Thứ nhất, trong xây dựng và hoàn thiện thể chế.
Bộ Tư pháp đã tham mưu cho Đảng, Nhà nước về chiến lược xây dựng hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật; tham gia xây dựng chiến lược cải cách tổng thể hệ thống pháp luật quốc gia; bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và sự đồng bộ, thống nhất, hiệu quả của hệ thống pháp luật. Bộ Tư pháp chủ trì và phối hợp với các cơ quan liên quan đánh giá tác động của chính sách trước khi luật hóa, nhằm bảo đảm tính hợp hiến, khả thi, minh bạch trong quy trình xây dựng pháp luật. Qua đó, góp phần định hình hệ thống pháp luật thống nhất, hiện đại, khả thi, phù hợp với định hướng phát triển đất nước theo đúng tinh thần các văn kiện Đại hội Đảng và Nghị quyết Trung ương về chiến lược xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và cải cách tư pháp.
Bộ Tư pháp là cơ quan chủ trì thẩm định đối với các dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) trước khi trình cơ quan có thẩm quyền xem xét, thông qua; đánh giá tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất và đồng bộ của dự thảo với hệ thống pháp luật hiện hành.
Bên cạnh việc thẩm định văn bản, Bộ Tư pháp có trách nhiệm hướng dẫn các bộ, ngành và địa phương trong xây dựng VBQPPL theo đúng quy trình, kỹ thuật lập pháp, giúp nâng cao tính chuyên nghiệp và hiệu quả trong xây dựng pháp luật. Thực hiện công tác kiểm tra, rà soát VBQPPL của các bộ, ngành và địa phương, nhằm kịp thời phát hiện và xử lý các văn bản trái pháp luật hoặc không còn phù hợp với thực tiễn, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật quốc gia.
Bộ Tư pháp phối hợp với các cơ quan liên quan triển khai thực hiện nhiệm vụ rà soát tổng thể và rà soát chuyên sâu đối với hệ thống VBQPPL do các cơ quan trung ương ban hành. Thông qua rà soát VBQPPL giúp nhận diện, nghiên cứu xử lý, sửa đổi đồng bộ hệ thống VBQPPL, hoàn thiện, tháo gỡ những mâu thuẫn, chồng chéo, bất cập về thể chế. Đồng thời, Bộ Tư pháp chủ trì xây dựng Bộ pháp điển giúp người dân và cơ quan nhà nước tra cứu, áp dụng thuận tiện, thống nhất.
Bộ Tư pháp là cơ quan chủ trì soạn thảo nhiều đạo luật quan trọng như: Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2020), Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, Luật Hộ tịch năm 2014, Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017, Luật Thi hành án dân sự năm 2008 (sửa đổi, bổ sung các năm 2014, 2018, 2020, 2022, 2024), Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (sửa đổi, bổ sung các năm 2020, 2025)… những văn bản này bảo đảm quyền con người, quyền công dân, là công cụ quan trọng điều chỉnh các quan hệ xã hội và thúc đẩy quản lý nhà nước hiệu quả.
 |
| Sở Tư pháp tỉnh Thanh Hóa. |
Trong công tác hợp tác quốc tế về pháp luật và tư pháp, Bộ Tư pháp là cơ quan chịu trách nhiệm đàm phán, ký kết, thực hiện các cam kết quốc tế liên quan đến pháp luật và tư pháp. Bộ Tư pháp có vai trò quan trọng trong tham mưu Chính phủ và Quốc hội hoàn thiện hệ thống pháp luật đối với các lĩnh vực thương mại, đầu tư, bảo đảm quyền con người; trong rà soát, điều chỉnh và xây dựng các quy định pháp luật phù hợp với cam kết quốc tế, đặc biệt, trong bối cảnh Việt Nam gia nhập nhiều hiệp định thương mại tự do thế hệ mới. Điều này, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.
Thứ hai, trong tổ chức thi hành pháp luật.
Công tác tổ chức thi hành pháp luật có vai trò quan trọng trong việc bảo đảm đưa pháp luật vào cuộc sống. Trong công tác này, Bộ Tư pháp giữ vai trò nòng cốt về việc tổ chức, theo dõi thi hành pháp luật, đánh giá hiệu quả áp dụng pháp luật trong thực tiễn. Bộ Tư pháp chủ trì xây dựng nhiều văn bản và thẩm định các văn bản hướng dẫn thi hành pháp luật, giúp bảo đảm tính khả thi và thống nhất trong thực hiện các quy định pháp luật trên thực tế; đồng thời, đề xuất các giải pháp để cải thiện môi trường pháp lý, hoàn thiện thể chế tổ chức thi hành pháp luật, thúc đẩy cải cách thủ tục hành chính và hiện đại hóa quản lý nhà nước bằng pháp luật.
Thực hiện chức năng hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương trong tổ chức thi hành pháp luật, từ phổ biến, giáo dục pháp luật đến kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản pháp luật, Bộ Tư pháp đã tổ chức tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, tổ chức các đoàn kiểm tra liên ngành hoặc phối hợp kiểm tra, đánh giá tình hình thực hiện pháp luật tại các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Thông qua hoạt động kiểm tra, Bộ Tư pháp kịp thời phát hiện những vướng mắc, bất cập trong quá trình thực hiện pháp luật, từ đó, kiến nghị các biện pháp sửa đổi, bổ sung nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật và nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật.
Bộ Tư pháp là cơ quan chủ trì, phối hợp tổ chức các chương trình, đề án về phổ biến, giáo dục pháp luật để nâng cao hiểu biết pháp luật cho Nhân dân, cụ thể: (i) tham mưu xây dựng các đề án, chiến lược phổ biến, giáo dục pháp luật quốc gia, triển khai nhiều chương trình truyền thông pháp luật, tổ chức Ngày Pháp luật Việt Nam (9/11) hằng năm; (ii) xây dựng đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật đạt chuẩn, hoạt động hiệu quả; (iii) tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số và truyền thông trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật. Chính vì vậy, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật đã góp phần xây dựng ý thức, văn hóa tuân thủ pháp luật trong cộng đồng và trong toàn xã hội.
Bộ Tư pháp là cơ quan quản lý các hoạt động hành nghề tư pháp như: luật sư, công chứng, đấu giá tài sản, giám định tư pháp, thừa phát lại… Đây là những lĩnh vực quan trọng, tác động trực tiếp đến quyền, lợi ích của người dân và doanh nghiệp, góp phần hỗ trợ giải quyết tranh chấp, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Đồng thời, Bộ Tư pháp phối hợp với các cơ quan liên quan xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, bảo vệ tính nghiêm minh và hiệu lực của hệ thống pháp luật.
Đặc biệt, trong lĩnh vực thi hành án dân sự, thi hành án hành chính, Bộ Tư pháp chỉ đạo hệ thống cơ quan thi hành án dân sự bảo đảm thực hiện nghiêm túc các bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án, phán quyết trọng tài,... góp phần bảo đảm công lý và lòng tin của Nhân dân vào hệ thống pháp luật.
Thứ ba, trong công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực làm công tác pháp luật, tư pháp.
Thời gian qua, Bộ Tư pháp và các đơn vị chuyên môn thuộc Bộ đã có nhiều chỉ đạo và nỗ lực thực hiện công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực, kỹ năng, nghiệp vụ cho công chức, viên chức ngành Tư pháp; tập trung phát triển toàn diện và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước; không ngừng nâng cao chất lượng các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng thuộc Bộ. Từ đó, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, các chức danh tư pháp của Bộ, ngành Tư pháp đã được đào tạo, bồi dưỡng tăng nhanh về số lượng, nâng cao về chất lượng, bước đầu đã hình thành đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, các chức danh tư pháp chuẩn hóa về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, trình độ quản lý nhà nước, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước. Vai trò này được thể hiện qua các nội dung sau:
Bộ Tư pháp là cơ quan tham mưu Chính phủ xây dựng và ban hành các chính sách, chiến lược phát triển nguồn nhân lực làm công tác pháp luật, tư pháp; phát triển đội ngũ luật sư, công chứng viên, giám định viên tư pháp. Bộ Tư pháp xây dựng, trình cơ quan có thẩm quyền ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền các VBQPPL về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ pháp luật tư pháp, các chức danh tư pháp thuộc thẩm quyền quản lý; đề xuất các cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển đội ngũ cán bộ pháp lý; tổ chức xây dựng khung chương trình, giáo trình đào tạo pháp luật, chuẩn đầu ra và định hướng đào tạo phù hợp với yêu cầu thực tiễn.
Triển khai thi hành Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới, Bộ Tư pháp đề xuất nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ pháp luật, bảo đảm đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong thời kỳ mới; tham gia quy hoạch, sắp xếp hệ thống các cơ sở đào tạo luật trên cả nước, bảo đảm về quy mô, ngành nghề và chất lượng đào tạo; xây dựng, thẩm định và ban hành chương trình, giáo trình đào tạo các chức danh tư pháp và các ngành luật, bảo đảm tính khoa học, phù hợp với thực tiễn và đáp ứng yêu cầu của xã hội; ban hành các quy chế liên quan đến công tác tuyển sinh, tổ chức đào tạo, thi cử, đánh giá kết quả và cấp chứng chỉ trong các cơ sở đào tạo thuộc thẩm quyền.
Đối với đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực pháp luật, thông qua Trường Đại học Luật Hà Nội, Học viện Tư pháp và phối hợp với các cơ sở đào tạo trong và ngoài nước, Bộ Tư pháp đã tổ chức các chương trình đào tạo chuyên sâu về pháp luật, nghiệp vụ tư pháp, quản lý nhà nước về pháp luật. Các chương trình đào tạo, bồi dưỡng của các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng thuộc Bộ Tư pháp không chỉ cung cấp kiến thức lý luận chuyên sâu mà còn tập trung vào đào tạo, rèn luyện kỹ năng thực tiễn và phẩm chất đạo đức nghề nghiệp. Đặc biệt, Bộ Tư pháp đã triển khai các khóa đào tạo, bồi dưỡng về pháp luật quốc tế, tư pháp quốc tế, đáp ứng nhu cầu hội nhập và hợp tác quốc tế ngày càng sâu rộng của đất nước; đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng tư vấn pháp luật, tranh tụng, hòa giải, công chứng, thi hành án dân sự… Chính vì vậy, hoạt động đào tạo, bồi dưỡng của các đơn vị thuộc Bộ Tư pháp góp phần hình thành đội ngũ cán bộ pháp luật có chuyên môn sâu, bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức nghề nghiệp trong sáng và khả năng thích ứng tốt với môi trường làm việc đa dạng; góp phần xây dựng đội ngũ chuyên gia pháp lý có trình độ cao, đáp ứng yêu cầu của nền hành chính hiện đại, hội nhập quốc tế và cải cách tư pháp. Điều này góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan tư pháp, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức và doanh nghiệp.
Việc đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực pháp luật có trình độ cao giúp Việt Nam đáp ứng tốt hơn các yêu cầu của quá trình hội nhập quốc tế, tham gia hiệu quả vào các tổ chức, diễn đàn pháp lý quốc tế; đồng thời, bảo vệ lợi ích của các cá nhân, tổ chức và quốc gia, dân tộc trong các tranh chấp quốc tế.
Bộ Tư pháp luôn chú trọng đến công tác bồi dưỡng kiến thức, cập nhật pháp luật, đào tạo cán bộ, công chức, viên chức trong hệ thống tư pháp từ trung ương đến địa phương. Nội dung bồi dưỡng, tập huấn tập trung vào những điểm mới của pháp luật, kỹ năng xử lý tình huống pháp lý, đạo đức công vụ. Những chương trình bồi dưỡng này thường xuyên được tổ chức theo hình thức tập huấn, lớp ngắn hạn, trực tuyến kết hợp trực tiếp, nhằm giúp đội ngũ cán bộ kịp thời nắm bắt những thay đổi của hệ thống pháp luật, nâng cao hiệu quả thực thi và năng lực quản lý nhà nước về pháp luật.
Bên cạnh đào tạo, bồi dưỡng, Bộ Tư pháp còn thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật rộng rãi nhằm nâng cao hiểu biết pháp luật, xây dựng nền tảng pháp lý vững chắc trong xã hội, từ đó, góp phần nâng cao nhận thức pháp luật, hình thành ý thức, văn hóa tuân thủ pháp luật trong toàn xã hội.
Với những kết quả đạt được trong 80 năm xây dựng và phát triển, Bộ, ngành Tư pháp đã và đang khẳng định được vị trí, vai trò nòng cốt trong công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, tổ chức thi hành pháp luật và đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực về công tác tư pháp, pháp luật cho đất nước. Trong bối cảnh đất nước đang bước vào giai đoạn phát triển mới, với yêu cầu cao về hiện đại hóa, hội nhập quốc tế sâu, rộng, những đóng góp của Bộ, ngành Tư pháp trong công tác xây dựng, hoàn thiện và tổ chức thực thi pháp luật, đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực pháp luật, tư pháp bảo đảm thực thi pháp luật hiệu quả; thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ cải cách tư pháp, cải cách hành chính đã tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển nhanh, mạnh và bền vững của đất nước, góp phần quan trọng vào công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam./.
Sở Tư pháp tỉnh Thanh Hóa
(Nguồn: Tạp chí Dân chủ và Pháp luật ấn phẩm đặc biệt “Ngành Tư pháp - Tự hào truyền thống, vững bước tương lai”)
Theo dõi chúng tôi trên:
