Tiếp tục nâng cao hiệu quả cấp Phiếu lý lịch tư pháp thí điểm trên ứng dụng VNeID

Đặt vấn đề

Phiếu lý lịch tư pháp là phiếu do cơ quan quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp cấp, có giá trị chứng minh cá nhân có hay không có án tích; bị cấm hay không bị cấm đảm nhiệm chức vụ, thành lập, quản lý doanh nghiệp, hợp tác xã trong trường hợp doanh nghiệp, hợp tác xã bị Tòa án tuyên bố phá sản[1]. Với sự bùng nổ của công nghệ thông tin, đặc biệt, sự phát triển mạnh mẽ dịch vụ phần mềm, việc cải cách thủ tục hành chính gắn với chuyển đổi số đã trở thành nên cấp thiết. Theo Chiến lược phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030, một trong những chỉ tiêu cơ bản là 100% thủ tục hành chính đủ điều kiện theo quy định của pháp luật được cung cấp dưới hình thức dịch vụ công trực tuyến mức độ 4[2].

Trong bối cảnh nhu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp của người dân tăng cao, đặc biệt ở một số tỉnh, thành phố lớn; đồng thời, để cải cách hơn nữa thủ tục cấp Phiếu lý lịch tư pháp, cắt giảm yêu cầu nộp Phiếu lý lịch tư pháp không cần thiết trong 154 thủ tục hành chính thuộc tất cả các lĩnh vực quản lý nhà nước của các bộ, ngành và tiến tới chấm dứt việc yêu cầu người dân nộp Phiếu lý lịch tư pháp không đúng quy định, ngày 09/7/2023, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 23/CT-TTg về việc đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính cấp Phiếu lý lịch tư pháp tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp (Chỉ thị số 23/CT-TTg).

Thực hiện Chỉ thị số 23/CT-TTg, Bộ Tư pháp và Bộ Công an đã triển khai thí điểm thủ tục cấp Phiếu lý lịch tư pháp trên ứng dụng Định danh điện tử quốc gia (ứng dụng VNeID). Đây được xem là bước tiến quan trọng trong việc tối ưu hóa quy trình cấp phiếu lý lịch tư pháp, rút ngắn thời gian xử lý, giảm thiểu chi phí hành chính và tăng cường tính minh bạch. Ứng dụng VNeID được phát triển như một nền tảng định danh điện tử, cho phép người dân thực hiện nhiều dịch vụ trực tuyến mà không cần phải đến trực tiếp cơ quan hành chính nhà nước. Sau những kết quả tích cực của việc triển khai Căn cước công dân gắn chip và Hệ thống định danh điện tử, Bộ Công an tiếp tục mở rộng chức năng ứng dụng VNeID, trong đó có việc cấp Phiếu lý lịch tư pháp. Chương trình thí điểm này được thực hiện với kỳ vọng giảm thiểu tối đa thủ tục hành chính, giấy tờ, tận dụng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để xác minh thông tin, từ đó đơn giản hóa quy trình cấp Phiếu, hạn chế sai sót trong khâu nhập liệu và tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dân nói riêng và cho xã hội nói chung.

Tuy nhiên, do việc cấp Phiếu lý lịch tư pháp trên ứng dụng VNeID đang trong giai đoạn thí điểm nên quá trình triển khai không tránh khỏi những khó khăn nhất định. Một số vấn đề như khả năng đồng bộ dữ liệu, tốc độ xử lý hồ sơ, khả năng tiếp cận dịch vụ của người dân… cần tiếp tục cải thiện. Do đó, việc đánh giá thực trạng triển khai, nhận diện các thách thức và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả của chương trình là cần thiết để bảo đảm tính khả thi trước khi áp dụng chính thức trên toàn quốc.

1. Ưu điểm của việc cấp Phiếu Lý lịch tư pháp trên ứng dụng VNeID

Trước khi triển khai cấp Phiếu lý lịch tư pháp trên ứng dụng VNeID, người dân muốn cấp Phiếu phải thực hiện theo phương thức truyền thống, nộp hồ sơ trực tiếp tại các Sở Tư pháp hoặc thông qua Cổng dịch vụ công quốc gia. Luật Lý lịch tư pháp năm 2009 quy định để làm thủ tục cấp Phiếu lý lịch tư pháp, công dân phải nộp tờ khai yêu cầu cấp Phiếu kèm theo bản sao Chứng minh nhân dân/Căn cước công dân hoặc Hộ chiếu tại Sở Tư pháp nơi thường trú; trường hợp không có nơi thường trú thì nộp tại Sở Tư pháp nơi tạm trú; trường hợp cư trú ở nước ngoài thì nộp tại Sở Tư pháp nơi cư trú trước khi xuất cảnh; người nước ngoài cư trú tại Việt Nam nộp tại Sở Tư pháp nơi cư trú, trường hợp đã rời Việt Nam thì nộp tại Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia. Thông thường, sau khi tiếp nhận hồ sơ, cơ quan cấp Phiếu lý lịch tư pháp sẽ kiểm tra, đối chiếu thông tin trong hệ thống dữ liệu tư pháp. Nếu hồ sơ còn thiếu hoặc cần bổ sung, công dân sẽ được yêu cầu chỉnh sửa. Tiếp theo, cơ quan tư pháp sẽ tiến hành xác minh thông tin với cơ quan thi hành án hình sự và các cơ quan có liên quan nếu cần thiết. Sau quá trình xử lý và đối chiếu dữ liệu, Sở Tư pháp sẽ cấp Phiếu lý lịch tư pháp và gửi kết quả theo hình thức mà người dân đã đăng ký. Mặc dù quy trình này được quy định chặt chẽ nhằm bảo đảm tính chính xác của thông tin, nhưng trên thực tế, tồn tại nhiều hạn chế, việc xác minh thông tin giữa các cơ quan tư pháp, thi hành án và cơ quan quản lý cư trú còn gặp nhiều khó khăn, gây nên tình trạng chậm trễ trong xử lý hồ sơ. Từ năm 2021 đến năm 2023, cả nước cấp hơn 2,6 triệu Phiếu lý lịch tư pháp, trong đó tỷ lệ trễ hạn khoảng 2,1% (tương đương khoảng 54.000 trường hợp). Khoảng hơn 90% trường hợp trễ hạn do chậm nhận được đầy đủ thông tin lý lịch tư pháp hoặc một số cơ quan không trả lời đề nghị tra cứu xác minh của cơ quan cấp Phiếu lý lịch tư pháp[3]. Ngoài ra, quá trình nộp hồ sơ còn nhiều bất tiện đối với công dân. Nếu thực hiện theo phương thức truyền thống, người dân phải đi lại nhiều lần để hoàn tất thủ tục; nếu thực hiện theo phương thức trực tuyến trên Cổng dịch vụ công vẫn yêu cầu in tờ khai và gửi qua bưu điện trong một số trường hợp, tốn nhiều thời gian, chi phí, thậm chí một số trường hợp còn bị thất lạc. Bên cạnh đó, hệ thống dữ liệu chưa được đồng bộ hoàn toàn giữa các cơ quan, khiến quá trình tra cứu và xác minh thông tin gặp nhiều trở ngại. Trước những bất cập này, việc triển khai cấp Phiếu lý lịch tư pháp qua ứng dụng VNeID phần nào khắc phục được những hạn chế của phương thức cấp Phiếu lý lịch tư pháp truyền thống, góp phần hiện đại hóa nền hành chính tư pháp và tạo thuận lợi hơn cho người dân và doanh nghiệp.

Việc triển khai cấp Phiếu lý lịch tư pháp trên ứng dụng VNeID được thí điểm tại thành phố Hà Nội và tỉnh Thừa Thiên Huế (nay là thành phố Huế) từ ngày 22/04/2024. Tại thành phố Hà Nội, Ủy ban nhân dân thành phố đã ban hành Kế hoạch số 97/KH-UBND ngày 30/3/2024 về việc triển khai thực hiện thí điểm cấp Phiếu lý lịch tư pháp trên ứng dụng định danh và xác thực điện tử VNeID trên địa bàn thành phố Hà Nội. Theo đó, thành phố lựa chọn thời gian bắt đầu thí điểm từ 0h00 ngày 22/4/2024 trên toàn địa bàn toàn thành phố. Tính đến ngày 15/11/2024, Sở Tư pháp thành phố Hà Nội đã tiếp nhận 107.056 hồ sơ đề nghị cấp Phiếu lý lịch tư pháp, trong đó, qua hệ thống dịch vụ công là 27.102 hồ sơ, qua VNeID là 79.954 hồ sơ[4]. Tại tỉnh Thừa Thiên Huế (nay là thành phố Huế), từ ngày triển khai thí điểm cấp Phiếu lý lịch tư pháp qua ứng dụng VNeID (ngày 22/4/2024 - 22/6/2024), tổng số hồ sơ công dân nộp yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp là 3.441 hồ sơ, trong đó, hồ sơ tiếp nhận qua ứng dụng VNeID là 2.403/3.441 hồ sơ, đạt tỷ lệ 70%, hồ sơ nộp qua ứng dụng VNeID đã được Sở Tư pháp thực hiện cấp và trả kết quả là 2.056 Phiếu lý lịch tư pháp, hồ sơ giải quyết đúng hẹn, trước hẹn đạt tỷ lệ là 95%[5]. Có thể thấy, số lượng người dân yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp qua VNeID tăng vượt trội so với phương thức cấp Phiếu lý lịch tư pháp đã có trước đây.

Từ những hiệu quả tích cực mang lại cho người dân, doanh nghiệp khi triển khai thực hiện thí điểm cấp Phiếu lý lịch tư pháp trên ứng dụng VNeID tại thành phố Hà Nội và tỉnh Thừa Thiên Huế (nay là thành phố Huế) theo tinh thần của Nghị quyết số 28/NQ-CP ngày 05/3/2024 của Chính phủ về Phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 02/2024, Nghị quyết số 74/NQ-CP ngày 07/5/2023 của Chính phủ về phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 4/2023 và Chỉ thị số 23/CT-TTg, Thủ tướng Chính phủ đã có chính sách thí điểm cấp Phiếu lý lịch tư pháp qua ứng dụng định danh điện tử quốc gia VNeID trên toàn quốc (Công văn số 656/TTg-KSTT ngày 24/8/2024 của Thủ tướng Chính phủ về việc mở rộng thí điểm cấp Phiếu lý lịch tư pháp qua ứng dụng VNeID). Trên cơ sở đó, Bộ Công an đã phối hợp với Bộ Tư pháp triển khai chương trình thí điểm này trên cơ sở Quy trình số 570/TTLLTPQG-QLHC ngày 20/9/2024. Theo đó, Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia và Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội (C06) đã cùng nhau phối hợp để hoàn chỉnh phần mềm ứng dụng VNeID và phần mềm quản lý lý lịch tư pháp, bảo đảm sự tương thích với các quy trình hiện hành. Việc tích hợp này giúp hệ thống hoạt động đồng bộ, tận dụng hiệu quả dữ liệu từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư nhằm xác minh thông tin nhanh chóng, chính xác và công dân có thể đăng ký cấp Phiếu lý lịch tư pháp trực tiếp trên ứng dụng VNeID mà không cần nộp hồ sơ giấy. Khi người dân nhập thông tin vào biểu mẫu yêu cầu cấp Phiếu, hệ thống sẽ tự động kiểm tra, đối chiếu dữ liệu cá nhân với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, sau đó, cơ quan cấp Phiếu lý lịch tư pháp sẽ xác minh thông tin và kiểm tra lịch sử tiền án, tiền sự (nếu có). Nếu hồ sơ hợp lệ, Phiếu lý lịch tư pháp sẽ được cấp dưới dạng điện tử và gửi trực tiếp về tài khoản VNeID của công dân. Người dân có thể tải về và sử dụng ngay khi cần thiết mà không phải chờ đợi nhận kết quả qua bưu điện như trước đây. Việc triển khai cấp Phiếu lý lịch tư pháp trên ứng dụng VNeID đã giúp rút ngắn thời gian cấp Phiếu lý lịch tư pháp từ 10 ngày xuống còn 03 ngày trong trường hợp thông thường, từ 15 ngày xuống còn 09 ngày trong trường hợp cần xác minh. Đồng thời, loại bỏ các thủ tục giấy tờ rườm rà, hạn chế tình trạng sai sót khi nhập liệu, tăng cường tính bảo mật và chính xác bằng cách sử dụng dữ liệu sinh trắc học để xác minh danh tính thay vì giấy tờ tùy thân như trước đây.

Việc triển khai cấp Phiếu lý lịch tư pháp trên ứng dụng VNeID không chỉ mang lại lợi ích đáng kể cho người dân mà còn giúp cơ quan nhà nước nâng cao hiệu quả quản lý, góp phần đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực hành chính tư pháp. Đây là bước tiến quan trọng, giúp tinh gọn quy trình, tối ưu hóa nguồn lực và giảm thiểu những bất cập còn tồn tại trong phương thức cấp phiếu truyền thống. Có thể kể đến một số ưu điểm như sau:

Thứ nhất, việc cấp Phiếu lý lịch tư pháp qua ứng dụng VNeID giúp người dân có thể thực hiện mọi lúc, mọi nơi bằng điện thoại thông minh có kết nối internet mà không cần đến trực tiếp cơ quan có thẩm quyền, không phải xếp hàng chờ đợi, tiết kiệm nhiều thời gian và chi phí đi lại. Khi người dân đã hoàn thành các bước đề nghị cấp phiếu lý lịch tư pháp, có thể theo dõi được trạng thái xử lý hồ sơ và nhận được kết quả qua ứng dụng VNeID hoặc email. Người dân có thể sử dụng phiếu lý lịch tư pháp điện tử nhiều lần, nộp ở nhiều cơ quan, doanh nghiệp khác nhau mà không phải mất phí đề nghị cấp thêm bản giấy. Trong trường hợp công dân muốn nhận thêm kết quả là bản giấy sẽ được trả trực tiếp tại Trung tâm Phục vụ hành chính công cấp tỉnh hoặc qua dịch vụ bưu chính công ích[6]. Việc loại bỏ hoàn toàn yêu cầu về giấy tờ đi kèm không chỉ giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính mà còn giảm đáng kể thời gian chờ đợi, đi lại và các chi phí liên quan.

Thứ hai, hệ thống cấp Phiếu lý lịch tư pháp trên ứng dụng VNeID cũng giúp các cơ quan nhà nước tối ưu hóa quy trình làm việc, nâng cao hiệu suất xử lý hồ sơ và bảo đảm tính minh bạch trong quá trình cấp phiếu. Thay vì phải kiểm tra hàng nghìn hồ sơ mỗi ngày, thực hiện nhiều công đoạn xác minh giữa các cơ quan khác nhau, mất thời gian và dễ dẫn đến sai sót. Hiện nay, nhờ kết nối với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và các hệ thống thông tin tư pháp khác, quy trình xác minh thông tin có thể được thực hiện tự động, giảm bớt khối lượng công việc thủ công. Khi mọi thao tác được thực hiện trực tuyến, người dân có thể theo dõi tiến trình xử lý hồ sơ trên hệ thống mà không cần phải làm việc trực tiếp với cán bộ tư pháp. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ liên quan đến tiêu cực, nhũng nhiễu, đòi hỏi thêm giấy tờ không cần thiết hay gây khó khăn cho công dân. Bên cạnh đó, việc chuẩn hóa quy trình trên nền tảng số còn giúp nâng cao trách nhiệm của đội ngũ công chức khi thực hiện nhiệm vụ. Việc ứng dụng công nghệ trong cấp Phiếu lý lịch tư pháp còn giúp cơ quan nhà nước tiết kiệm đáng kể chi phí vận hành. Trước đây, mỗi năm, các cơ quan tư pháp phải tiêu tốn một khoản ngân sách lớn để in ấn, lưu trữ và quản lý hồ sơ giấy. Khi chuyển sang hình thức điện tử, không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn giúp hệ thống trở nên linh hoạt hơn, giảm thiểu tình trạng thất lạc hoặc sai sót trong quá trình xử lý dữ liệu.

Thứ ba, việc triển khai cấp Phiếu lý lịch tư pháp trên VNeID không chỉ đơn thuần là một cải tiến về công nghệ mà còn mang ý nghĩa quan trọng trong công cuộc chuyển đổi số quốc gia. Khi người dân dần quen với việc thực hiện các thủ tục hành chính trực tuyến, sẽ nhận thức rõ ràng hơn về lợi ích của Chính phủ điện tử, từ đó thúc đẩy nền kinh tế số, xã hội số phát triển. Thành công của mô hình thí điểm cấp Phiếu lý lịch tư pháp này còn tạo tiền đề để mở rộng áp dụng đối với các thủ tục hành chính khác. Khi các dịch vụ công được thực hiện trên nền tảng số, không chỉ giúp tiết kiệm thời gian và chi phí mà còn nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, giảm áp lực lên bộ máy hành chính truyền thống.

2. Một số khó khăn, vướng mắc trong cấp Phiếu lý lịch tư pháp thí điểm trên ứng dụng VNeID

Mặc dù việc cấp Phiếu lý lịch tư pháp trên ứng dụng VNeID mang lại nhiều lợi ích rõ rệt cho cả người dân, doanh nghiệp và cơ quan nhà nước, tuy nhiên, quá trình triển khai trên thực tế còn tồn tại một số hạn chế cần được khắc phục. Những tồn tại, hạn chế này không chỉ liên quan đến hạ tầng công nghệ mà còn liên quan đến thể chế, tính sẵn sàng của hệ thống và thói quen sử dụng dịch vụ công trực tuyến của người dân. Cụ thể:

Một là, hạn chế về hạ tầng công nghệ và khả năng đồng bộ dữ liệu.

Việc xây dựng cơ sở dữ liệu tư pháp tại Cơ sở dữ liệu tư pháp dùng chung chưa bảo đảm vì nguồn thông tin do các cơ quan liên quan cung cấp như: Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia - Bộ Tư pháp, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Thi hành án dân sự và các cơ quan Thi hành án của ngành Công an... cung cấp còn chậm và chưa đầy đủ, chưa dễ tiếp nhận và chưa cập nhật đầy đủ thông tin vào cơ sở dữ liệu. Vì vậy, việc tra cứu thông tin lý lịch tư pháp để cấp phiếu qua ứng dụng VNeID trong thời gian tới có thể phát sinh sai sót. Đồng thời, việc trả kết quả trên hệ thống của cơ quan Công an và Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia còn chậm đối với các hồ sơ phải gửi xác minh, do vậy, việc cấp phiếu qua VNeID cho công dân sẽ bị trễ hạn[7]. Bên cạnh đó, hệ thống VNeID đang trong quá trình hoàn thiện, một số lỗi kỹ thuật có thể xảy ra như: khó đăng nhập vào ứng dụng; lỗi xác thực sinh trắc học hoặc không thể truy xuất dữ liệu lý lịch tư pháp do lỗi hệ thống; đường truyền mạng chưa bảo đảm dẫn đến nguy cơ việc truy cập các phần mềm, ứng dụng cấp Phiếu lý lịch tư pháp trên ứng dụng VNeID chậm, ảnh hưởng đến thời gian thực hiện. Qua thực hiện thí điểm hệ thống chưa cho phép người dân lựa chọn việc cấp cả 02 loại Phiếu số 1, số 2 (chỉ cho phép chọn 01 trong 02), điều này gây khó khăn cho việc công dân cùng một lúc yêu cầu cấp 02 loại phiếu qua ứng dụng VNeID; việc thanh toán trả phí khi thực hiện thủ tục cấp Phiếu lý lịch tư pháp qua ứng dụng VNeID chỉ thông qua một số ngân hàng, trong khi đó, người dân lại có tài khoản ở các ngân hàng khác thì không thể liên thông trả phí dẫn đến không thực hiện được thủ tục cấp Phiếu lý lịch tư pháp qua ứng dụng VNeID; một số hồ sơ trên ứng dụng VNeID khi được tiếp nhận trên Hệ thống một cửa điện tử không chuyển được dữ liệu qua Hệ thống Quản lý lý lịch tư pháp dùng chung…[8]. Những lỗi này không chỉ gây gián đoạn trong quá trình sử dụng dịch vụ mà còn làm giảm mức độ tin cậy của hệ thống đối với người dân. Ngoài ra, tốc độ xử lý hồ sơ trực tuyến vẫn chưa đạt mức tối ưu. Mặc dù việc cấp Phiếu lý lịch tư pháp qua ứng dụng VNeID được kỳ vọng sẽ giảm thời gian xử lý xuống còn 03 - 09 ngày, nhưng thực tế tại một số địa phương, thời gian giải quyết vẫn kéo dài hơn do cơ quan tư pháp phải thực hiện đối chiếu thông tin thủ công với các hệ thống dữ liệu khác.

Hai là, hạn chế về mức độ phổ biến và khả năng tiếp cận của người dân.

Một trong những rào cản lớn nhất khi triển khai cấp Phiếu lý lịch tư pháp trên ứng dụng VNeID là khả năng tiếp cận dịch vụ của người dân, đặc biệt, nhóm người cao tuổi, người có trình độ công nghệ thông tin thấp hoặc người sống ở khu vực nông thôn. Để sử dụng dịch vụ này, công dân cần có tài khoản định danh điện tử mức độ 2, nhưng không phải ai cũng quen thuộc với quy trình đăng ký và xác thực danh tính trực tuyến. Nhiều người vẫn có tâm lý e ngại khi sử dụng công nghệ mới, hoặc không biết cách tra cứu, thực hiện các thao tác trên ứng dụng VNeID. Bên cạnh đó, tỷ lệ người dân sở hữu điện thoại thông minh có thể chạy ứng dụng VNeID vẫn chưa đồng đều trên cả nước. Ở các thành phố lớn, người dân dễ dàng tiếp cận với dịch vụ công trực tuyến, nhưng tại các vùng sâu, vùng xa, nơi hạ tầng viễn thông còn hạn chế, việc tiếp cận dịch vụ qua ứng dụng di động còn gặp nhiều khó khăn. Nếu không có giải pháp hỗ trợ tốt hơn, như hướng dẫn chi tiết hoặc hỗ trợ đăng ký trực tiếp tại các cơ quan tư pháp, nhiều người dân vẫn tiếp tục lựa chọn phương thức truyền thống thay vì sử dụng nền tảng số.

Ba là, hạn chế về bảo mật dữ liệu và quyền riêng tư.

Phiếu lý lịch tư pháp chứa những dữ liệu về lịch sử tư pháp của công dân, nếu bị rò rỉ hoặc sử dụng sai mục đích, có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của cá nhân. Hiện nay, mặc dù ứng dụng VNeID đã được trang bị nhiều lớp bảo mật, nhưng nguy cơ tấn công mạng, đánh cắp dữ liệu hoặc giả mạo danh tính vẫn là những rủi ro tiềm ẩn. Bên cạnh đó, một vấn đề khác liên quan đến bảo mật là quy trình xác thực danh tính trên ứng dụng VNeID. Mặc dù ứng dụng này sử dụng công nghệ sinh trắc học để xác thực người dùng, nhưng vẫn có nguy cơ bị giả mạo nếu hệ thống không được cập nhật thường xuyên hoặc nếu dữ liệu gốc chưa được thu thập một cách đầy đủ, chính xác.

3. Kiến nghị, đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả cấp Phiếu Lý lịch tư pháp trên ứng dụng VNeID

Thứ nhất, đối với Chính phủ, cần có chính sách hỗ trợ bổ sung nguồn lực để bảo đảm quá trình thực hiện được hiệu quả.

Việc cấp Phiếu lý lịch tư pháp trên VNeID không chỉ đơn thuần là một cải cách trong thủ tục hành chính mà còn là một phần quan trọng trong lộ trình chuyển đổi số quốc gia. Vì vậy, cần có chính sách ưu tiên đầu tư nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin tại các địa phương, đặc biệt, ở vùng sâu, vùng xa, nơi hạ tầng kỹ thuật còn hạn chế. Bên cạnh đó, cần phải có cơ chế hỗ trợ tài chính và nhân lực để bảo đảm cán bộ tư pháp được đào tạo đầy đủ về quy trình nghiệp vụ và cách vận hành hệ thống. Nếu không có chính sách đào tạo bài bản, việc triển khai có thể gặp khó khăn khi cán bộ không quen với hệ thống mới, dẫn đến xử lý hồ sơ chậm trễ hoặc sai sót trong quá trình cấp phiếu.

Thứ hai, đối với Bộ Tư pháp, Bộ Công an và các cơ quan, tổ chức có liên quan, cần phối hợp chặt chẽ hơn trong việc hoàn thiện hệ thống công nghệ, xác minh dữ liệu để bảo đảm quy trình cấp Phiếu lý lịch tư pháp trực tuyến diễn ra nhanh chóng, chính xác và thuận tiện cho người dân.

Hệ thống VNeID cần tiếp tục được nâng cấp để bảo đảm khả năng xử lý hồ sơ tự động hóa ở mức cao nhất, tránh tình trạng chậm trễ do xác minh thủ công. Đồng thời, cần tăng cường khả năng liên thông dữ liệu giữa các cơ quan tư pháp, Công an, Tòa án và các đơn vị có liên quan để hạn chế tình trạng dữ liệu chưa đồng bộ khiến quá trình xác minh bị kéo dài.

Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo AI và tự động hóa quy trình xử lý hồ sơ cũng cần được triển khai mạnh mẽ hơn để giảm tải công việc cho cán bộ tư pháp. Đồng thời, cần triển khai cơ chế theo dõi, giám sát, nâng cấp hạ tầng bảo mật và quy định rõ ràng về việc quản lý, truy cập, sử dụng dữ liệu cá nhân để bảo đảm quyền riêng tư của công dân và đánh giá quá trình thí điểm một cách thường xuyên. Việc thu thập phản hồi từ người dân và cơ quan tư pháp cần được thực hiện thông qua hệ thống khảo sát trực tuyến hoặc các kênh tiếp nhận ý kiến tại các Sở Tư pháp, từ đó kịp thời điều chỉnh những bất cập trong hệ thống. Sau khi kết thúc giai đoạn thí điểm, cần tổ chức hội thảo tổng kết, phân tích dữ liệu về hiệu quả triển khai và những vướng mắc phát sinh để có giải pháp khắc phục và quyết định về việc áp dụng chính thức trên toàn quốc.

Thứ ba, đối với các địa phương triển khai thí điểm, cần chủ động hỗ trợ người dân trong việc đăng ký và sử dụng dịch vụ trên VNeID.

Tại các địa phương có tỷ lệ người dân chưa quen sử dụng công nghệ cao, Ủy ban nhân dân cấp xã, huyện cần thiết lập các điểm hỗ trợ công nghệ với sự tham gia của cán bộ tư pháp hoặc lực lượng công an để giúp người dân đăng ký định danh điện tử và thực hiện thủ tục cấp Phiếu lý lịch tư pháp trực tuyến. Ngoài ra, các Sở Tư pháp cần có cơ chế phối hợp với các đơn vị liên quan để giải quyết nhanh các lỗi kỹ thuật hoặc vướng mắc trong quá trình xử lý hồ sơ. Một số trường hợp như hồ sơ bị treo do dữ liệu chưa đồng bộ, người dân không nhận được kết quả qua ứng dụng cần có quy trình xử lý nhanh chóng, tránh gây bức xúc cho người dân. Các địa phương cần tăng cường tuyên truyền về lợi ích của cấp Phiếu lý lịch tư pháp trực tuyến để người dân có thể tiếp cận và sử dụng dịch vụ một cách chủ động hơn. Việc phổ biến nên được thực hiện đa dạng, theo nhiều phương thức, hình thức khác nhau, như qua các trang website, cổng thông tin của cơ quan nhà nước, mạng xã hội, tổ chức các buổi tư vấn trực tiếp tại địa phương,… để tiếp cận những nhóm đối tượng ít sử dụng công nghệ.

Thứ tư, đối với người dân và doanh nghiệp.

Người dân cần chủ động tìm hiểu và sử dụng dịch vụ cấp Phiếu lý lịch tư pháp trên ứng dụng VNeID để hạn chế tình trạng quá tải cho Sở Tư pháp cũng như tiết kiệm thời gian, chi phí của bản thân. Doanh nghiệp cần sẵn sàng chấp nhận Phiếu lý lịch tư pháp điện tử thay vì yêu cầu bản giấy để tạo thuận lợi cho quá trình tuyển dụng, làm thủ tục pháp lý. Việc phối hợp giữa cơ quan nhà nước và các doanh nghiệp, tổ chức có liên quan trong việc áp dụng Phiếu lý lịch tư pháp điện tử sẽ giúp dịch vụ này nhanh chóng được phổ biến và có tính ứng dụng thực tiễn cao hơn.

Việc mở rộng thí điểm cấp Phiếu lý lịch tư pháp qua ứng dụng VNeID trên toàn quốc là một bước đi quan trọng trong quá trình chuyển đổi số và cải cách thủ tục hành chính. Tuy nhiên, để bảo đảm triển khai hiệu quả, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, địa phương và người dân, cơ quan, tổ chức. Khi được triển khai đúng cách, chương trình thí điểm mở rộng không chỉ giúp người dân tiếp cận dịch vụ dễ dàng hơn mà còn đặt nền móng cho việc chính thức áp dụng Phiếu lý lịch tư pháp điện tử trong tương lai, góp phần hiện đại hóa nền hành chính công tại Việt Nam./.

Hoàng Trung