Vài nét về công tác tư pháp ở thành phố Sơn La

Ủy ban nhân dân (UBND) thành phố, của Sở Tư pháp và UBND tỉnh; sự phối kết hợp chặt chẽ của các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể thành phố, của cấp ủy, chính quyền, công chức tư pháp - hộ tịch 12 xã, phường và sự ủng hộ, đồng thuận của nhân dân các dân tộc trên địa bàn thành phố. Qua một năm triển khai tổ chức thực hiện nhiệm vụ, công tác tư pháp thành phố đã đạt được nhiều kết quả, góp phần quan trọng vào việc triển khai thi hành pháp luật, đảm bảo giữ gìn sự ổn định và phát triển kinh tế xã hội của thành phố. Một số kết quả đạt được như sau:
Một là, đối với công tác chỉ đạo, điều hành
Thực hiện chỉ đạo của UBND thành phố, Phòng Tư pháp đã chủ động xây dựng chương trình, kế hoạch công tác tư pháp năm 2015, chỉ đạo hướng dẫn công chức tư pháp xã, phường xây dựng các chương trình, kế hoạch chi tiết, sát với thực tiễn; đề cao trách nhiệm cá nhân trong quá trình thực thi công vụ, đẩy mạnh công tác cải cách hành chính gắn với cải cách tư pháp, tiếp tục cải tiến lề lối làm việc, giải quyết các thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực tư pháp theo đúng quy định của pháp luật.
Hai là, về công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật
- Xác định đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Ngành Tư pháp, cần được ưu tiên cả về nhân lực và thời gian để hoàn thành tốt nhất mục tiêu đặt ra là thông tin tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật đến mọi đối tượng trên địa bàn các quy định của pháp luật. Phòng Tư pháp thành phố tích cực tham mưu cho Lãnh đạo UBND thành phố duy trì và thường xuyên kiện toàn Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) thành phố (đến nay có 24 thành viên và 19 báo cáo viên pháp luật). Thường trực Hội đồng phối hợp PBGDPL thành phố đã chủ động xây dựng chương trình, kế hoạch công tác năm 2015; chỉ đạo hướng dẫn các phòng, ban, ngành, thành viên Hội đồng phối hợp PBGDPL và công chức tư pháp xã, phường xây dựng chương trình, kế hoạch thực hiện chi tiết sát với thực tiễn; phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên Hội đồng phối hợp PBGDPL nhằm nâng cao trách nhiệm cá nhân, đồng thời phối kết hợp với các hoạt động công tác khác để tuyên truyền, PBGDPL. Tại UBND 12 xã, phường có 24 công chức tư pháp - hộ tịch thực hiện việc tuyên truyền cùng với 327 tuyên truyền viên ở cơ sở.
- Thực hiện chủ đề Ngày pháp luật “Thực hiện Hiến pháp và pháp luật góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; bảo vệ quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân”, Phòng Tư pháp đã tham mưu cho UBND thành phố xây dựng kế hoạch và tổ chức “Ngày pháp luật” năm 2015 vào ngày 09/11/2015 tại hội trường trung tâm thành phố với hơn 300 đại biểu dự.
- Duy trì việc thực hiện Quyết định số 879/QĐ-UBND ngày 04/5/2012 của Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La về ban hành Kế hoạch thực hiện Đề án “Tuyên truyền phổ biến pháp luật về phòng, chống tham nhũng, Công ước của Liên Hợp quốc về chống tham nhũng trong cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân từ năm 2012 đến năm 2016”; tiếp tục tổ chức thực hiện Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tham nhũng trong cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân từ năm 2012 đến năm 2016; Kế hoạch số 81/KH-UBND ngày 12/6/2013 của UBND thành phố về thực hiện các nhiệm vụ phòng, chống tham nhũng, lãng phí giai đoạn 2012 - 2016 trên địa bàn thành phố theo Nghị quyết số 82/NQ-CP ngày 06/12/2012 của Chính phủ về chương trình hành động thực hiện Kết luận số 21-KL/TW ngày 25/05/2012 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ III, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về “tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí” giai đoạn 2012 - 2016.
- Phối kết hợp cùng với Thanh tra thành phố tiếp tục triển khai đề án “Tiếp tục tăng cường công tác phổ biến, giáo dục pháp luật về khiếu nại, tố cáo ở xã, phường, thị trấn giai đoạn 2013 - 2016”, thực hiện kế hoạch của UBND tỉnh và của UBND thành phố về việc tiếp tục tăng cường công tác PBGDPL về khiếu nại, tố cáo ở xã, phường, thị trấn giai đoạn 2015 - 2016.
- Tham mưu, phối hợp với Văn phòng HĐND, UBND thành phố tổ chức các hội nghị tập huấn nghiệp vụ (về công tác hòa giải ở cơ sở, công tác tuyên truyền, công tác văn bản và công tác hộ tịch - chứng thực, cập nhật các phần mềm hộ tịch, quản lý văn bản); trang bị tài liệu phục vụ công tác tuyên truyền cho tuyên truyền viên pháp luật cơ sở, tài liệu nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở cho tổ trưởng, tổ viên hòa giải cơ sở và cán bộ tư pháp - hộ tịch các xã, phường.
- Kết quả thực hiện tuyên truyền, PBGDPL trong năm 2015 đã thực hiện 495 cuộc hội nghị với 58.871 lượt người gồm: 302 cuộc tại UBND xã, phường, tổ bản; 4 cuộc tại hội trường trung tâm thành phố, 189 cuộc tại các phòng ban, đơn vị, đoàn thể và trường học với 20 văn bản pháp luật được tuyên truyền1#. Triển khai thực hiện tốt cuộc thi viết tìm hiểu Hiến pháp năm 2013 với sự tham gia của hầu hết các cá nhân thuộc các cơ quan, ban ngành, đơn vị, trường học, cán bộ công chức và nhân dân thành phố, tổng số có 7.137 bài viết dự thi, trong đó kết quả sơ khảo tại thành phố đã chọn được 1 giải nhất, 2 giải nhì, 2 giải ba và 12 giải khuyến khích; dự thi cấp tỉnh đạt 1 giải A; 4 giải khuyến khích cá nhân và 01 giải phụ cho cá nhân.
Ba là, về công tác văn bản và công tác kiểm tra, hướng dẫn nghiệp vụ
Phòng Tư pháp đã chủ động tham mưu giúp Thường trực HĐND, UBND thành phố tham gia ý kiến trong quá trình soạn thảo, thực hiện thẩm định, tự kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản và kiểm tra văn bản theo thẩm quyền, qua đó đã đánh giá đúng thực trạng tình hình ban hành văn bản quy phạm pháp luật, phát hiện những thiếu sót, kịp thời chấn chỉnh những tồn tại hạn chế, qua đó từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác văn bản. Phòng đã phối hợp với Văn phòng HĐND, UBND thành phố tổ chức 2 đợt tập huấn nghiệp vụ về các nội dung công tác chuyên ngành theo các nghị định của Chính phủ, thông tư của Bộ Tư pháp, hướng dẫn chỉ đạo công chức tư pháp - hộ tịch xã, phường tổ chức thực hiện nhiệm vụ chuyên môn. Năm 2015, Phòng Tư pháp đã kiểm tra theo thẩm quyền 112 văn bản; tự kiểm tra 29 văn bản; rà soát 29 văn bản; thẩm định 60 văn bản và tham gia ý kiến vào 33 văn bản.
Bốn là, về chỉ đạo hoạt động hòa giải ở cơ sở và các câu lạc bộ pháp luật
Phòng Tư pháp thành phố đã chủ động phối hợp với UBND xã, phường chỉ đạo hoạt động của các loại hình câu lạc bộ pháp luật hiện có như 2 Câu lạc bộ Trợ giúp pháp lý, 1 Câu lạc bộ Tuổi trẻ phòng chống tội phạm và tệ nạn xã hội, 3 Câu lạc bộ “Đồng cảm” và các Câu lạc bộ “Phòng chống ma túy từ gia đình”; Câu lạc bộ “Phụ nữ không lấn chiếm lòng đường vỉa hè, hành lang giao thông để buôn bán họp chợ, phơi nông sản gây ách tắc và tai nạn giao thông” và duy trì mô hình “Địa chỉ tin cậy ” tại cộng đồng trên địa bàn thành phố. Tham mưu cho UBND thành phố triển khai thực hiện Kế hoạch kiểm tra tình hình thực hiện Luật Hòa giải ở cơ sở, đến nay thành phố có 169 tổ hòa giải cơ sở, với 1.075 thành viên. Kết quả năm 2015 đã thực hiện 102 vụ việc hòa giải cơ sở, trong đó hòa giải thành 89 vụ và tổ chức hàng trăm cuộc sinh hoạt câu lạc bộ.
Năm là, về xây dựng, quản lý và khai thác tủ sách pháp luật
Đến nay thành phố đã có 60 tủ sách và 18 túi sách pháp luật với trên 15.000 cuốn, bao gồm 4 thể loại chính là: Công báo; văn bản quy phạm pháp luật; tài liệu, sách, báo phổ thông và sách nghiệp vụ, hỏi đáp, giải thích pháp luật; trong đó có 21 tủ sách tại các cơ quan đơn vị, 12 tủ sách pháp luật xã, phường, 9 tủ sách pháp luật tại các tổ, 18 túi sách pháp luật tại bản. Tuy nhiên, nhu cầu mượn, đọc nghiên cứu ngày càng ít do sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin và hệ thống thông tin đại chúng cũng như mạng internet, do đó số lượt người mượn đọc khá ít (200 lượt người).
Sáu là, về giải quyết các thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực tư pháp
Phòng Tư pháp thường xuyên quan tâm, chỉ đạo, kiểm tra hoạt động nghiệp vụ của công chức tư pháp - hộ tịch xã, phường, nghiên cứu, cập nhật, hướng dẫn áp dụng thực hiện đúng quy định tại Nghị định số 23/2015/NĐ-CP ngày 16/02/2015 của Chính phủ về cấp bản sao từ sổ gốc, chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký và chứng thực hợp đồng, giao dịch. Năm 2015, bộ phận một cửa, một cửa liên thông thành phố đã chứng thực bản sao 1.237 việc với 4.826 văn bản, thu 26.128.000đ lệ phí; chứng thực chữ ký người dịch 93 việc, với 393 văn bản, thu 3.196.000đ lệ phí. Các xã, phường đã đăng ký khai sinh 2.694 trường hợp; đăng ký khai tử 509 trường hợp; đăng ký kết hôn 690 trường hợp; xác nhận tình trạng hôn nhân 567 trường hợp; thay đổi, cải chính, bổ sung, điều chỉnh hộ tịch cho 50 trường hợp (22 tại thành phố và 28 tại xã, phường); nhận cha, mẹ, con 1 trường hợp.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác tư pháp thành phố Sơn La vẫn còn có một số hạn chế nhất định như: Nhận thức về tầm quan trọng của công tác tư pháp ở cấp xã, phường còn hạn chế, thể hiện trong việc bố trí công chức tư pháp - hộ tịch còn kiêm nhiệm, có chức danh tư pháp, nhưng không thực hiện nhiệm vụ công tác tư pháp hoặc cán bộ vào làm còn thiếu chuyên môn, chuyên ngành luật... gây khó khăn cho việc quản lý chất lượng công việc, nhất là trong việc thực hiện các thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực tư pháp.
Để khắc phục những hạn chế nói trên, xin nêu một số kiến nghị sau đây:
- Đề nghị các cấp, các ngành thẩm quyền xem xét, giải quyết việc hỗ trợ kinh phí cho hoạt động hòa giải ở cơ sở, trong đó có việc dành kinh phí hỗ trợ cho giải quyết vụ việc cụ thể theo luật định.
- Xem xét việc bổ sung biên chế cho các phòng tư pháp cấp huyện nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ công việc được giao.