Toàn cảnh phiên họp
Trình bày Tờ trình dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, đại diện Bộ Tài chính cho biết, quá trình thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch trong thực tiễn đã phát sinh một số khó khăn, vướng mắc cần sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời, sau khi hoàn thành việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy và sáp nhập các địa phương sẽ ảnh hưởng lớn đến toàn bộ các quy hoạch thuộc hệ thống quy hoạch quốc gia như: (i) việc thay đổi tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan trung ương sẽ ảnh hưởng đến các quy hoạch ở cấp quốc gia; việc sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính ở cấp địa phương sẽ ảnh hưởng đến quy hoạch cấp tỉnh và quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã, như quy hoạch đô thị và nông thôn, quy hoạch sử dụng đất...; (ii) làm thay đổi về nội dung quy hoạch bao gồm tên gọi, phạm vi, ranh giới quy hoạch, các định hướng phát triển, tổ chức không gian phát triển... có tính liên tỉnh, cấp tỉnh, liên huyện, cấp huyện, cấp xã (nếu có) trong quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh; mức độ chi tiết của các loại quy hoạch cần sửa đổi, bổ sung để phù hợp với thay đổi về tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, mô hình chính quyền địa phương 02 cấp và yêu cầu đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; yêu cầu điều chỉnh định hướng phát triển và tổ chức không gian phát triển của vùng, địa phương do có sự thay đổi về quan điểm, định hướng phát triển sau khi sáp nhập đơn vị hành chính; (iii) xem xét phương án phân vùng lập quy hoạch sau khi sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh; phân cấp cho Chính phủ quyết định phân vùng lập quy hoạch phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước trong thời kỳ mới; (iv) các thay đổi liên quan đến quy trình, thủ tục và trách nhiệm cơ quan, tổ chức liên quan trong hoạt động quy hoạch sau khi bỏ cấp huyện. Do đó, việc xây dựng và ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch trong giai đoạn hiện nay là cấp thiết để kịp thời cụ thể hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nói chung và bảo đảm công tác quản lý nhà nước về quy hoạch trong bối cảnh thực hiện sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.
Đại diện Bộ Tài chính trình bày Tờ trình dự thảo Luật
Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch gồm 03 điều đã thể chế hóa các quan điểm chỉ đạo tại Kết luận số 121-KL/TW ngày 24/01/2025 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả và Kết luận số 127-KL/TW ngày 28/02/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; đồng thời giải quyết các vấn đề đặt ra từ thực tiễn và xu thế phát triển với các điểm đổi mới, cụ thể: (i) hoàn thiện hệ thống quy hoạch quốc gia theo hướng tinh gọn, hiệu quả; (ii) đơn giản hóa quy định về nội dung chủ yếu quy hoạch; (iii) đơn giản hóa trình tự, thủ tục lập, điều chỉnh quy hoạch trong trường hợp có sự thay đổi, điều chỉnh địa giới hành chính; (iv) tăng cường phân cấp thẩm quyền đối với hoạt động quy hoạch; (v) hoàn thiện quy định liên quan đến trách nhiệm của các bộ, cơ quan, tổ chức liên quan đến quản lý nhà nước về quy hoạch ; (vi) hoàn thiện quy định về hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu quốc gia về quy hoạch.
Tại phiên họp, các đại biểu đã trao đổi, thảo luận về một số nội dung của dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, cụ thể: trên cơ sở việc sửa đổi quy định về hệ thống quy hoạch tại khoản 2 Điều 1 dự thảo Luật, cơ quan chủ trì soạn thảo cần cân nhắc rà soát sự cần thiết của việc sửa đổi quy định về mối quan hệ giữa các quy hoạch, thứ bậc của các quy hoạch trong hệ thống quy hoạch quốc gia, quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành hiện hành nhằm bảo đảm sự thống nhất cách hiểu, cách áp dụng pháp luật trong quá trình lập quy hoạch. Bên cạnh đó, cơ quan chủ trì soạn thảo cần nghiên cứu và bổ sung quy định cụ thể về thứ tự triển khai lập các quy hoạch hoặc triển khai lập đồng thời để bảo đảm yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Đối với trường hợp này, cần quy định rõ về sự phối hợp để bảo đảm tính thống nhất, phù hợp giữa các quy hoạch ngay trong quá trình lập, tránh lúng túng, vướng mắc trong triển khai thực hiện như thực tế đã xảy ra khi Luật Quy hoạch năm 2017 được ban hành.
Đối với các nội dung sửa đổi, điều chỉnh thẩm quyền tại dự thảo Luật, cơ quan chủ trì soạn thảo cần cân nhắc, rà soát quy định cơ quan tổ chức lập, phê duyệt và thực hiện cùng thẩm quyền tại dự thảo Luật (cụ thể tại các khoản 2, 14, 25 Điều 1 dự thảo Luật phân cấp Thủ tướng Chính phủ tổ chức lập, phê duyệt, ban hành chính sách, giải pháp và bố trí nguồn lực thực hiện đối với 02 quy hoạch gồm: sử dụng đất quốc gia và không gian biển quốc gia) nhằm bảo đảm tính thống nhất trong quản lý nhà nước về công tác quy hoạch.
Đại biểu trao đổi tại phiên họp
Về quy định tại khoản 9 Điều 1 dự thảo Luật sửa đổi Điều 25 Luật Quy hoạch năm 2017, các đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu sửa đổi, bổ sung điểm g khoản 4 Điều 25 Luật Quy hoạch năm 2017 vào khoản 9 Điều 1 dự thảo Luật (cụ thể là bổ sung vào khoản 3 Điều 25), đồng thời bổ sung nội dung về “định hướng khai thác tài nguyên, bảo vệ môi trường, phòng, chống thiên tai” để bảo đảm thống nhất về nội dung của các quy hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, trong đó có quy hoạch tài nguyên nước.
Khoản 3 Điều 1 dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung khoản 1, khoản 2 Điều 14 Luật Quy hoạch năm 2017 theo hướng bỏ điểm a về căn cứ lập quy hoạch và điểm c về chi phí lập quy hoạch. Theo đó, các đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cân nhắc giữ lại do hai điểm này là một trong những căn cứ để đánh giá sự cần thiết của nhiệm vụ, tính hiệu quả đầu tư và là căn cứ để thực hiện thanh quyết toán nhiệm vụ hoàn thành. Bên cạnh đó, cơ quan chủ trì soạn thảo cũng cần rà soát lại khoản này do đang có sự trùng lặp về thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ và Bộ Tài chính. Trường hợp thẩm quyền giao Bộ Tài chính, cần rà soát lại nội dung trình phê duyệt nhiệm vụ lập quy hoạch tỉnh tại khoản 4 Điều 1 dự thảo Luật để bảo đảm thống nhất.
Cho ý kiến về việc bãi bỏ “quy hoạch tổng thể bảo tồn đa dạng sinh học” và thực hiện ghép vào nội dung các quy hoạch lâm nghiệp, bảo vệ và khai thác nguồn lợi thủy sản, bảo vệ môi trường, các đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo giữ nguyên quy hoạch này, bởi: (i) tại khoản 1 Điều 63 Hiến pháp năm 2013 quy định “Nhà nước có chính sách... bảo tồn thiên nhiên, đa dạng sinh học”; bên cạnh đó, Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII cũng xác định bảo vệ đa dạng sinh học và hệ sinh thái là một trong những nội dung định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 - 2030, đồng thời, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đã khẳng định việc bảo tồn đa dạng sinh học không chỉ là nhu cầu mà còn là yêu cầu cấp thiết trong quá trình phát triển bền vững đất nước; (ii) quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học là quy hoạch ngành quốc gia, được quy định tại Chương II Luật Đa dạng sinh học năm 2008 (sửa đổi, bổ sung năm 2018); khoản 6 Điều 25 Luật Quy hoạch năm 2017 và là công cụ để thống nhất quản lý đa dạng sinh học trên phạm vi toàn quốc; (iii) quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học là một trong những nội dung được yêu cầu trong nhiều điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên như: Công ước đa dạng sinh học (CBD), Công ước Ramsar về các vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế, trong Khung Đa dạng sinh học toàn cầu Côn Minh - Montreal năm 2022, Việt Nam và các quốc gia thành viên CBD đã cam kết “xây dựng và triển khai các quy hoạch không gian về đa dạng sinh học”... Bên cạnh việc giữ lại nội dung quy hoạch này, các đại biểu cũng đề nghị đổi tên thành “quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học quốc gia” để phù hợp với quy định tại khoản 6 Điều 25 Luật Quy hoạch năm 2017 và khoản 8 Điều 1 dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch.
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú phát biểu kết luận phiên họp
Phát biểu kết luận phiên họp, đồng chí Nguyễn Thanh Tú, Thứ trưởng Bộ Tư pháp đề nghị, để làm rõ sự cần thiết phải ban hành Luật, cơ quan chủ trì soạn thảo cần tập trung vào 03 nhóm nội dung chính sau: (i) xử lý các vấn đề phát sinh do sắp xếp chính quyền địa phương hai cấp; (ii) thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về phân cấp, phân quyền và cắt giảm, đơn giản hóa các thủ tục; (iii) các vấn đề vướng mắc cấp bách cần giải quyết, xử lý. Bên cạnh đó, cơ quan chủ trì soạn thảo cần giải trình rõ các vấn đề về nguồn nhân lực, nguồn tài chính tại Tờ trình Chính phủ; cần nghiên cứu cắt giảm ở mức tối đa, đơn giản hóa thủ tục giữa các cơ quan nhà nước trong quá trình lập, phê duyệt quy hoạch.
Thùy Dung