1. Công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế
Với vai trò là cơ quan của Chính phủ, thực hiện chức năng quản lý nhà nước về xây dựng, tổ chức thi hành pháp luật, những năm qua, Bộ Tư pháp đã làm tốt công tác tham mưu cho Đảng và Nhà nước ban hành nhiều chính sách quan trọng trong công tác xây dựng, thi hành pháp luật.
Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 24/5/2005 của Bộ Chinh trị về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020 (Nghị quyết số 48-NQ/TW) đã đề ra định hướng: “xây dựng và hoàn thiện pháp luật về giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, y tế, văn hoá - thông tin, thể thao, dân tộc, tôn giáo, dân số, gia đình, trẻ em và chính sách xã hội”; đồng thời, xác định giải pháp “đổi mới cơ bản quy trình, thủ tục xây dựng pháp luật”.
Ngày 22/6/2015, Quốc hội đã thông qua Luật Ban hành VBQPPL năm 2015 thay thế Luật Ban hành VBQPPL năm 2008 (sửa đổi, bổ sung năm 2020)[1].
Căn cứ Luật Ban hành VBQPPL năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2020), Nghị định số 34/2016/NĐ-CP ngày 14/5/2016 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Ban hành VBQPPL (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 154/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 và Nghị định số 59/2024/NĐ-CP ngày 25/5/2024), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quy chế xây dựng, ban hành VBQPPL của Bộ (theo Quyết định số 2546/QĐ-BVHTTDL ngày 18/7/2016 và Quyết định số 1001/QĐ-BVHTTDL ngày 12/4/2024 thay thế Quyết định số 2546/QĐ-BVHTTDL).
Trong mỗi nhiệm kỳ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đều ban hành Đề án hoàn thiện hệ thống pháp luật của ngành làm cơ sở, định hướng cho công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế pháp luật trong lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch. Theo kế hoạch hằng năm, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch lập dự kiến Kế hoạch xây dựng luật, pháp lệnh và các văn bản của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; ban hành Chương trình xây dựng thông tư của Bộ trưởng để làm cơ sở cho việc triển khai xây dựng VBQPPL nhằm điều chỉnh các mối quan hệ thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ, bảo đảm đồng bộ, thống nhất, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn thi hành.
Giai đoạn năm 2021 - 2024, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chủ trì xây dựng 03 luật[2], xây dựng phần quyền tác giả, quyền liên quan trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ năm 2022; xây dựng, trình cấp có thẩm quyền ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền 21 nghị định của Chính phủ, 01 quyết định của Thủ tướng Chính phủ và 69 thông tư của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Đến nay, lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch có 08 luật, 55 nghị định, 35 quyết định của Thủ tướng Chính phủ và trên 250 thông tư, thông tư liên tịch điều chỉnh trực tiếp.
Về cơ bản, công tác xây dựng VBQPPL do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch soạn thảo đã tuân thủ theo đúng quy định của Luật Ban hành VBQPPL. Việc lập đề nghị xây dựng luật, nghị định của Bộ đã bảo đảm thực hiện đúng quy định, đáp ứng yêu cầu về chất lượng và tiến độ thực hiện. Công tác đánh giá tác động chính sách trong giai đoạn này đã được Bộ thực hiện nghiêm túc, đầy đủ. Đồng thời, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chú trọng công tác sơ kết, tổng kết tình hình thi hành pháp luật, đánh giá các VBQPPL hiện hành có liên quan đến dự án, dự thảo; khảo sát, đánh giá thực trạng quan hệ xã hội; tổ chức nghiên cứu thông tin, tư liệu có liên quan đến dự án, dự thảo; hồ sơ dự án, đề án đầy đủ và đạt chất lượng tốt.
Việc lấy ý kiến dự thảo văn bản đã được quan tâm thực hiện dưới nhiều hình thức đa dạng, phong phú, thực chất và theo đúng quy định. Đồng thời, 100% VBQPPL đều được thẩm định theo đúng quy định pháp luật. Từ năm 2024, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã thành lập Hội đồng tư vấn thẩm định đối với 100% thông tư do Bộ trưởng ban hành.
2. Công tác thi hành pháp luật
Từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đến nay, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch được giao chủ trì xây dựng 32 văn bản quy định chi tiết. Tháng 6/2025, 14/15 văn bản quy định chi tiết các luật được thông qua tại kỳ họp thứ 3, kỳ họp thứ 4 đã được ban hành, 01/15 văn bản đã trình Chính phủ theo đúng tiến độ được giao, 17/17 văn bản quy định chi tiết các luật được thông qua tại kỳ họp thứ 7 và kỳ họp thứ 8 hiện đang được triển khai xây dựng để ban hành, bảo đảm có hiệu lực cùng thời điểm có hiệu lực của Luật Lưu trữ năm 2024 và Luật Di sản văn hóa năm 2024 (ngày 01/7/2025). Về cơ bản, các văn bản quy định chi tiết đã được ban hành đúng thẩm quyền, phạm vi và thời hạn được giao, không để xảy ra tình trạng nợ, đọng ban hành VBQPPL.
Hằng năm, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đều ban hành các kế hoạch triển khai công tác tổ chức thi hành và thực hiện theo các kế hoạch đã được phê duyệt. Công tác truyền thông, phổ biến, giáo dục pháp luật được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch triển khai, thực hiện thường xuyên, liên tục, đem lại hiệu quả tích cực, tác động sâu rộng trong đời sống xã hội. Đồng thời, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã thành lập Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật; xây dựng được đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên có đủ năng lực và phẩm chất; hình thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật ngày càng phong phú, đa dạng như: ban hành văn bản hướng dẫn, chỉ đạo công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật; giải đáp thắc mắc của tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp...
Việc tổ chức theo dõi thi hành pháp luật trong lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch được các đơn vị tiến hành thường xuyên, chú trọng hiệu quả, kết hợp với hoạt động kiểm tra xây dựng, ban hành VBQPPL tại địa phương, bảo đảm không chồng chéo, không gây phiền hà cho đối tượng kiểm tra, qua đó, đã thu thập được nhiều phản ánh, kiến nghị của địa phương, kịp thời giải đáp vướng mắc trong áp dụng pháp luật và sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ nhiều văn bản nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật.
Tính đến tháng 6/2025, công tác thanh tra của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch được thực hiện theo Luật Thanh tra năm 2022, Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (sửa đổi, bổ sung các năm 2020, 2025), Nghị định số 43/2023/NĐ-CP ngày 30/6/2023 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thanh tra và các nghị định về xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch được triển khai trên tất cả các lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ. Đồng thời, thực hiện theo dõi, đôn đốc thực hiện kết luận thanh tra và thực hiện các quyết định xử phạt vi phạm hành chính theo đúng quy định.
Công tác kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa VBQPPL được triển khai thường xuyên và theo đúng quy định, kịp thời phát hiện, xử lý hoặc kiến nghị xử lý các quy định trái pháp luật, mâu thuẫn, chồng chéo, hết hiệu lực, không còn phù hợp. Bên cạnh đó, Bộ đã tham gia tích cực vào các chuyên đề rà soát lớn như: rà soát hệ thống VBQPPL theo tinh thần Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, liên quan đến tổ chức chính quyền địa phương hai cấp.
3. Giải pháp đổi mới công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế và thi hành pháp luật trong lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch trong thời gian tới
Trước những thay đổi nhanh chóng của tình hình trong nước và quốc tế, việc đổi mới toàn diện công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế và thi hành pháp luật trong lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch là yêu cầu tất yếu. Trong giai đoạn tới, công tác xây dựng và thi hành pháp luật trong lĩnh vực này cần tập trung vào các nhóm giải pháp, nhiệm vụ trọng tâm sau:
Thứ nhất, triển khai thực hiện đầy đủ các quy định về công tác xây dựng VBQPPL, đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật bảo đảm chặt chẽ, chuyên nghiệp, khoa học, kịp thời, khả thi, hiệu quả; phát huy tính năng động, sáng tạo, tích cực gắn với vai trò, trách nhiệm của các chủ thể, nâng cao năng lực phản ứng chính sách, xử lý các vấn đề cấp bách phát sinh từ thực tiễn, đặc biệt là Chính phủ. Nâng cao vai trò và trách nhiệm của cơ quan tư pháp trong hoạt động thẩm định, kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa, hợp nhất VBQPPL, tổ chức thi hành pháp luật. Nghiên cứu đổi mới các khâu mang tính quyết định đến chất lượng và tiến độ xây dựng pháp luật, bảo đảm khoa học, kịp thời, hiệu quả, khả thi, giải quyết được những “điểm nghẽn”.
Thứ hai, tăng cường công tác rà soát VBQPPL; xác định rõ những nhiệm vụ, công việc cần tập trung giải quyết theo hướng có trọng tâm, trọng điểm, khả thi, có thứ tự ưu tiên phù hợp, trước mắt và lâu dài.
 |
| Ảnh sưu tầm (nguồn: Cổng thông tin điện tử Bộ Tư pháp). |
Thứ ba, chú trọng và đổi mới cách thức tiến hành công tác sơ kết, tổng kết việc tổ chức thi hành pháp luật như: theo đối tượng, phạm vi khác nhau; theo từng chuyên đề, kết hợp giữa các bộ, ngành, địa phương để bảo đảm việc sơ kết, tổng kết được thực hiện toàn diện, đạt chất lượng; đánh giá, xác định được mặt tích cực, hạn chế, phát hiện nguyên nhân, đề ra giải pháp khắc phục nhằm bảo đảm thực hiện có hiệu quả công tác tổ chức thi hành pháp luật, phục vụ hoạt động xây dựng pháp luật giai đoạn tiếp theo.
Thứ tư, tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế; thực hiện nghiêm Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025 và các văn bản hướng dẫn thi hành.
Thứ năm, bảo đảm các điều kiện về nhân lực, ngân sách và các điều kiện khác cho công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật.
4. Công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực làm công tác pháp chế
Thực hiện Nghị định số 55/2011/NĐ-CP, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã triển khai thực hiện các nhiệm vụ để xây dựng và củng cố đội ngũ công chức, viên chức làm công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật như: (i) xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và kiện toàn tổ chức pháp chế thuộc Bộ, bảo đảm đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước trong các lĩnh vực văn hóa, gia đình, thể dục, thể thao và du lịch bằng pháp luật; (ii) nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác pháp chế đáp ứng yêu cầu về trình độ, chuyên môn, nghiệp vụ về pháp luật sau một năm phải được đào tạo về pháp luật; bồi dưỡng kỹ năng, chuyên môn nghiệp vụ về công tác pháp chế; thường xuyên bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, nghiệp vụ chuyên sâu, kỹ năng cho người làm công tác pháp chế ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch; (iii) tổ chức các lớp tập huấn về soạn thảo, xây dựng VBQPPL; kiểm tra, xử lý VBQPPL; rà soát, hệ thống hóa VBQPPL... cho công chức Vụ Pháp chế và các công chức làm công tác pháp chế ở các đơn vị thuộc Bộ, các Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch; (iv) bảo đảm mức hỗ trợ cho công chức, viên chức làm công tác pháp chế thuộc tổ chức pháp chế của Bộ theo quy định của Nghị định số 56/2024/NĐ-CP ngày 18/5/2024 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 55/2011/NĐ-CP ngày 04/7/2011 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của tổ chức pháp chế.
Về giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, cần có cơ chế đột phá để đầu tư cho công tác nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, cụ thể:
Thứ nhất, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực làm công tác xây dựng pháp luật trong các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ, trong đó, chú trọng nâng cao kỹ năng, kỹ thuật lập pháp, kỹ năng rà soát, hệ thống hóa VBQPPL.
Thứ hai, tập trung nguồn lực và huy động sự tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học trong giai đoạn xây dựng chính sách để bảo đảm tính khả thi và mang tính dự báo, phục vụ công tác soạn thảo văn bản ở giai đoạn tiếp theo.
Thứ ba, tăng mức kinh phí xây dựng VBQPPL, nhất là mức thuê chuyên gia, nhà khoa học khảo sát thực tế trong và ngoài nước trước khi xây dựng chính sách.
Thứ tư, ứng dụng đồng bộ công nghệ số, công nghệ thông tin, tăng cường mạnh mẽ công tác truyền thông trong hoạt động xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật để toàn dân nâng cao ý thức chấp hành, văn hóa tuân thủ pháp luật, xây dựng xã hội văn minh.
Có thể nói, trong các giai đoạn phát triển của đất nước, Bộ Tư pháp đã làm tốt vai trò, trách nhiệm trong việc tham mưu xây dựng và tổ chức triển khai các chủ trương, chính sách lớn của Đảng, Nhà nước trong công tác xây dựng, thi hành pháp luật, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành tổ chức tốt công tác xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác pháp chế, thường xuyên đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ để đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của đất nước. Trong thời gian tới, Bộ Tư pháp, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và các bộ, ngành thuộc Chính phủ cần phối hợp kịp thời, chặt chẽ hơn nữa để thực hiện tốt các nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước giao, góp phần xây dựng đất nước Việt Nam giàu mạnh và tươi đẹp, cuộc sống của Nhân dân ngày càng ấm no, hạnh phúc./.
Vụ Pháp chế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch
[1]. Năm 2025, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật được sửa đổi cơ bản nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới.
[2]. Luật Điện ảnh năm 2022, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình năm 2022, Luật Di sản văn hóa năm 2024.
(Nguồn: Tạp chí Dân chủ và Pháp luật ấn phẩm đặc biệt “Ngành Tư pháp - Tự hào truyền thống, vững bước tương lai”)
Theo dõi chúng tôi trên:
