục vụ cho việc triển khai hoạt động tuần tra, kiểm soát có giá trị nên việc phát hiện các vụ án cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A được thuận lợi. Bên cạnh đó, hoạt động tuần tra, kiểm soát của các đoàn công tác còn giúp phát hiện những yếu tố là nguyên nhân, điều kiện của tội phạm.
Thứ tư, phối hợp trong quản lý đối tượng hoạt động trên tuyến hoặc đối tượng cư trú trên địa bàn trọng điểm có tuyến đi qua
Đối với các đối tượng hoạt động lưu động trên tuyến Quốc lộ 1A có sự quản lý chặt chẽ của lực lượng cảnh sát hình sự với các lực lượng nghiệp vụ khác. Trong quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ, các đối tượng có gì biến động sẽ được lực lượng cảnh sát khu vực, lực lượng công an xây dựng phong trào phụ trách xã về an ninh trật tự kịp thời cung cấp thông tin cho lực lượng cảnh sát hình sự. Vì thế, thông tin về hoạt động phạm tội của các đối tượng luôn được phát hiện kịp thời, góp phần quan trọng vào công tác phòng ngừa tội phạm cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A trong thời gian qua.
Từ kết quả thực hiện quan hệ phối hợp cho thấy, giữa các lực lượng đã có sự tổ chức, thực hiện tương đối hiệu quả, đặc biệt là trong các đợt cao điểm về tấn công trấn áp tội phạm, tuy nhiên, mối quan hệ phối hợp còn chưa thường xuyên, liên tục, chưa khai thác, sử dụng tốt vai trò, điều kiện của từng lực lượng nghiệp vụ. Bởi vậy, để nâng cao hơn nữa hiệu quả phối hợp trong phòng ngừa tội phạm cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A, theo tác giả, cần tập trung vào một số giải pháp như sau:
- Xây dựng và tổ chức thực hiện tốt cơ chế phối hợp giữa lực lượng cảnh sát hình sự với các lực lượng chức năng trong phòng ngừa tội phạm. Để làm được điều này, cần xây dựng quy chế phối hợp và có hướng dẫn cụ thể nhiệm vụ của từng lực lượng khi phối hợp, trách nhiệm của cán bộ chỉ huy trong quan hệ phối hợp và quy định về chế độ thông tin báo cáo, giao ban, sơ kết, tổng kết... nhằm bảo đảm phòng ngừa hiệu quả tội phạm cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A.
- Xây dựng, củng cố, kiện toàn tổ chức lực lượng và đầu tư nâng cao chất lượng trang thiết bị kỹ thuật, công cụ hỗ trợ phục vụ hoạt động phối hợp. Giải pháp này cần tập trung kiện toàn về tổ chức, tăng cường công tác đào tạo nâng cao năng lực cho cán bộ chiến sĩ nhất là lực lượng trinh sát viên, đồng thời đầu tư hơn nữa các trang thiết bị kỹ thuật công cụ hỗ trợ phục vụ công tác phối hợp phòng ngừa tội phạm cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A.
- Đẩy mạnh công tác kiểm tra, chỉ đạo của lãnh đạo công an các cấp nhằm nâng cao trình độ và ý thức trách nhiệm của cán bộ trong quan hệ phối hợp giữa các lực lượng phòng ngừa tội phạm cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A.
- Hoạt động phối hợp trong công tác phòng ngừa tội phạm cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A ở các tỉnh, thành phố phía Bắc phải đặt dưới sự chỉ đạo thống nhất của cấp ủy và chính quyền địa phương.
- Cần nâng cao chất lượng thực hiện các nội dung của hoạt động phối hợp, đồng thời đổi mới, vận dụng sáng tạo, linh hoạt các phương pháp, hình thức thực hiện quan hệ phối hợp của lực lượng cảnh sát hình sự trong phòng ngừa tội phạm cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A.
Thứ nhất, phối hợp trong công tác vận động quần chúng tham gia phòng, chống tội phạm
Thực tế cho thấy, để quần chúng tham gia tích cực vào hoạt động này thì lực lượng cảnh sát hình sự phải chủ động phối hợp với cảnh sát giao thông, cảnh sát khu vực, cảnh sát trật tự, công an xây dựng phong trào và phụ trách xã về an ninh trật tự... đồng thời, tùy theo chức năng của mình, các lực lượng phối hợp với các ngành, tổ chức xã hội để tuyên truyền, giáo dục quần chúng ý thức phòng ngừa tội phạm nói chung, tội phạm cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A nói riêng. Hình thức tuyên truyền thường được áp dụng là phát tờ rơi và xây dựng các bản tin có nội dung chuyên biệt về phòng, chống tội phạm cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A, được phát thanh tại các điểm dừng, đỗ trên tuyến hoặc cung cấp cho các cơ quan thông tấn, báo chí để nâng cao tinh thần cảnh giác cho người dân.
Thứ hai, phối hợp trong trao đổi thông tin phục vụ phòng ngừa tội phạm
Trong thời gian từ năm 2006 đến hết năm 2015, lực lượng cảnh sát hình sự đã được các lực lượng nghiệp vụ tích cực trao đổi thông tin về tình hình, hoạt động của các loại đối tượng và các thông tin phục vụ cho công tác phòng ngừa tội phạm cướp tài sản. Thông tin về đối tượng là nhóm thông tin chủ yếu được các lực lượng trao đổi với tần suất nhiều nhất và có giá trị cao. Trong 10 năm có 4.166 thông tin của lực lượng cảnh sát giao thông, cảnh sát trật tự, cảnh sát khu vực, công an phụ trách phong trào quần chúng bảo vệ an ninh trật tự và các lực lượng nghiệp vụ khác cung cấp các thông tin trực tiếp về các đối tượng có hành vi cướp, cướp giật tài sản hoặc có các biểu hiện cụ thể của hành vi cướp, cướp giật tài sản của người khác trên tuyến Quốc lộ 1A. Với những thông tin thu được, lực lượng cảnh sát hình sự công an các tỉnh, thành phố phía Bắc đã có những biện pháp nhằm chủ động kịp thời ngăn chặn không để tội phạm cướp tài sản diễn ra trên tuyến Quốc lộ 1A. Ngoài ra, các lực lượng còn trao đổi thông tin về địa bàn hoạt động của đối tượng, thông tin về thời gian hoạt động của các đối tượng, thông tin về công cụ, phương tiện hoặc các thông tin khác như các mối quan hệ, diễn biến, hoạt động của đối tượng, thông tin phản ánh về các nguyên nhân, điều kiện của tội phạm trên tuyến quốc lộ này cũng được các lực lượng nghiệp vụ phản ánh kịp thời với lực lượng cảnh sát hình sự để phục vụ công tác phòng ngừa tội phạm cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A.
Thứ ba, phối hợp trong hoạt động tuần tra, kiểm soát trên các tuyến giao thông
Trong 10 năm qua, lực lượng cảnh sát hình sự công an các tỉnh, thành phố phía Bắc đã phối hợp với các lực lượng nghiệp vụ tiến hành tuần tra, kiểm soát 1.023 lượt trên tuyến Quốc lộ 1A. Kết quả hoạt động tuần tra, kiểm soát đã phát hiện 2.038 vụ việc vi phạm hành chính về an ninh trật tự. Lực lượng cảnh sát hình sự đã chủ động phối hợp với các lực lượng chức năng tiến hành xử lý. Ngoài ra, trong quá trình tuần tra, kiểm soát, các đoàn công tác còn phát hiện 88 vụ phạm tội với nhiều tội danh khác nhau như: Cướp tài sản, cướp giật tài sản, gây rối trật tự công cộng, chống người thi hành công vụ... Trong tổng số 88 vụ phạm tội được phát hiện thì có 22 vụ cướp tài sản. Điều đáng lưu ý là các vụ án cướp tài sản được phát hiện bởi các tổ công tác phối hợp giữa cảnh sát hình sự với các lực lượng nghiệp vụ là hoạt động tuần tra, kiểm soát được thực hiện với kế hoạch cụ thể. Các thông tin ban đầu phục vụ cho việc triển khai hoạt động tuần tra, kiểm soát có giá trị nên việc phát hiện các vụ án cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A được thuận lợi. Bên cạnh đó, hoạt động tuần tra, kiểm soát của các đoàn công tác còn giúp phát hiện những yếu tố là nguyên nhân, điều kiện của tội phạm.
Thứ tư, phối hợp trong quản lý đối tượng hoạt động trên tuyến hoặc đối tượng cư trú trên địa bàn trọng điểm có tuyến đi qua
Đối với các đối tượng hoạt động lưu động trên tuyến Quốc lộ 1A có sự quản lý chặt chẽ của lực lượng cảnh sát hình sự với các lực lượng nghiệp vụ khác. Trong quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ, các đối tượng có gì biến động sẽ được lực lượng cảnh sát khu vực, lực lượng công an xây dựng phong trào phụ trách xã về an ninh trật tự kịp thời cung cấp thông tin cho lực lượng cảnh sát hình sự. Vì thế, thông tin về hoạt động phạm tội của các đối tượng luôn được phát hiện kịp thời, góp phần quan trọng vào công tác phòng ngừa tội phạm cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A trong thời gian qua.
Từ kết quả thực hiện quan hệ phối hợp cho thấy, giữa các lực lượng đã có sự tổ chức, thực hiện tương đối hiệu quả, đặc biệt là trong các đợt cao điểm về tấn công trấn áp tội phạm, tuy nhiên, mối quan hệ phối hợp còn chưa thường xuyên, liên tục, chưa khai thác, sử dụng tốt vai trò, điều kiện của từng lực lượng nghiệp vụ. Bởi vậy, để nâng cao hơn nữa hiệu quả phối hợp trong phòng ngừa tội phạm cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A, theo tác giả, cần tập trung vào một số giải pháp như sau:
- Xây dựng và tổ chức thực hiện tốt cơ chế phối hợp giữa lực lượng cảnh sát hình sự với các lực lượng chức năng trong phòng ngừa tội phạm. Để làm được điều này, cần xây dựng quy chế phối hợp và có hướng dẫn cụ thể nhiệm vụ của từng lực lượng khi phối hợp, trách nhiệm của cán bộ chỉ huy trong quan hệ phối hợp và quy định về chế độ thông tin báo cáo, giao ban, sơ kết, tổng kết... nhằm bảo đảm phòng ngừa hiệu quả tội phạm cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A.
- Xây dựng, củng cố, kiện toàn tổ chức lực lượng và đầu tư nâng cao chất lượng trang thiết bị kỹ thuật, công cụ hỗ trợ phục vụ hoạt động phối hợp. Giải pháp này cần tập trung kiện toàn về tổ chức, tăng cường công tác đào tạo nâng cao năng lực cho cán bộ chiến sĩ nhất là lực lượng trinh sát viên, đồng thời đầu tư hơn nữa các trang thiết bị kỹ thuật công cụ hỗ trợ phục vụ công tác phối hợp phòng ngừa tội phạm cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A.
- Đẩy mạnh công tác kiểm tra, chỉ đạo của lãnh đạo công an các cấp nhằm nâng cao trình độ và ý thức trách nhiệm của cán bộ trong quan hệ phối hợp giữa các lực lượng phòng ngừa tội phạm cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A.
- Hoạt động phối hợp trong công tác phòng ngừa tội phạm cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A ở các tỉnh, thành phố phía Bắc phải đặt dưới sự chỉ đạo thống nhất của cấp ủy và chính quyền địa phương.
- Cần nâng cao chất lượng thực hiện các nội dung của hoạt động phối hợp, đồng thời đổi mới, vận dụng sáng tạo, linh hoạt các phương pháp, hình thức thực hiện quan hệ phối hợp của lực lượng cảnh sát hình sự trong phòng ngừa tội phạm cướp tài sản trên tuyến Quốc lộ 1A.
ThS. Bùi Thị Quỳnh Mai
Học viện Cảnh sát nhân dân
Học viện Cảnh sát nhân dân