1. Một số nhiệm vụ triển khai Luật Hộ tịch trong thời gian qua

Luật Hộ tịch được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XIII thông qua tại kỳ họp thứ 8 ngày 20/11/2014, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2016. Căn cứ Quyết định số 59/QĐ-TTg ngày 15/01/2015 của Thủ tướng Chính phủ và Quyết định số 333/QĐ-BTP ngày 14/02/2015 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp về ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật Hộ tịch, Sở Tư pháp đã tham mưu cho Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh Ninh Bình ban hành Kế hoạch số 08/KH-UBND ngày 28/01/2016 về triển khai thi hành Luật Hộ tịch trên địa bàn tỉnh Ninh Bình, đồng thời chủ động thực hiện một số nhiệm vụ như sau:

- Tuyên truyền, phổ biến Luật Hộ tịch và các văn bản hướng dẫn. Nhằm triển khai thi hành Luật Hộ tịch được kịp thời, thống nhất và hiệu quả trên địa bàn tỉnh, Sở Tư pháp Ninh Bình tổ chức phổ biến, quán triệt những nội dung cơ bản của Luật Hộ tịch và các văn bản hướng dẫn cho đội ngũ báo cáo viên pháp luật cấp tỉnh; lãnh đạo các sở, ngành, đơn vị cấp tỉnh; UBND các huyện, thành phố; công chức thuộc Phòng Tư pháp; cán bộ các tổ chức, đoàn thể các huyện, thành phố; UBND xã, phường, thị trấn; cán bộ tư pháp - hộ tịch cấp xã bằng các hình thức như: Biên soạn, phát hành các tài liệu phổ biến, giới thiệu nội dung Luật Hộ tịch và các văn bản có liên quan; thực hiện các chuyên trang, chuyên mục, tin, bài, phổ biến Luật Hộ tịch trên các phương tiện thông tin đại chúng phù hợp với từng nhóm đối tượng, địa bàn.

- Tổ chức thực thi Luật Hộ tịch và các văn bản hướng dẫn thi hành, hướng dẫn việc chuyển giao thẩm quyền và nghiệp vụ đăng ký hộ tịch theo quy định của Luật Hộ tịch. Ngày 30/12/2015, Sở Tư pháp đã ban hành Công văn số 522/STP-HCTP về việc triển khai thi hành Luật Hộ tịch gửi Phòng Tư pháp các huyện, thành phố. Tăng cường tuyên truyền, phổ biến những nội dung cơ bản của Luật Hộ tịch và các văn bản hướng dẫn thi hành tới mọi đối tượng nhân dân trên địa bàn quản lý, mục đích để nâng cao ý thức pháp luật của người dân và sớm đưa các quy định pháp luật hộ tịch vào thực tế cuộc sống.

- Rà soát các văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) hiện hành liên quan đến Luật Hộ tịch; kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các VBQPPL phù hợp với Luật Hộ tịch. Tham gia góp ý dự thảo các VBQPPL quy định chi tiết thi hành Luật Hộ tịch của các cơ quan có thẩm quyền ở trung ương.

- Rà soát, đào tạo, bồi dưỡng tập huấn nghiệp vụ hộ tịch, kiện toàn đội ngũ công chức làm công tác hộ tịch ở cấp huyện, cấp xã đáp ứng các tiêu chuẩn bảo đảm thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao trong Luật Hộ tịch. Hiện nay, tại 8 Phòng Tư pháp và 145 xã, phường, thị trấn có tổng số 219 công chức làm công tác hộ tịch, trong đó có 20 công chức Phòng Tư pháp và 199 công chức tư pháp - hộ tịch tại UBND cấp xã. Mỗi đơn vị đều bố trí ít nhất 1 cán bộ phụ trách công tác này. Phần lớn các cán bộ có tinh thần trách nhiệm, tận tụy với công việc được giao, có kinh nghiệm trong công tác, do đó kết quả công tác đăng ký hộ tịch so với những năm trước đây có chuyển biến tích cực.

- Tình hình ứng dụng công nghệ thông tin trong đăng ký và quản lý hộ tịch: Thực hiện nội dung triển khai ứng dụng cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử tại Kế hoạch số 08/KH-UBND ngày 28/01/2016 của UBND tỉnh Ninh Bình về từng bước chuyển đổi việc quản lý và đăng ký hộ tịch từ phương pháp thủ công sang ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác hộ tịch, cụ thể là triển khai hệ thống Phần mềm quản lý hộ tịch thống nhất nhằm xây dựng cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử trên địa bàn tỉnh; kết nối và đồng bộ số liệu hộ tịch theo 3 cấp từ xã, phường, thị trấn đến huyện, thành phố và tỉnh, Sở Tư pháp đã xây dựng và ban hành Kế hoạch số 05/KH-STP ngày 09/3/2016 về triển khai ứng dụng Phần mềm đăng ký và quản lý hộ tịch trên địa bàn tỉnh Ninh Bình, phân công cho các phòng, đơn vị thuộc Sở và Phòng Tư pháp các huyện, thành phố tổ chức rà soát và đầu tư, trang bị các phương tiện, thiết bị máy móc cần thiết để kết nối cơ sở dữ liệu hộ tịch. Theo đó, Phòng Tư pháp tham mưu cho UBND cấp huyện thực hiện rà soát phương tiện, thiết bị máy móc (máy vi tính, máy in, internet...) cấp riêng cho công chức làm công tác hộ tịch ở địa phương. Trên cơ sở kết quả rà soát, Phòng Tư pháp đề nghị UBND cấp huyện tiếp tục đầu tư, trang bị các phương tiện làm việc cho những đơn vị còn thiếu, bao gồm tối thiểu mỗi đơn vị phải có máy vi tính và thiết bị này được kết nối mạng (internet) nhằm phục vụ cho việc ứng dụng Phần mềm đăng ký và quản lý hộ tịch thống nhất trên toàn tỉnh, tiến tới kết nối và ứng dụng Phần mềm đăng ký và quản lý hộ tịch toàn quốc. Sở Tư pháp đã có Công văn số 42/STP-HCTP ngày 09/3/2016 hướng dẫn Phòng Tư pháp các huyện, thành phố thực hiện nhiệm vụ trên để đảm bảo việc rà soát được hoàn thành trước quý I năm 2016 và chậm nhất đến quý II năm 2016 với 100% xã, phường, thị trấn được trang bị phương tiện, thiết bị máy móc để đảm bảo triển khai ứng dụng phần mềm.

2. Khó khăn, vướng mắc

- Trình độ, năng lực của công chức tư pháp - hộ tịch không đồng đều, công chức tư pháp - hộ tịch xã, phường, thị trấn lại thường xuyên có sự thay đổi. Một số công chức chuyển từ lĩnh vực khác sang chưa được đào tạo chuyên môn nghiệp vụ, thời gian công tác trong lĩnh vực tư pháp chưa nhiều, nên gặp khó khăn khi tác nghiệp.

- Biên chế cán bộ Phòng Tư pháp và công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã còn mỏng, thiếu tính ổn định. Khối lượng công việc mà cán bộ tư pháp - hộ tịch cấp xã phải đảm nhiệm rất lớn. Việc bố trí công chức làm công tác hộ tịch của một số xã, phường, thị trấn có nơi chưa hợp lý, nên chưa phát huy hết khả năng của cán bộ làm công tác hộ tịch. Một số cán bộ làm công tác hộ tịch tinh thần trách nhiệm chưa cao, chưa tự giác học tập, nâng cao trình độ để đáp ứng yêu cầu công việc.

- Về việc ứng dụng công nghệ thông tin trong đăng ký và quản lý hộ tịch: Nhiều xã, phường, thị trấn chưa được trang bị máy tính, máy in hoặc phải dùng chung với các bộ phận khác, chất lượng máy móc hoặc kết nối mạng internet không ổn định. Việc ứng dụng công nghệ thông tin mới chỉ ở mức thống kê, tổng hợp các sự kiện hộ tịch, tra cứu các văn bản về hộ tịch. Bên cạnh đó, trình độ tin học của cán bộ      làm công tác tư pháp - hộ tịch ở một số huyện, đặc biệt là các huyện miền núi còn hạn chế. Mặc dù được trang bị máy tính, nhưng cán bộ chưa sử dụng hoặc sử dụng chưa có hiệu quả. Có 34,6% cán bộ làm công tác hộ tịch chưa có chứng chỉ tin học, thậm chí có công chức chưa biết sử dụng máy vi tính, đây là khó khăn lớn khi triển khai thực hiện cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử.

- Một số cán bộ công chức - hộ tịch còn chưa có trình độ chuyên môn luật, chưa được tập huấn nghiệp vụ đang là một trở ngại lớn trong việc đáp ứng yêu cầu chuẩn hóa đội ngũ công chức tư pháp - hộ tịch theo quy định của Luật Hộ tịch.

3. Đề xuất, kiến nghị

Thứ nhất, đề nghị Bộ Tư pháp phối hợp Bộ Nội vụ tham mưu đề xuất Chính phủ bổ sung thêm biên chế làm công tác hộ tịch tại địa phương (mỗi xã, phường, thị trấn có 2 cán bộ công chức tư pháp - hộ tịch trở lên) vì số lượng công việc theo chức danh này rất nhiều, trong khi các nhiệm vụ trong Luật Hộ tịch ngày càng được chuyên môn hóa, nên cần phải bổ sung thêm cán bộ để chia sẻ công việc thì mới đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ được giao.

Thứ hai, trên cơ sở đề xuất kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng công chức làm công tác hộ tịch ở các địa phương, đề nghị Bộ Tư pháp sớm xây dựng kế hoạch cụ thể mở các lớp đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ, kiến thức pháp luật và tổ chức các Hội thảo, các lớp tập huấn chuyên môn nghiệp vụ cho các đối tượng này nhằm đảm bảo đến trước ngày 31/12/2019, 100% công chức làm công tác hộ tịch phải đáp ứng tiêu chuẩn theo quy định của Luật Hộ tịch.