Hình phạt áp dụng đối với các tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính gồm hai loại: hình phạt chính và hình phạt bổ sung. Bộ luật Hình sự nước ta quy định bảy loại hình phạt chính, nhưng chỉ có 4 loại được quy định đối với các tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính, đó là: (1) Cảnh cáo; (2) Phạt tiền; (3) Cải tạo không giam giữ; (4) Hình phạt tù có thời hạn. Đối với các tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính, Bộ luật Hình sự thường xây dựng chế tài lựa chọn giữa các hình phạt chính với nhau. Trong hầu hết các điều luật, cảnh cáo và cải tạo không giam giữ được quy định là hình phạt chính lựa chọn với các hình phạt khác, trong đó có hình phạt tù có thời hạn. Quy định này sẽ tránh cho việc áp dụng hình phạt tù một cách tràn lan, không cần thiết đối với các tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính ít nghiêm trọng nhưng vẫn bảo đảm tính răn đe, giáo dục của pháp luật.

Thực tiễn đã chỉ ra rằng, đối với một số tội ít nghiêm trọng, có nhiều tình tiết giảm nhẹ, nếu áp dụng hình phạt khác nhẹ hơn hình phạt tù có thời hạn cho người phạm tội vẫn đạt được mục đích của hình phạt và đảm bảo nguyên tắc nhân đạo trong pháp luật hình sự nước ta. Hơn nữa, việc người phạm tội không bị cách ly khỏi xã hội làm cho khả năng bồi thường thiệt hại cho người bị hại dễ dàng thực hiện hơn. Vì vậy, có thể nói những sửa đổi của Bộ luật Hình sự năm 1999 trong chương các tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính, khi quy định hình phạt tù có thời hạn trong chế tài lựa chọn với các hình phạt khác nhẹ hơn đã phần nào bảo đảm được hiệu quả áp dụng của hình phạt và pháp luật hình sự, điều này đã được chứng minh trong thực tiễn gần 15 năm thi hành Bộ luật Hình sự.

Để tìm hiểu thêm về nội dung này, trân trọng kính mời quý bạn đọc đón đọc bài viết "Những hình thức của trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính" của tác giả Nguyễn Kim Chi đăng tải trên Tạp chí Dân chủ và Pháp luật định kỳ số tháng 10 (283) năm 2015.

Thủy Tiên