Chiến lược quốc gia về tài nguyên nước đến năm 2020 của Việt Nam khẳng định: “Tài nguyên nước là thành phần chủ yếu của môi trường sống, là yếu tố đặc biệt quan trọng bảo đảm thực hiện thành công các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh quốc gia”. Tuy nhiên, giống như một số nước trên thế giới, trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, nguồn nước mặt ở Việt Nam cũng đang đứng trước vấn nạn ô nhiễm và suy thoái, gây ra những thách thức lớn cho sự phát triển bền vững của Việt Nam, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của con người và các loài sinh vật.
Có nhiều nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi trường nước mặt, tuỳ thuộc vào đặc trưng của từng khu vực. Tại một số lưu vực sông chất lượng nước bị suy thoái, ô nhiễm chủ yếu do nước thải sinh hoạt, hoạt động sản xuất công nghiệp, khai thác khoáng sản, nuôi trồng thủy sản, y tế,... tập trung ở các đoạn sông chảy qua khu đô thị, khu công nghiệp và phần hạ lưu.
Với những áp lực và hiện trạng, diễn biến chất lượng môi trường nước như hiện nay, có thể thấy, công tác quản lý, bảo vệ môi trường nước mặt đang đứng trước những thách thức lớn, là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Tác giả Phạm Quang Phương đã có bài viết nghiên cứu, trao đổi với chủ đề: “Nâng cao hiệu quả kiểm soát ô nhiễm môi trường nước mặt nhằm phát triển bền vững” được đăng trên Tạp chí Dân chủ và Pháp luật, Số định kỳ tháng 7 (280) năm 2015 với những nội dung chính sau: (i) Hiện trạng môi trường nước mặt; (ii) Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường nước mặt; (iii) Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ môi trường nước mặt.
Việt Tiến