Ngày 03/01/2025, Bộ Tư pháp tổ chức phiên họp thẩm định dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc ghi nhận thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc của chủ hộ kinh doanh đã tham gia trước ngày Luật Bảo hiểm xã hội số 41/2024/QH15 có hiệu lực (dự thảo Nghị quyết). Đồng chí Trần Tiến Dũng, Thứ trưởng Bộ Tư pháp chủ trì phiên họp.
Toàn cảnh phiên họp
Trao đổi về dự thảo Nghị quyết, đại diện Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho biết, theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội, chủ hộ kinh doanh không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Tuy nhiên, trong giai đoạn từ năm 2003 đến nay, cơ quan bảo hiểm xã hội các địa phương đã thực hiện thu bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh là không đúng quy định của pháp luật. Về nguyên tắc, nếu thu bảo hiểm xã hội bắt buộc không đúng quy định của pháp luật thì phải hoàn trả tiền đóng bảo hiểm xã hội đã thu không đúng. Hiện nay, việc hoàn trả tiền đóng bảo hiểm xã hội trong trường hợp này đang gặp phải một số bất cập, hạn chế. Vì vậy, các cơ quan liên quan đều thống nhất với chủ trương giải quyết theo hướng ghi nhận thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc để tính hưởng bảo hiểm xã hội đối với chủ hộ kinh doanh.
Đại diện Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội trao đổi tại phiên họp
Dự thảo Nghị quyết được xây dựng gồm 03 điều với 05 nội dung cơ bản: (i) ghi nhận thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trước ngày 01/7/2025 của chủ hộ kinh doanh để làm căn cứ giải quyết chế độ bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội; (ii) trường hợp chủ hộ kinh doanh đã đủ điều kiện hưởng chế độ bảo hiểm xã hội trước ngày Nghị quyết này ban hành thì được giải quyết hưởng chế độ bảo hiểm xã hội kể từ ngày đủ điều kiện hưởng chế độ bảo hiểm xã hội theo quy định; (iii) chủ hộ kinh doanh có thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trước ngày 01/7/2025 mà đã được cơ quan bảo hiểm xã hội hoàn trả số tiền đã đóng, nếu có nguyện vọng bảo lưu thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trước đó thì nộp lại số tiền đã được hoàn trả vào quỹ bảo hiểm xã hội; (iv) trường hợp chủ hộ kinh doanh có yêu cầu hoàn trả tiền đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trước ngày 01/7/2025 thì cơ quan bảo hiểm xã hội thực hiện hoàn trả tiền đóng, đồng thời thu hồi số tiền mà chủ hộ kinh doanh đã hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội trước đây (nếu có), không tính lãi.
Tại phiên họp, đa số các đại biểu đều nhất trí với việc cần thiết phải ban hành Nghị quyết để giải quyết các hạn chế, vướng mắc trong thực hiện bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh thời gian qua; bảo đảm ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội; tạo cơ sở pháp lý trong việc thực hiện thu và giải quyết chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh trong giai đoạn trước ngày Luật Bảo hiểm xã hội số 41/2024/QH15 có hiệu lực thi hành; đáp ứng nguyện vọng, bảo vệ quyền lợi cho các chủ hộ kinh doanh, đồng thời góp phần mở rộng đối tượng tham gia và đối tượng thụ hưởng bảo hiểm xã hội.
Đại biểu trao đổi tại phiên họp
Về nội dung dự thảo Nghị quyết, đại diện Cục Pháp chế và cải cách hành chính, tư pháp, Bộ Công an cho biết, khoản 3 Điều 1 dự thảo Nghị quyết quy định chủ hộ kinh doanh đã được cơ quan bảo hiểm xã hội hoàn trả số tiền đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trước ngày 01/7/2025, nếu có nguyện vọng ghi nhận thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trước đó thì nộp lại số tiền đã được hoàn trả vào quỹ bảo hiểm xã hội. Với nội dung này có thể gây ra khó khăn, vướng mắc cho các chủ hộ kinh doanh trong quá trình thực hiện khi mà chưa xác định được là nộp lại một phần hay nộp lại toàn bộ số tiền đã được hoàn trả vào quỹ bảo hiểm xã hội. Mặt khác, khoản này cũng chưa có nội dung quy định giới hạn về thời gian nộp lại số tiền đã được hoàn trả. Vì vậy, đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ nội dung này.
Bên cạnh đó, một số đại biểu cho rằng, khoản 4 Điều 1 dự thảo Nghị quyết quy định cơ quan bảo hiểm xã hội thực hiện hoàn trả, đồng thời thu hồi số tiền mà chủ hộ kinh doanh đã hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội trước đây (nếu có) và không bao gồm tiền lãi đối với trường hợp chủ hộ kinh doanh có yêu cầu hoàn trả tiền đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trước ngày 01/7/2025 có thể gây khó khăn cho các cơ quan bảo hiểm xã hội. Do đó, cơ quan chủ trì soạn thảo cần nghiên cứu, sửa đổi khoản này theo hướng quy định “cơ quan bảo hiểm xã hội thực hiện hoàn trả sau khi khấu trừ số tiền mà chủ hộ kinh doanh đã hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội trước đây”. Ngoài ra, khoản này cũng cần bổ sung quy định giới hạn về thời gian chủ hộ kinh doanh có yêu cầu hoàn trả tiền.
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Trần Tiến Dũng phát biểu kết luận phiên họp
Phát biểu kết luận phiên họp, đồng chí Trần Tiến Dũng, Thứ trưởng Bộ Tư pháp cơ bản nhất trí với các nội dung của tờ trình, báo cáo đánh giá tác động của dự thảo Nghị quyết. Bên cạnh đó, Thứ trưởng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, bổ sung số liệu cụ thể đối với các trường hợp có thể được áp dụng Nghị quyết này; bổ sung nội dung giới hạn về thời gian tại các khoản 3, 4 Điều 1 dự thảo Nghị quyết; nghiên cứu giao cho bộ chủ quản hướng dẫn thực hiện các thủ tục hành chính đối với các chủ hộ kinh doanh đã đủ điều kiện hưởng chế độ bảo hiểm xã hội trước ngày Nghị quyết này ban hành...
Thùy Dung
