Phổ biến, giáo dục pháp luật trên các phương tiện thông tin đại chúng

Toàn tỉnh hiện có 02 cơ quan báo chí địa phương, 01 tạp chí, 05 văn phòng đại diện của cơ quan báo chí trung ương, 03 cơ quan báo chí trung ương có phóng viên thường trú và 236 đơn vị có hoạt động mang tính báo chí (47 bản tin, 43 trang thông tin điện tử tổng hợp, 146 đài truyền thanh huyện, xã).

Thực hiện các văn kiện của Đảng, pháp luật của Nhà nước về công tác PBGDPL, trong thời gian qua, các cấp ủy Đảng, chính quyền, các cơ quan, ban ngành, đoàn thể và địa phương trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và phối hợp đẩy mạnh thực hiện công tác PBGDPL trên các phương tiện thông tin đại chúng và đạt được nhiều kết quả quan trọng: Đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên truyền, PBGDPL từ tỉnh đến cơ sở từng bước được củng cố, kiện toàn, cơ bản đảm bảo số lượng và nâng cao chất lượng. Hầu hết các văn bản quy phạm pháp luật đã được phổ biến bằng nhiều hình thức phong phú, phù hợp với từng đối tượng và địa bàn; nội dung tuyên truyền, phổ biến ngày càng đa dạng, được chọn lọc thông qua việc khảo sát, nắm bắt nhu cầu tìm hiểu pháp luật của từng nhóm đối tượng và đặc điểm cụ thể của địa phương, cơ sở, từ đó hướng tập trung ưu tiên tuyên truyền, giới thiệu các văn bản quy phạm pháp luật mới ban hành, các quy định của pháp luật liên quan trực tiếp đến đời sống dân sự, hình sự, kinh tế, kinh doanh, việc làm của các tổ chức, cá nhân, nhằm đáp ứng nhu cầu tìm hiểu pháp luật của cán bộ và nhân dân; nhận thức, hiểu biết pháp luật và ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân từng bước được nâng lên, góp phần ngăn chặn và hạn chế những hành vi vi phạm pháp luật, tệ nạn xã hội, kịp thời giải quyết các mâu thuẫn, tranh chấp tại cộng đồng dân cư, giảm bớt tình trạng khiếu nại, tố cáo vượt cấp, tiết kiệm thời gian và chi phí của các cơ quan nhà nước và công dân; giữ gìn trật tự, an toàn xã hội; thúc đẩy nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương, nâng cao hiệu lực của pháp luật và hiệu quả quản lý nhà nước bằng pháp luật của các cấp chính quyền.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác PBGDPL đang bộc lộ một số hạn chế, khuyết điểm chủ yếu đó là: Nhận thức, ý thức trách nhiệm và sự phối hợp của một số cơ quan, ban ngành, đoàn thể, địa phương về công tác PBGDPL chưa thực sự đầy đủ và chưa tương xứng với vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác này. Việc huy động nguồn lực cho công tác PBGDPL chưa được tiến hành một cách đồng bộ và rộng khắp. Đội ngũ cán bộ chuyên trách làm công tác PBGDPL còn mỏng và hầu hết là kiêm nhiệm. Kinh phí, cơ sở vật chất, phương tiện dành cho công tác này còn rất hạn hẹp, nhất là ở cơ sở, dẫn đến hiệu quả giáo dục pháp luật chưa cao, chưa đáp ứng được yêu cầu tăng cường hiệu lực pháp luật trong đời sống xã hội. Trong khi đó, pháp luật được ban hành ngày càng nhiều, nội dung đa dạng, phức tạp, điều chỉnh nhiều loại quan hệ xã hội phục vụ tiến trình đổi mới đất nước và hội nhập quốc tế đã phần nào ảnh hưởng đến hiệu quả công tác tuyên truyền, PBGDPL.

Thực trạng nêu trên do nhiều nguyên nhân, nhưng chủ yếu là do nhận thức của các cấp, các ngành về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của công tác PBGDPL chưa đầy đủ, chưa có sự quan tâm đúng mức và phối hợp vào cuộc giữa các ban, ngành, các đoàn thể. Hình thức PBGDPL có nơi còn đơn điệu, không hấp dẫn và thu hút người nghe cũng là nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng PBGDPL. Hiện nay, hình thức chủ yếu vẫn là tuyên truyền miệng, qua phương tiện thông tin đại chúng, cấp phát tờ gấp, tờ rơi, qua tủ sách pháp luật.

Trước yêu cầu phát triển của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, trước xu thế hội nhập toàn diện đời sống kinh tế - xã hội của đất nước và xây dựng Nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, vấn đề nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền,   PBGDPL để qua đó củng cố, tăng cường hiệu lực pháp luật đang trở nên cấp thiết, quan trọng. Chính vì vậy cần tập trung thực hiện các giải pháp sau:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, quản lý, điều hành của chính quyền các cấp đối với công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật

Bên cạnh việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng thì sự tổ chức, chỉ đạo, hướng dẫn của chính quyền địa phương là một trong những yếu tố vô cùng quan trọng. Để nâng cao chất lượng giáo dục pháp luật, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, chính quyền địa phương cần thực hiện tốt những vấn đề sau:

Đối với Hội đồng nhân dân các cấp: Trong quá trình hoạt động của mình, Hội đồng nhân dân không chỉ chú ý tới việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật mà quan trọng hơn là phải chỉ đạo, giám sát hoạt động tuyên truyền,  PBGDPL, xem đây là biện pháp hàng đầu trong việc đảm bảo thi hành Hiến pháp và pháp luật trên địa bàn.

Đối với ủy ban nhân dân các cấp: Hàng năm, ủy ban nhân dân cần chủ động xây dựng kế hoạch giáo dục pháp luật cho địa phương. Kế hoạch phải phù hợp với đường lối, chủ trương của Đảng, quyết định, chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, các đề án, chương trình, kế hoạch của Bộ Tư pháp, ủy ban nhân dân tỉnh và phù hợp với đặc điểm, điều kiện kinh tế - xã hội của từng địa phương. Thực hiện tốt việc kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm và khen thưởng kịp thời những tổ chức, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác PBGDPL.

Hai là, chú trọng xây dựng đội ngũ làm công tác phổ biến, giáo dục pháp luật

Cần tuyển chọn những người có phẩm chất, năng lực, trình độ, có khả năng tuyên truyền, giáo dục, có lòng nhiệt tình, say mê với công việc tuyên truyền, giáo dục pháp luật. Bên cạnh đó, phải đặc biệt chú trọng việc rà soát, phân loại, đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ và định hướng nội dung thường xuyên cho đội ngũ làm công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật (chú ý cung cấp kiến thức, cần bồi dưỡng, rèn luyện kỹ năng tuyên truyền, PBGDPL, giúp họ không chỉ có kiến thức vững mà còn có khả năng truyền đạt thu hút người nghe).

Ba là, đổi mới nội dung, hình thức và phương pháp phổ biến, giáo dục pháp luật

Cần đổi mới nội dung tuyền truyền, PBGDPL theo hướng không chỉ đáp ứng nhu cầu kiến thức cơ bản về pháp luật, mà còn phải thiết thực, đáp ứng yêu cầu thực tiễn để một mặt nâng cao trình độ nhận thức cho các đối tượng, mặt khác giúp họ có khả năng vận dụng sáng tạo vào thực tiễn cuộc sống. Trên cơ sở nội dung PBGDPL đã được cung cấp, các báo cáo viên biên soạn lại cụ thể, phù hợp với đặc điểm, điều kiện, trình độ nhận thức, tính chất công việc của từng đối tượng. Định kỳ cần tổ chức sơ kết, đánh giá để xây dựng cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc xác định nội dung PBGDPL thời gian tiếp theo.

Cần đa dạng hóa hình thức, phương pháp tuyên truyền, PBGDPL, không chỉ thông qua các hội nghị, hệ thống truyền thanh, hoạt động câu lạc bộ pháp luật mà bằng những cách thức khác như tọa đàm, buổi nói chuyện, hoạt cảnh tình huống, lời ca, tiếng hát, cung cấp các tin bài, cấp phát tài liệu hỏi - đáp, tờ gấp, tờ rơi, pa-nô, áp phích, khai thác, tìm hiểu pháp luật qua tủ sách pháp luật... Cần xây dựng và mở rộng hình thức tìm hiểu pháp luật qua các hoạt cảnh trên phát thanh hoặc truyền hình, xây dựng trang web riêng về công tác tuyên truyền, PBGDPL để người dân có thể cập nhật thông tin, trao đổi, bàn luận và tìm hướng giải quyết cho những vấn đề bức xúc trong đời sống pháp luật.

Ngoài ra, cần lồng ghép việc tuyên truyền, PBGDPL tại các buổi sinh hoạt cộng đồng. Xây dựng và phát huy phương châm mỗi người dân là một tuyên truyền viên trong cộng đồng. Chú trọng nâng cao hiệu quả hình thức thi tìm hiểu pháp luật. Đối với hình thức PBGDPL qua hoạt động tư vấn, trợ giúp pháp luật cần mở rộng phạm vi hoạt động, không chỉ tư vấn tại trụ sở mà còn đến các thôn xóm, cụm dân cư, tư vấn lưu động hoặc thông qua các câu lạc bộ trợ giúp pháp lý.