Abstract: In recent times, many accommodation service establishments, especially small establishments, have not strictly complied with security and order conditions; some establishments operate without permission or deliberately take advantage of “loopholes” in the law to not comply with legal regulations on accommodation service business activities. From this reality, this article studies and analyzes current legal regulations related to the issuance of certificates of eligibility for security and order for accommodation service establishments and proposes law completion solutions to improve the effectiveness of state management in this field.

Đặt vấn đề

Trong bối cảnh hội nhập và phát triển mạnh mẽ của ngành du lịch, các cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu nghỉ ngơi của du khách, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Tuy nhiên, với đặc thù hoạt động liên quan đến nhiều đối tượng, trong đó có khách du lịch nước ngoài, các cơ sở này cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến an ninh, trật tự xã hội.

Để bảo đảm an toàn cho du khách lưu trú và an ninh, trật tự xã hội, việc cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú là cần thiết nhằm bảo vệ lợi ích cộng đồng, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với các cơ sở kinh doanh dịch vụ này. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy, các quy định của pháp luật còn nhiều bất cập, việc thực hiện pháp luật chưa nghiêm, gây khó khăn cho hoạt động của các chủ thể kinh doanh dịch vụ này cũng như quản lý nhà nước, cần phải có giải pháp khắc phục.

1. Sự cần thiết phải cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu, rộng, ngành dịch vụ, đặc biệt là du lịch, phát triển mạnh mẽ, hoạt động kinh doanh dịch vụ lưu trú đang bùng nổ về quy mô và đa dạng về hình thức. Tuy nhiên, cùng với những đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế - xã hội, lĩnh vực này cũng đặt ra nhiều thách thức về an ninh, trật tự, nếu không được kiểm soát tốt. Vì vậy, việc cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú là yêu cầu tất yếu, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho quản lý nhà nước; ngăn ngừa, phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm pháp luật, góp phần bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn cho người dân, qua đó, góp phần giữ vững ổn định xã hội, thúc đẩy kinh tế phát triển bền vững. Điều này được thể hiện cụ thể như sau:

Thứ nhất, nhu cầu lưu trú ngày càng tăng cao và các loại hình dịch vụ ngày càng đa dạng, phức tạp: quyền tự do cư trú và đi lại là một trong những quyền cơ bản của công dân được quy định trong Hiến pháp và các văn bản pháp luật liên quan. Trong điều kiện kinh tế - xã hội phát triển như hiện nay, nhu cầu đi lại, công tác, học tập, du lịch của người dân ngày càng tăng, kéo theo nhu cầu lưu trú tạm thời tại nhiều địa phương phát triển mạnh mẽ. Hệ thống cơ sở lưu trú phát triển phong phú, từ khách sạn, nhà nghỉ truyền thống đến homestay, căn hộ dịch vụ, ký túc xá thuê ngoài, mô hình “chia sẻ phòng” qua các nền tảng số như Airbnb... Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng và đa dạng đó cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết về công tác quản lý nhà nước, nhất là trong lĩnh vực bảo đảm an ninh, trật tự; bảo đảm an toàn tính mạng, sức khỏe cho du khách và người dân đại phương.

Thứ hai, cơ sở dịch vụ lưu trú có nguy cơ bị lợi dụng để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật: thực tế cho thấy, nếu không có sự kiểm soát hiệu quả, cơ sở lưu trú có thể bị các đối tượng xấu lợi dụng làm nơi trú ẩn, tụ tập thực hiện các hành vi phạm tội như: sử dụng và buôn bán ma túy, mại dâm, đánh bạc, trộm cắp, lừa đảo, cưỡng đoạt tài sản... thậm chí là tổ chức các hoạt động khủng bố, chống phá Nhà nước. Điều này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh, trật tự an toàn xã hội mà còn làm suy giảm niềm tin của người dân và du khách vào chất lượng dịch vụ lưu trú tại Việt Nam.

Do đó, việc cấp giấy chứng nhận là biện pháp quan trọng để sàng lọc, quản lý và kiểm soát chặt chẽ hoạt động của các cơ sở lưu trú ngay từ khâu đăng ký hoạt động, nhằm giảm thiểu rủi ro tiềm ẩn.

Thứ ba, là công cụ pháp lý, hỗ trợ công tác phòng, chống tội phạm: giấy chứng nhận là văn bản pháp lý thể hiện sự cam kết và tuân thủ của chủ cơ sở đối với các quy định pháp luật liên quan đến an ninh, trật tự. Thông qua quá trình thẩm tra, xác minh trước khi cấp giấy chứng nhận, cơ quan Công an sẽ nắm rõ thông tin về nhân sự, địa điểm, hệ thống cơ sở vật chất, điều kiện phòng cháy, chữa cháy, cam kết về quản lý nhân khẩu tạm trú... Qua đó, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác kiểm tra, giám sát, đặc biệt là phát hiện sớm, ngăn chặn các hoạt động tội phạm.

Ngoài ra, việc yêu cầu chủ cơ sở lưu trú phải đáp ứng các yêu cầu, điều kiện nhất định như có năng lực hành vi dân sự, không có tiền án, tiền sự,... cũng là giải pháp để sàng lọc các đối tượng có dấu hiệu nguy hiểm ra khỏi hệ thống kinh doanh dịch vụ này.

Thứ tư, là công cụ để tăng cường bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và bảo đảm an toàn xã hội: một cơ sở lưu trú được cấp giấy chứng nhận là cơ sở đã đáp ứng các tiêu chuẩn tối thiểu về an toàn, phòng, chống cháy nổ, bảo vệ khách hàng, quản lý thông tin khách trọ, phòng ngừa tội phạm…, người dân và du khách có cơ sở để tin tưởng, yên tâm lựa chọn cơ sở cung cấp dịch vụ lưu trú. Đồng thời, việc cấp giấy chứng nhận cũng tạo môi trường kinh doanh minh bạch, an toàn, góp phần bảo vệ quyền lợi chính đáng của các cơ sở làm ăn nghiêm túc, loại trừ cạnh tranh không lành mạnh từ các cơ sở hoạt động “chui”, không tuân thủ pháp luật.

Thứ năm, đáp ứng yêu cầu quản lý hiện đại và hội nhập quốc tế: trong quá trình hội nhập quốc tế, lượng khách du lịch, chuyên gia, nhà đầu tư nước ngoài đến Việt Nam ngày càng nhiều và tăng mạnh. Điều này đòi hỏi hệ thống cơ sở lưu trú không chỉ đa dạng về hình thức, chất lượng dịch vụ mà còn phải bảo đảm tuyệt đối về an ninh, trật tự để không làm ảnh hưởng đến hình ảnh quốc gia.

Các loại hình lưu trú mới như kết hợp làm việc và nghỉ dưỡng (workation), căn hộ dịch vụ, lưu trú ngắn hạn qua nền tảng trực tuyến... đang đặt ra yêu cầu mới cho công tác quản lý nhà nước. Do đó, việc duy trì và hoàn thiện pháp luật về cấp giấy chứng nhận là một phần thiết yếu trong chiến lược xây dựng xã hội an toàn, văn minh và hội nhập.

Thứ sáu, là công cụ kiểm soát, phối hợp và chia sẻ thông tin hiệu quả: một trong những ý nghĩa của giấy chứng nhận là thiết lập mối quan hệ phối hợp giữa cơ sở kinh doanh và lực lượng Công an. Các cơ sở lưu trú có trách nhiệm định kỳ, thường xuyên báo cáo cho cơ quan Công an về tình hình an ninh, trật tự, thông tin khách lưu trú, đặc biệt là những đối tượng có dấu hiệu nghi vấn, phục vụ cho công tác điều tra, xử lý tội phạm và phòng ngừa từ xa. Đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng để bảo đảm sự phối hợp giữa cơ sở lưu trú và các cơ quan chức năng trong công tác phòng ngừa và đấu tranh với tội phạm. Đồng thời, nguồn dữ liệu từ các cơ sở này cũng rất quan trọng trong hoạt động quản lý nhà nước, nhất là để tổ chức sự kiện lớn, hoạt động chính trị, văn hóa, xã hội, xử lý tình huống khẩn cấp...

Nghiên cứu cho thấy, các cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú để được cấp giấy chứng nhận, cần phải đáp ứng được các yêu cầu, điều kiện nhất định, trong đó có các điều kiện cơ bản sau:

Một là, điều kiện về nhân sự quản lý an ninh, trật tự: cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú phải có nhân viên có trách nhiệm quản lý an ninh, trật tự tại cơ sở hoặc có thể là nhân viên kiêm nhiệm; được đào tạo, huấn luyện về công tác an ninh, trật tự và có khả năng xử lý các tình huống liên quan đến an ninh, trật tự tại cơ sở.

Hai là, điều kiện về cơ sở vật chất và trang thiết bị: các cơ sở phải đáp ứng các yêu cầu về phòng cháy, chữa cháy, bảo vệ tài sản, bảo đảm an toàn cho khách hàng lưu trú. Vì vậy, các cơ sở phải có hệ thống báo cháy, thiết bị chữa cháy, camera giám sát, hệ thống chiếu sáng, thoát hiểm khi xảy ra sự cố giúp giảm thiểu rủi ro và bảo đảm an toàn tuyệt đối cho khách lưu trú tại các cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú.

Ba là, hệ thống trang thiết bị, sổ sách quản lý khách lưu trú: một trong những yêu cầu quan trọng đối với cơ sở lưu trú là phải có hệ thống trang thiết bị, phần mềm, sổ sách, ghi nhận đầy đủ thông tin của khách lưu trú như thông tin cá nhân, thời gian lưu trú, số phòng và các thông tin cần thiết khác để phục vụ việc quản lý và báo cáo các cơ quan có liên quan theo đúng quy định.

2. Thực trạng quy định pháp luật và thực hiện pháp luật về cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú

2.1. Quy định của pháp luật về cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú

Theo khoản 22 Điều 3 Nghị định số 96/2016/NĐ-CP ngày 01/7/2016 của Chính phủ quy định điều kiện về an ninh, trật tự đối với một số ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện (Nghị định số 96/2016/NĐ-CP), kinh doanh dịch vụ lưu trú, gồm: các cơ sở lưu trú theo quy định của Luật Du lịch năm 2017 và các hình thức dịch vụ cho thuê lưu trú khác (nghỉ theo giờ và nghỉ qua đêm) hoạt động trên đất liền hoặc trên các phương tiện tàu thủy lưu trú du lịch.

Điều 4 Luật Du lịch năm 2017 quy định về các điều kiện kinh doanh dịch vụ lưu trú, gồm yêu cầu cơ sở phải bảo đảm các tiêu chí về an ninh, trật tự. Đây là cơ sở pháp lý giúp quy định rõ trách nhiệm của chủ cơ sở kinh doanh trong việc tuân thủ các quy định liên quan đến việc bảo vệ an ninh, trật tự tại cơ sở của mình.

Điều 14 Nghị định số 96/2016/NĐ-CP quy định, giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự là văn bản do cơ quan Công an có thẩm quyền cấp cho cơ sở đầu tư kinh doanh các ngành, nghề quy định tại Điều 3 Nghị định này (Mẫu số 01 Phụ lục ban hành kèm theo Nghị định số 96/2016/NĐ-CP). Đồng thời, khoản 1 Điều 6 Nghị định số 96/2016/NĐ-CP quy định về các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động kinh doanh dịch vụ lưu trú khi chưa được cấp hoặc bị thu hồi giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự. Ngoài ra, Nghị định số 96/2016/NĐ-CP cũng quy định rõ về các thủ tục hành chính và yêu cầu cụ thể đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú để bảo đảm an ninh, trật tự. Một trong những điều kiện tiên quyết là các cơ sở phải bảo đảm tuân thủ các quy định về phòng cháy, chữa cháy, bảo vệ tài sản và phải có phương án quản lý khách trọ.

Nhằm điều chỉnh phù hợp với điều kiện cơ cấu tổ chức của lực lượng thực thi pháp luật, cụ thể là cơ cấu tổ chức mới của Bộ Công an, chủ trương kiện toàn lực lượng Công an cấp xã chính quy ở cơ sở, thực hiện quản lý bảo đảm an ninh, trật tự ở cơ sở, ngày 24/7/2023, Chính phủ ban hành Nghị định số 56/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 96/2016/NĐ-CP quy định điều kiện về an ninh, trật tự đối với một số ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, Nghị định số 99/2016/NĐ-CP ngày 01/7/2016 c ủ a C h í n h p h ủ về quản lý và sử dụng con dấu, Nghị định số 137/2020/NĐ-CP ngày 27/11/2020 của Chính phủ quy định về quản lý, sử dụng pháo (Nghị định số 56/2023/NĐ-CP). Theo đó, thẩm quyền cấp mới giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú như sau:

- Cục Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội, Bộ Công an cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự và quản lý các cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú được xếp hạng từ 05 sao trở lên (điểm a khoản 5 Điều 14 Nghị định 56/2023/NĐ-CP).

- Phòng Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội, Công an các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chịu trách nhiệm cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự và quản lý các cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú có quy mô trên 20 phòng (mục a khoản 2 Điều 14 Nghị định số 56/2023/NĐ-CP).

- Công an cấp huyện thuộc các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chịu trách nhiệm cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự và quản lý các cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú có quy mô từ 10 đến 20 phòng (mục 3 khoản 6 Điều 14 Nghị định số 56/2023/NĐ-CP).

- Công an cấp xã chịu trách nhiệm cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự và quản lý các cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú có quy mô kinh doanh dưới 10 phòng (khoản 7 Điều 14 Nghị định số 56/2023/NĐ-CP).

Tuy nhiên, thực hiện chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, từ ngày 01/3/2025, không tổ chức Công an cấp huyện[1] nên thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú có quy mô dưới 20 phòng là Công an cấp xã[2].

Ngoài ra, để bảo đảm công tác quản lý nhà nước đối với lĩnh vực kinh doanh dịch vụ lưu trú, các cơ sở kinh doanh lưu trú không tuân thủ các quy định của pháp luật về an ninh, trật tự, phòng cháy, chữa cháy và các quy định liên quan khác sẽ bị xử phạt hành chính, đồng thời, có thể bị tạm dừng hoạt động kinh doanh dịch vụ lưu trú theo quy định tại Nghị định số 144/2021/NĐ-CP ngày 31/12/2021 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy, chữa cháy; cứu nạn, cứu hộ; phòng, chống bạo lực gia đình (Nghị định số 144/2021/NĐ-CP), được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 106/2025/NĐ-CP ngày 15/5/2025 của của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ.

2.2. Tình hình thực hiện pháp luật về cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú

Những năm gần đây, số lượng cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú (như khách sạn, nhà nghỉ, homestay…) đã tăng mạnh, làm cho nhu cầu cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự cũng gia tăng. Thực tế cho thấy, việc cấp giấy chứng nhận không đồng đều giữa các địa phương và khu vực. Tại các thành phố lớn như: thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Hải phòng, thành phố Đà Nẵng, số lượng cơ sở lưu trú được cấp giấy chứng nhận khá lớn và diễn ra thường xuyên. Tuy nhiên, tại khu vực nông thôn hoặc các địa phương ít phát triển, nhiều cơ sở chưa thực hiện đầy đủ thủ tục này hoặc việc cấp giấy chứng nhận chưa được chú trọng, dẫn đến một số cơ sở không có giấy phép hợp lệ.

Mặc dù, pháp luật đã quy định rõ điều kiện để cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự cũng như các nghĩa vụ của cơ sở sau khi được cấp, nhưng thực tế cho thấy, còn không ít cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú không đáp ứng các yêu cầu này. Qua kiểm tra, Công an địa phương phát hiện và xử lý một số cơ sở vi phạm quy định về an ninh, trật tự, trong đó có cơ sở không xuất trình được giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự để kinh doanh dịch vụ lưu trú và đã lập biên bản vi phạm để xử lý theo quy định của pháp luật[3].

Thực tế cho thấy, việc vi phạm của các cơ sở lưu trú rất đa dạng như: không thực hiện thông báo việc lưu trú cho khách; không thực hiện đầy đủ quy trình kiểm tra, lưu giữ thông tin của khách lưu trú; kinh doanh ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện về an ninh, trật tự khi chưa được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự; không chấp hành, tiếp tục hoạt động kinh doanh trong thời gian bị cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền đình chỉ hoạt động; bố trí, sắp xếp vật tư hàng hóa cản trở lối thoát nạn; cơ sở lưu trú cho người nước ngoài tạm trú qua đêm, nhưng không khai báo tạm trú theo quy định[4]...

Nghiên cứu cho thấy, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng vi phạm pháp luật về cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự, trong đó có những nguyên nhân chủ yếu sau:

Thứ nhất, quy định của pháp luật về trách nhiệm của cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú nói chung và quy định về cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự nói riêng còn nhiều bất cập, không phù hợp với sự phát triển của kinh tế - xã hội và sự phát triển của khoa học - công nghệ, nhất là việc chuyển đổi số như hiện nay[5].

Thứ hai, nhiều cơ sở nhỏ lẻ gặp khó khăn trong việc đáp ứng các tiêu chí để được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự như:

- Không có đủ trang thiết bị cần thiết để bảo đảm an ninh, trật tự như camera giám sát, hệ thống báo cháy, chữa cháy, cửa thoát hiểm… Mặc dù, các cơ sở này không đáp ứng được các yêu cầu của pháp luật về cơ sở vật chất nhưng vẫn duy trì hoạt động gây khó khăn cho công tác quản lý nhà nước.

- Thiếu nguồn nhân lực về an ninh, trật tự hoặc nhân sự không có đủ năng lực để bảo đảm an toàn và bảo vệ an ninh cho khách hàng theo đúng quy định của pháp luật.

Thứ ba, một số cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú lợi dụng “kẽ hở” của pháp luật để “tránh” phải cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự như:

- Không đăng ký kinh doanh chính thức: một số cơ sở lưu trú, đặc biệt là các nhà nghỉ, homestay hoặc các loại hình kinh doanh dịch vụ lưu trú nhỏ lẻ, không đăng ký kinh doanh hợp pháp hoặc chỉ đăng ký dưới hình thức kinh doanh cá thể, nhỏ lẻ để tránh không bị kiểm tra, không phải xin cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự.

- Kinh doanh dưới danh nghĩa dịch vụ khác: một số cơ sở lưu trú có thể đăng ký kinh doanh dịch vụ khác như quán cà phê, nhà hàng hay dịch vụ giải trí để né tránh sự kiểm tra của cơ quan chức năng và không phải thực hiện các yêu cầu về bảo đảm an ninh, trật tự.

Các hành vi này không chỉ gây khó khăn trong công tác quản lý, mà còn không bảo đảm an toàn cho khách lưu trú, gây rủi ro mất an ninh, trật tự cho cộng đồng, bởi không có giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự, các cơ sở này sẽ không phải tuân thủ các quy định pháp luật về an ninh, phòng cháy, chữa cháy hay quản lý khách lưu trú.

Thứ tư, công tác phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong công tác cấp giấy chứng nhận, kiểm tra còn thiếu đồng bộ, dẫn đến việc kiểm tra trùng lặp hoặc bỏ sót.

- Sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng Công an, du lịch, y tế và các cơ quan chức năng khác chưa chặt chẽ, chưa đồng bộ dẫn đến tình trạng chồng chéo trong các hoạt động kiểm tra hoặc bỏ sót những cơ sở cần phải được kiểm tra, đồng thời, gây lãng phí thời gian, nguồn lực.

- Một số cơ sở chưa được cấp giấy chứng nhận đúng hạn do thủ tục hành chính phức tạp, chưa đáp ứng được nhu cầu của hoạt động kinh doanh hoặc thiếu nhân lực để thực hiện công tác cấp giấy chứng nhận làm ảnh hưởng đến hoạt động hợp pháp của các cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú.

- Quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính đối với các cơ sở sở kinh doanh dịch vụ lưu trú vi phạm việc cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự còn thấp, chưa đủ sức răn đe, dẫn đến một số cơ sở kinh doanh dịch vụ này chưa có giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự vẫn hoạt động diễn ra phổ biến.

3. Một số kiến nghị, đề xuất

Một là, hoàn thiện pháp luật và quy định cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú.

Cần hoàn thiện pháp luật về cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú phù hợp với thực tế hiện nay, nhất là làm rõ trách nhiệm của cơ sở kinh doanh, thẩm quyền, trách nhiệm cấp giấy chứng nhận, thực hiện quy trình cấp giấy chứng nhận trực tuyến… để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp và nhu cầu chuyển đổi số hiện nay.

Đồng thời, cần cải thiện cơ chế phối hợp liên ngành, đặc biệt, giữa cơ quan Công an; Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Sở tài chính… để bảo đảm quá trình kiểm tra, giám sát được thực hiện thống nhất, không chồng chéo, tránh gây phiền hà cho cơ sở lưu trú.

Ngoài ra, cần nghiên cứu, xem xét, đánh giá lại việc cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự trong điều kiện hiện nay. Bởi, để đáp ứng đủ điều kiện hoạt động, cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú phải thực hiện nhiều thủ tục khác như: (i) giấy phép đăng ký kinh doanh ngành nghề lưu trú; (ii) giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn phòng cháy, chữa cháy. Việc yêu cầu thêm giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự có thể được xem là giấy phép con, tạo gánh nặng hành chính, phát sinh chi phí đi lại, thời gian chờ đợi, ảnh hưởng đến môi trường đầu tư kinh doanh, đặc biệt, với các cơ sở nhỏ và hộ kinh doanh cá thể. Vì vậy, cần nghiên cứu tích hợp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự vào một trong các giấy phép đã có và xây dựng cơ chế cấp phép liên thông, giúp giảm thiểu thủ tục mà vẫn bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước về an ninh, trật tự. Việc điều chỉnh chính sách này cần đặt trong bối cảnh tổng thể cải cách thủ tục hành chính và cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh theo hướng minh bạch, hiệu quả, tạo điều kiện cho ngành kinh doanh dịch vụ lưu trú phát triển lành mạnh, bền vững, góp phần thúc đẩy du lịch và kinh tế - xã hội phát triển.

Hai là, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú. Một trong những quan điểm chỉ đạo nhất quán của Đảng, Nhà nước là tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, cắt giảm những rào cản không cần thiết, trong đó có việc cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự theo hướng tinh gọn, minh bạch, thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp nhưng vẫn bảo đảm hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về an ninh, trật tự. Để cải thiện quy trình cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự đối với các cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú, cần có những giải pháp nhằm giảm thiểu các rào cản hành chính, đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở dễ dàng tiếp cận thông tin và thực hiện các thủ tục cấp phép như cắt giảm rào cản không cần thiết, trong đó có cải cách thủ tục cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự, hướng tới tinh gọn, minh bạch, dễ tiếp cận, không gây phiền hà cho doanh nghiệp, đồng thời, bảo đảm hiệu quả quản lý an ninh, trật tự xã hội. Các thủ tục phải được đơn giản hóa, rõ ràng, minh bạch, giúp các cơ sở tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời, nâng cao hiệu quả trong việc bảo đảm an ninh, trật tự. Đặc biệt, đẩy mạnh xây dựng Chính phủ số, chính quyền số, hệ thống một cửa điện tử trong các lĩnh vực, gồm cả an ninh, trật tự và lĩnh vực kinh doanh có điều kiện; triển khai hệ thống ứng dụng công nghệ số, công nghệ thông tin, cho phép các chủ cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú thực hiện các bước cấp giấy chứng nhận một cách thuận tiện và nhanh chóng. Cụ thể:

- Xây dựng ứng dụng hoặc cổng thông tin trực tuyến: cơ quan chức năng cần phát triển hệ thống quản lý online hoặc ứng dụng di động, giúp các chủ cơ sở dễ dàng cung cấp thông tin, báo cáo về cơ sở của mình. Các thông tin cần thiết có thể gồm: giấy phép kinh doanh dịch vụ lưu trú, giấy chứng nhận phòng cháy, chữa cháy, thông tin liên quan đến nhân sự quản lý và các tài liệu chứng minh về an ninh, trật tự (ví dụ: hợp đồng bảo vệ, hệ thống camera giám sát, quy trình quản lý khách lưu trú…).

- Đơn giản hóa quy trình và tự động cấp giấy chứng nhận: sau khi chủ cơ sở cung cấp thông tin trên ứng dụng hoặc hệ thống, cơ quan có thẩm quyền sẽ kiểm tra và xác nhận các giấy tờ minh chứng đã được cung cấp, như giấy phép kinh doanh dịch vụ lưu trú, giấy chứng nhận bảo đảm phòng cháy, chữa cháy. Nếu tất cả các yêu cầu đã đáp ứng, hệ thống sẽ tự động ghi nhận và cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự mà không cần phải thực hiện các thủ tục hành chính phức tạp hoặc các bước xét duyệt thủ công mất thời gian, ảnh hưởng đến hoạt động của các cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian và chi phí cho các cơ sở mà còn giảm tải cho các cơ quan quản lý.

- Tăng cường giám sát và theo dõi qua hệ thống: sau khi cấp giấy chứng nhận, hệ thống sẽ lưu trữ thông tin và dữ liệu của các cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú để có thể theo dõi và giám sát tình hình an ninh, trật tự một cách thuận lợi, dễ dàng. Cơ quan chức năng có thể tra cứu, kiểm tra thông tin về các cơ sở bất cứ lúc nào, đồng thời, giám sát các hoạt động của cơ sở trong suốt thời gian giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự còn hiệu lực.

- Hỗ trợ trực tuyến: các cơ quan chức năng cần cung cấp dịch vụ hỗ trợ trực tuyến, giúp các chủ cơ sở có thể dễ dàng giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự. Đồng thời, các cơ sở cũng có thể được hướng dẫn cụ thể về các yêu cầu hỗ trợ pháp lý, giúp họ bảo đảm thực hiện đúng quy trình và không gặp phải bất kỳ khó khăn, vướng mắc nào trong việc tuân thủ pháp luật.

Ba là, cần tăng mức xử phạt đối với các cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú không tuân thủ các quy định về an ninh, trật tự. Việc áp dụng các hình thức xử phạt nghiêm khắc sẽ có tính răn đe đối với các cơ sở có ý định “lách luật” hoặc cố tình vi phạm quy định. Các biện pháp xử phạt này có thể gồm việc đình chỉ hoạt động, phạt tiền hoặc tước giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự, tùy theo mức độ vi phạm. Điều này không chỉ bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật mà còn nâng cao nhận thức, ý thức, văn hóa tuân thủ pháp luật của các cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú. Cơ quan có thẩm quyền cần nghiên cứu, sửa đổi chế tài, mức xử phạt vi phạm để đủ sức răn đe, cụ thể: sửa đổi Điều 10 Nghị định số 45/2019/NĐ-CP ngày 21/5/2019 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch với mức xử phạt cần tăng “từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng” lên “từ 100.000.000 đồng đến 120.000.000 đồng” nếu không đáp ứng các điều kiện kinh doanh dịch vụ lưu trú. Nghị định số 144/2021/NĐ-CP cần quy định mức xử phạt tăng “từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng” lên “từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng” khi không xuất trình được bản chính giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự đối với cơ sở lưu trú khi có yêu cầu kiểm tra của cơ quan Công an có thẩm quyền; “từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng” lên “từ 100.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng” trong trường hợp cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú chưa được cấp hoặc bị thu hồi hoặc bị tước giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú; “từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng” lên “từ 200.000.000 đồng đến 400.000.000 đồng” trong trường hợp cơ sở kinh doanh lưu trú sử dụng giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú giả; “từ 30.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng” lên “từ 300.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng” đối với trường hợp cơ sở đưa công trình xây dựng vào sử dụng mà không có giấy chứng nhận bảo đảm phòng cháy, chữa cháy hoặc văn bản thẩm duyệt thiết kế về phòng cháy, chữa cháy.

Bốn là, cần sửa đổi Nghị định số 56/2023/NĐ-CP để phù hợp với Kết luận số 127-KL/TW ngày 28/02/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về việc triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Cụ thể, sửa đổi thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú cho cấp xã thực hiện (đối với các lĩnh vực do cấp huyện thực hiện trước khi chấm dứt hoạt động).

Trong cơ cấu tổ chức mới, cần quy định cụ thể, rõ ràng Công an cấp xã có thẩm quyền kiểm tra và cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự cho các cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú có quy mô dưới 20 phòng (trước đây thẩm quyền cấp giấy chứng nhận cho các cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú có quy mô từ 10 - 20 phòng, thẩm quyền thuộc Công an cấp huyện). Đây là giải pháp hợp lý nhằm tăng cường cơ sở pháp lý và phát huy vai trò của Công an cấp xã trong công tác giám sát và bảo đảm an ninh, trật tự tại các cơ sở lưu trú, vì:

- Bảo đảm tính kịp thời và chuyên sâu: Công an cấp xã nắm rõ tình hình an ninh, trật tự ở địa phương, có khả năng giám sát chặt chẽ các cơ sở lưu trú, nhất là các cơ sở nhỏ, nhằm bảo đảm các yêu cầu an ninh được tuân thủ đầy đủ.

- Phù hợp với việc phân cấp và giảm tải cho các cơ quan cấp trên: việc chuyển giao thẩm quyền cho Công an cấp xã giúp giảm tải công việc cho Công an cấp trên và nâng cao hiệu quả quản lý, đồng thời, giúp các cơ quan cấp trên tập trung vào các nhiệm vụ quan trọng hơn.

- Thúc đẩy sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng: Công an cấp xã sẽ phối hợp với các đơn vị, cơ quan chức năng khác như Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Ủy ban nhân dân xã để bảo đảm các cơ sở lưu trú trên địa bàn tuân thủ đầy đủ quy định về an ninh, trật tự, phòng cháy, chữa cháy, quản lý thông tin khách trọ và bảo vệ tài sản.

Kết luận

Giấy chứng nhận đủ điều kiện an ninh, trật tự là yêu cầu quan trọng nhằm bảo đảm an toàn cho cộng đồng và khách du lịch. Tuy nhiên, việc thực thi quy định này trên thực tế còn gặp nhiều khó khăn. Để khắc phục những vướng mắc, cần có sự cải tiến trong quy trình cấp giấy chứng nhận, tăng cường công tác giám sát, tuyên truyền và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, góp phần nâng cao hiệu quả công tác bảo đảm an ninh, trật tự đối với các cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú, từ đó, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của ngành du lịch và bảo vệ trật tự, an toàn xã hội./.

Thiếu tá. TS. Đỗ Lường Thiện

Khoa Luật, Học viện Cảnh sát nhân dân

Ảnh: Internet

[1]. Kết luận số 121-KL/TW ngày 24/01/2025 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

[2]. 53 chức năng, nhiệm vụ của Công an cấp huyện sẽ chuyển giao cho Công an cấp tỉnh và cấp xã, https://xaydungchinhsach.chinhphu.vn/53-chuc-nang-nhiem-vu-cua-cong-an-cap-huyen-se-chuyen-giao-cho-cong-an-cap-tinh-va-cap-xa-119250228122051888.htm, truy cập ngày 15/7/2025.

[3]. Liên tiếp phát hiện 3 cơ sở kinh doanh vi phạm quy định, điều kiện về an ninh trật tự, https://congan.haiphong.gov.vn/Tin-An-ninh-trat-tu/Lien-tiep-phat-hien-3-co-so-kinh-doanh-vi-pham-quy-dinh-dieu-kien-ve-an-ninh-trat-tu-134316.html, truy cập ngày 25/3/2025.

[4]. Phát hiện 8 cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú vi phạm, https://congan.com.vn/doi-song/phat-hien-8-co-so-kinh-doanh-dich-vu-luu-tru-vi-pham_164386.html, truy cập ngày 25/3/2025.

[5]. Cao Nhất Linh, Nguyễn Hải Châu (2024), Bất cập trong quy định về trách nhiệm của cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú và kiến nghị hoàn thiện, Tạp chí Tòa án nhân dân, số 15/2024.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. 53 chức năng, nhiệm vụ của Công an cấp huyện sẽ chuyển giao cho Công an cấp tỉnh và cấp xã, https://xaydungchinhsach. chinhphu.vn/53-chuc-nang-nhiem-vu-cua-cong-an-cap-huyen-se-chuyen-giao-cho-cong-an-cap-tinh-va-cap-xa-119250228122051888.htm, truy cập ngày 15/7/2025.

2. Cao Nhất Linh, Nguyễn Hải Châu (2024), Bất cập trong quy định về trách nhiệm của cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú và kiến nghị hoàn thiện, Tạp chí Tòa án nhân dân, số 15/2024.

3. Cấp mới giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự thực hiện tại cấp trung ương, https://canhsatquanlyhanhchinh.gov.vn/dich-vu-cong/cap-moi-giay-chung-nhan-du-dieu-kien-ve-an-ninh-trat-tu thuc-hien-tai-cap-trung-uong-26113, truy cập ngày 25/3/2025.

4. Hồ sơ cấp mới giấy chứng nhận đủ điều kiện an ninh, trật tự từ 15/8/2023, https://thuvienphapluat.vn/phap-luat-doanh-nghiep/bai-viet/ho-so-cap-moi-giay-chung-nhan-du-dieu-kien-an-ninh-trat-tu-tu-15-8-2023-5758.html, truy cập ngày 25/3/2025.

5. Liên tiếp phát hiện 3 cơ sở kinh doanh vi phạm quy định, điều kiện về an ninh trật tự, https://congan.haiphong.gov.vn/Tin-An-ninh-trat-tu/Lien-tiep-phat-hien-3-co-so-kinh-doanh-vi-pham-quy-dinh-dieu-kien-ve-an-ninh-trat-tu-134316.html, ngày 25/3/2025.

6. Quy định về kiểm tra cư trú trong các cơ sở lưu trú, https://accgroup.vn/kiem-tra co-so-luu-tru, truy cập ngày 25/3/2025.

(Nguồn: Tạp chí Dân chủ và Pháp luật số Kỳ 1 (434) tháng 8/2025)