Bám sát kế hoạch triển khai thực hiện các nhiệm vụ công tác tư pháp của Sở Tư pháp, nghị quyết của Huyện ủy, Hội đồng nhân dân huyện về nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, Kế hoạch triển khai các nhiệm vụ trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước của Ủy ban nhân dân huyện, ngay từ đầu năm 2022, Phòng Tư pháp huyện Mường Khương đã chủ động xây dựng kế hoạch triển khai nhiệm vụ công tác tư pháp nội dung kế hoạch tập trung vào những vấn đề cơ bản như: Xây dựng ngành, củng cố, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ tư pháp cơ sở; tăng cường công tác xây dựng, thẩm định, kiểm tra, rà soát và hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật; đổi mới nội dung, phương pháp tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về công tác đăng ký và quản lý hộ tịch, chứng thực, trợ giúp pháp lý, hòa giải ở cơ sở và công tác chuyên môn khác cũng như các nhiệm vụ đột xuất do huyện, Sở Tư pháp giao.
Năm 2021, Phòng Tư pháp đã chủ động, linh hoạt trong việc thực hiện nhiệm vụ của Ngành, bảo đảm nguyên tắc tập trung dân chủ, phát huy trí tuệ của tập thể, nâng cao trách nhiệm của cá nhân và thực hiện nghiêm túc kỷ cương hành chính, thể hiện sự công tâm, khách quan trong công tác chỉ đạo, điều hành; kịp thời tham mưu giải quyết các vấn đề vướng mắc trong quá trình tổ chức triển khai, thực hiện nhiệm vụ tư pháp của địa phương. Thường xuyên tổ chức các đợt kiểm tra để chấn chỉnh những thiếu sót, hạn chế cũng như những vướng mắc, bất cập trong quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ tư pháp, một số kết quả nổi bật như sau:
Về công tác xây dựng, thẩm định văn bản quy phạm pháp luật: Phòng Tư pháp hướng dẫn các cơ quan, đơn vị có liên quan tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật về trình tự, thủ tục ban hành văn bản quy phạm pháp luật từ khâu tổ chức soạn thảo, lấy ý kiến tham gia của các cơ quan, đơn vị trước khi trình Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân huyện ban hành. Trong kỳ báo cáo, Hội đồng nhân dân đã ban hành 01 văn bản quy phạm pháp luật, đó là Nghị quyết số 01/2021/NQ-HĐND ngày 30/7/2021 về việc giao Ủy ban nhân dân huyện quyết định chủ trương đầu tư một số dự án đầu tư công nhóm C theo Luật Đầu tư công năm 2019.
Chủ động tham mưu ban hành các kế hoạch, văn bản chỉ đạo về công tác tự kiểm tra văn bản; tổ chức lấy ý kiến về các dự án luật, pháp lệnh và các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật theo sự chỉ đạo của Ủy ban nhân dân huyện và hướng dẫn của Sở Tư pháp.
Về công tác quản lý nhà nước về xử lý vi phạm hành chính: Tiếp tục phổ biến và quán triệt sâu rộng các quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính bằng nhiều hình thức và biện pháp có hiệu quả đến tất cả mọi đối tượng, mọi tầng lớp nhân dân, giúp họ hiểu đúng, hiểu chính xác và thống nhất về các nội dung, tinh thần của quy định, đặc biệt là những nội dung liên quan trực tiếp đến phạm vi quản lý của ngành, đặc điểm của địa phương, nhằm nâng cao nhận thức chấp hành pháp luật, huy động sức mạnh của quần chúng nhân dân trong đấu tranh phòng, chống hành vi vi phạm hành chính. Thực hiện kiểm tra tính pháp lý cho 14 hồ sơ đề nghị áp dụng các biện pháp xử lý vi phạm hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc với 14 đối tượng trên địa bàn huyện. Trong kỳ báo cáo, Phòng Tư pháp đã tiếp nhận 42 quyết định xử phạt vi phạm hành chính (chủ yếu là hành vi xuất nhập cảnh trái phép) do cơ quan có thẩm quyền chuyển đến. Trên cơ sở đó, Phòng Tư pháp đã tham mưu Ủy ban nhân dân huyện ban hành các văn bản để tổ chức thi hành 65 văn bản của cấp trên.
Công tác theo dõi tình hình thi hành pháp luật luôn là vấn đề được các cấp ủy Đảng, chính quyền trên địa bàn huyện quan tâm. Trên cơ sở kế hoạch của Ủy ban nhân dân tỉnh, Phòng Tư pháp đã tham mưu xây dựng và trình Ủy ban nhân huyện ban hành Kế hoạch số 262/KH-UBND ngày 29/12/2020 về theo dõi tình hình thi hành pháp luật năm 2021 trên địa bàn huyện. Qua theo dõi cho thấy, các cơ quan, đơn vị, địa phương đã ban hành kế hoạch và tổ chức các hoạt động theo dõi tình hình thi hành pháp luật trong phạm vi quản lý nhà nước được giao, trong đó có các lĩnh vực trọng tâm đã được xác định theo hướng dẫn của tỉnh, của huyện.
Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật tiếp tục có những chuyển biến tích cực, chú trọng phổ biến những luật mới ban hành, tham mưu Huyện ủy, Ủy ban nhân dân huyện, Hội đồng Phổ biến, giáo dục pháp luật cấp huyện xây dựng, ban hành các kế hoạch để triển khai thực hiện nội dung tuyên truyền tập trung vào các văn bản liên quan trực tiếp đến đời sống người dân, được dư luận xã hội quan tâm như: Phòng chống dịch bệnh Covid-19; phòng, chống tội phạm và tệ nạn ma túy; công tác phòng, chống tham nhũng; xây dựng nông thôn mới; đất đai; dân sự; hình sự; an toàn giao thông; bảo vệ rừng; chủ quyền biên giới, lãnh thổ quốc gia... Tích cực triển khai các hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật đa dạng phù hợp với đặc điểm, tình hình của địa phương. Trong năm 2021, trên địa bàn huyện đã tổ chức phổ biến, giáo dục pháp luật được 401 buổi cho 36.166 lượt người tham gia (tăng 02 buổi so với cùng kỳ năm 2020); số tài liệu phổ biến, giáo dục pháp luật được phát hành là 4.245 bản; số lần phát sóng chương trình phổ biến, giáo dục pháp luật trên cụm loa truyền thanh là 485 lần.
Phối hợp với Huyện đoàn, Hội liên hiệp Phụ nữ huyện, Tòa án nhân dân huyện, Viện kiểm sát nhân dân huyện, Chi cục Thi hành án dân sự huyện, Công an huyện tổ chức 03 phiên tòa giả định tuyên truyền về phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống tại xã La Pan Tẩn, Trường Trung học phổ thông số 2 Bản Lầu và Trường Nội trú huyện với hơn 1.000 học sinh tham dự.
Về công tác xây dựng cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật: Tiếp tục tham mưu thực hiện Quyết định số 619/QĐ-TTg ngày 08/5/2017 của Thủ tướng Chính phủ về xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn tiếp cận pháp luật. Phòng Tư pháp đã tham mưu triển khai, thực hiện tốt công tác chuẩn tiếp cận pháp luật, thực hiện việc tiếp cận pháp luật gắn với xây dựng nông thôn mới cho người dân ở cơ sở; tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến các văn bản luật, các chính sách của tỉnh tới người dân ở cơ sở, tạo điều kiện cho người dân tiếp cận pháp luật, từng bước nâng cao kiến thức pháp luật và ý thức chấp hành pháp luật của người dân trên địa bàn toàn huyện.
Công tác quản lý và khai thác tủ sách pháp luật tại các xã, thị trấn trong huyện tiếp tục được duy trì và hoạt động có hiệu quả, đáp ứng nhu cầu tìm hiểu pháp luật của cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân trên địa bàn.
Về công tác đăng ký và quản lý hộ tịch, nuôi con nuôi: Chỉ đạo các xã, thị trấn tổ chức triển khai thực hiện tốt các văn bản của Quốc hội, Chính phủ và Bộ Tư pháp quy định về quyền, nghĩa vụ, nguyên tắc, thẩm quyền, thủ tục đăng ký hộ tịch; cơ sở dữ liệu hộ tịch và quản lý nhà nước về hộ tịch tại địa phương; hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện công tác hộ tịch tại địa phương. Tăng cường việc ứng dụng đăng ký và quản lý hộ tịch qua phần mềm hộ tịch dùng chung của Bộ Tư pháp. Qua đó, Phòng Tư pháp đã tham mưu cho Ủy ban nhân dân huyện cấp trích lục về thay đổi, cải chính hộ tịch, xác định lại dân tộc cho 158 trường hợp, ban hành 20 văn bản đề nghị các cơ quan, đơn vị có liên quan xác minh thông tin để giải quyết yêu cầu về thay đổi, cải chính hộ tịch, xác định lại dân tộc của công dân. Công chức tư pháp - hộ tịch tham mưu cho Ủy ban nhân dân cấp xã đăng ký hộ tịch được 1.642 trường hợp đăng ký khai sinh; đăng ký khai tử 210 trường hợp; đăng ký kết hôn 399 cặp; cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân 388 trường hợp; đăng ký nuôi con nuôi 09 trường hợp; đăng ký giám hộ 01 trường hợp; nhận cha, mẹ, con 23 trường hợp; cấp trích lục về thay đổi, cải chính hộ tịch, bổ sung hộ tịch 112 trường hợp; ghi vào sổ các thay đổi hộ tịch khác 05 trường hợp.
Công tác hoà giải: Thường xuyên chỉ đạo các xã, thị trấn tiếp tục triển khai thực hiện Luật Hòa giải ở cơ sở và các văn bản hướng dẫn thi hành tại địa phương, tổ chức rà soát, củng cố, kiện toàn tổ hòa giải ở cơ sở. Tập trung chỉ đạo củng cố, kiện toàn đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động hòa giải tại cơ sở, toàn huyện hiện có 157 tổ hòa giải với 797 hòa giải viên; tập huấn kỹ năng hòa giải ở cơ sở cho hơn 120 hòa giải viên thuộc xã Bản Sen, Lùng Vai; tham mưu Ủy ban nhân dân huyện ban hành Văn bản số 99/UBND-TP ngày 01/4/2021 về sơ kết giai đoạn 1 Kế hoạch số 217/KH-UBND ngày 10/9/2019 của Ủy ban nhân dân huyện Mường Khương. Kết quả là, trong kỳ báo cáo, các tổ hòa giải trên địa bàn huyện đã tiếp nhận được 153 vụ việc, hòa giải thành 130 vụ việc, hòa giải không thành 19 vụ việc, chưa giải quyết xong 04 vụ việc (tăng 74 vụ việc so với cùng kỳ năm 2020).
Về công tác trợ giúp pháp lý: Chỉ đạo các xã, thị trấn phổ biến và tổ chức thực hiện Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017; Quyết định số 32/2016/QĐ-TTg ngày 08/8/2016 của Thủ tướng Chính phủ về ban hành chính sách trợ giúp pháp lý cho người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số tại các huyện nghèo, xã nghèo, thôn, bản đặc biệt khó khăn giai đoạn 2016 - 2020 và hỗ trợ vụ việc tham gia tố tụng có tính chất phức tạp hoặc điển hình, đã tiếp nhận và thực hiện trợ giúp pháp lý được 58 việc.
Về công tác chứng thực: Chỉ đạo các xã, thị trấn triển khai, thực hiện tốt về cấp bản sao từ sổ gốc, chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký và chứng thực hợp đồng, giao dịch, đã chứng thực theo thẩm quyền được 25.949 bản.
Trong năm 2021, được sự quan tâm, chỉ đạo thường xuyên của Huyện ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân huyện, Sở Tư pháp và sự phối hợp có hiệu quả của các cơ quan, ngành có liên quan, Phòng Tư pháp đã làm tốt công tác chỉ đạo điều hành, mạnh dạn nghiên cứu đề ra các giải pháp để giải quyết các nhiệm vụ của Ngành, phấn đấu hoàn thành các chỉ tiêu được giao. Sau một năm triển khai thực hiện nhiệm vụ trọng tâm, Phòng Tư pháp đã hoàn thành đúng tiến độ, có chất lượng nhiều nội dung công việc. Các chương trình, kế hoạch công tác trọng tâm đã được ban hành kịp thời triển khai từ cấp huyện đến các xã, thị trấn với nội dung bám sát chủ trương, chính sách và các văn bản pháp luật có liên quan, phù hợp với thực tiễn quản lý trên địa bàn huyện, đã tạo sự chủ động và thuận lợi trong công tác chỉ đạo, điều hành cũng như công tác theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện. Phòng Tư pháp huyện Mường Khương đã có nhiều đổi mới trong chỉ đạo, điều hành; đánh giá đúng nguyên nhân hạn chế làm ảnh hưởng đến công tác tư pháp nói riêng, sự phát triển kinh tế - xã hội của huyện nói chung, từ đó đã tập trung chỉ đạo, điều hành bám sát mục tiêu, nhiệm vụ, chỉ tiêu trên từng lĩnh vực công tác; kịp thời điều chỉnh, bổ sung giải pháp phù hợp, sát với tình hình thực tiễn công tác tư pháp của huyện. Trình độ, năng lực và sự tâm huyết của đội ngũ cán bộ, công chức tư pháp cấp huyện, cấp xã được nâng lên rõ rệt; tinh thần trách nhiệm với công việc được giao, ý thức phục vụ nhân dân, nhiều đổi mới theo hướng năng động, sáng tạo trong nhiệm vụ được giao; cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi hơn cho người dân.

Nguyễn Lê Hằng
Phó trưởng Phòng Phổ biến, giáo dục pháp luật, Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai