Biện pháp tha tù trước thời hạn có điều kiện của hình phạt tù chính là một giải pháp cho phép sớm đưa người phạm tội bị xử phạt tù quay trở về với cộng đồng để phục thiện, sửa chữa lỗi lầm với sự giúp đỡ và giám sát của gia đình, cơ quan, đoàn thể xã hội. Đây là biện pháp được áp dụng tại nhiều nước trên thế giới (Hoa Kỳ, Nhật Bản, Trung Quốc, Canada, Liên Bang Nga,…) dưới các tên gọi như phóng thích có điều kiện hay trả tự do có điều kiện. Theo đó, người đang chấp hành hình phạt tù được tả tự do sớm, nhưng phải tuân thủ một số điều kiện nhất định do cơ quan có thẩm quyền xác định trong một thời gian tạm gọi là thời gian thử thách. Nếu trong thời gian thử thách mà người phạm tội vi phạm các điều kiện đặt ra thì tùy từng trường hợp cụ thể, cơ quan có thẩm quyền có thể thay đổi điều kiện thử thách hoặc có thể buộc người đó phải chấp hành nốt thời hạn còn lại của hình phạt tù trong trại giam.

Đề cập đến vấn đề này, bài viết “Tha tù trước thời hạn có điều kiện” của tác giả Lê Thị Vân Anh, đã được đăng tải trên Số chuyên đề tháng 8/2014 về “Xây dựng dự án Bộ luật hình sự sửa đổi” của Tạp chí Dân chủ và Pháp luật. Trong bài viết của mình, tác giả đã phân tích một số khiếm khuyết trong những quy định về miễn, giảm hình phạt (Điều 57, Điều 76 Bộ luật Hình sự), quy định về đặc xá (Điều 10 Luật Đặc xá); đồng thời phân tích pháp luật một số nước về tha tù trước thời hạn, trong đó nêu rõ tiêu chí áp dụng, điều kiện thử thách, thời gian thử thách, cơ quan có thẩm quyền áp dụng và cơ quan giám sát. Cuối cùng, tác giả đưa ra một số định hướng bổ sung chế định tha tù trước thời hạn có điều kiện vào Bộ luật Hình sự Việt Nam (sửa đổi), bao gồm: Về điều kiện áp dụng, về thời gian thử thách tại cộng đồng, về chế độ giám sát, về cơ quan giám sát và hậu quả pháp lý của việc vi phạm chế độ thử thách hoặc phạm tội mới.

Quỳnh Vũ